Persoonlijke kwaliteit

Inleiding/studiewijzer 9

1 De basis: persoonlijkheid 15
1.1 Vaardigheden 17
1.2 Kwaliteiten 17
1.3 Eigenschappen: het Big Five-model 18

2 Ontwikkeling 23
2.1 In hoeverre kun je jezelf ontwikkelen? 23
2.2 Noodzakelijke ingrediënten voor ontwikkeling 25
2.3 Hoe leer je? Het leerproces in beeld 30
2.3.1 Ervaringsleren: een cyclisch proces 30
2.3.2 Ontwikkeling: een zekere mate van bewustheid 31
2.3.3 Modelgedrag 32
2.3.4 Werken vanuit een lacune of werken vanuit talent 32
2.3.5 Belemmeringen tijdens het leerproces 33
2.4 Bruikbare instrumenten ter ondersteuning van het leerproces 33
2.4.1 Startpositie bepalen 33
2.4.2 Gewenste situatie vaststellen/werken met leerdoelen 34
2.4.3 Stappenplan uitzetten 35
2.4.4 Leertraject bepalen en resultaten bijhouden 35

3 Zelfverzekerd 39
3.1 Wat verstaan we onder zelfverzekerdheid? 41
3.1.1 Locus of control 44
3.1.2 Attributietheorie 45
3.1.3 Aangeleerde hulpeloosheid 45
3.1.4 (Ir)rationele gedachten 45
3.1.5 Appreciative inquiry/waarderend onderzoek 45
3.1.6 Assertiviteit 46
3.2 Waarom vragen organisaties naar zelfverzekerde mensen? 47
3.3 Hoe ontwikkel je zelfwaardering en zelfverzekerdheid? 48
3.3.1 Van irrationele naar rationele gedachten ET 49
3.3.2 Je emoties de baas 51
3.3.3 De kracht van positief denken 52
3.3.4 Omgaan met lastige situaties 54

4 Stressbestendig 61
4.1 Wat verstaan we onder stressbestendigheid? 63
4.1.1 Stresssituaties en -soorten 65
4.1.2 Balans tussen draagkracht en draaglast 65
4.1.3 Weerbaarheid vergroten 66
4.2 Waarom vragen organisaties naar stressbestendige mensen? 67
4.3 Hoe raak je beter bestand tegen stress? 69
4.3.1 Stresssituaties herkennen en aanpakken 70
4.3.2 Ordenen en plannen 73
4.3.3 Ontspanning: fysieke en mentale training 75
4.3.4 Zorg dragen voor sociale ondersteuning 77
4.3.5 Spanning verminderen 79

5 Resultaatgericht 85
5.1 Wat verstaan we onder resultaatgerichtheid? 87
5.2 Waarom vragen organisaties naar resultaatgerichte mensen? 89
5.3 Hoe ontwikkel je resultaatgerichtheid? 91
5.3.1 Ambitie en doelgerichtheid 91
5.3.2 Accuratesse en systematiek 95
5.3.3 Doorzettings- en incasseringsvermogen 99
5.3.4 Lef en vermijdings- en uitstelgedrag aanpakken 102

6 Teamspeler 109
6.1 Wat verstaan we onder collegialiteit (het gedrag van een teamspeler)? 111
6.2 Waarom vragen organisaties naar teamspelers? 113
6.3 Hoe ontwikkel je je als teamspeler in collegialiteit, empathisch gedrag en flexibiliteit? 116
6.3.1 Je inleven in anderen (empathisch vermogen) en actief luisteren 116
6.3.2 Non-verbaal gedrag: gebruik van fysieke afstand, positie en gebaren 119
6.3.3 Advies geven 122
6.3.4 Flexibiliteit in het omgaan met conflicten 124

7 Motiverend 137
7.1 Wat verstaan we onder motiverend, activerend en ondersteunend gedrag? 139
7.1.1 Behoeftetheorieën en culturele invloeden 142
7.1.2 Verwachtingsmodel 144
7.1.3 Billijkheidsprincipe 146
7.1.4 De zelfdeterminatietheorie (ZDT) 147
7.1.5 Leiderschap 148
7.2 Waarom vragen organisaties naar mensen die motiverend, activerend en ondersteunend zijn? 149
7.3 Hoe ontwikkel je motiverend, activerend en ondersteunend gedrag? 150
7.3.1 Kennis van eigen motivatie 151
7.3.2 Inlevingsvermogen (empathisch vermogen) vergroten 152
7.3.3 Waarderende benadering/krachtgericht coachen 155
7.3.4 Leiderschap tonen 156

8 Ondernemend 161
8.1 Wat verstaan we onder ondernemend? 163
8.2 Waarom vragen organisaties naar ondernemende mensen? 164
8.3 Hoe ontwikkel je ondernemend gedrag? 166
8.3.1 Energiek, vitaal en optimistisch blijven 166
8.3.2 Initiatief nemen 169
8.3.3 Overtuigingskracht versterken 172
8.3.4 Kansen pakken 175
8.3.5 Werken met een planning 176

9 Innovatief 179
9.1 Wat verstaan we onder innovatief? 181
9.1.1 Innovatie: een ingeving of hard werken? 183
9.1.2 Innovatie: afwisseling tussen inspanning en rust 184
9.1.3 Innovatie door samenwerking of competitie 185
9.1.4 Inspiratie op methodische wijze 186
9.1.5 Organisaties en het stimuleren van innovatief gedrag 186
9.2 Waarom vragen organisaties naar mensen met innovatieve ideeën? 189
9.3 Hoe ontwikkel je innovatieve kracht? 190
9.3.1 Go (not) with the flow 193
9.3.2 Visualiseren van ideeën 193
9.3.3 Methodisch out of the box denken 195
9.3.4 Brainstormtechniek en varianten 199

10 Integer 203
10.1 Wat verstaan we onder integriteit? 205
10.1.1 Normen en waarden 206
10.1.2 De ontwikkeling van moreel besef 207
10.1.3 Verantwoordelijkheidsbesef 209
10.1.4 Dilemma’s en morele afwegingen 211
10.1.5 Ethiek 212
10.2 Waarom vragen organisaties naar integere mensen? 214
10.3 Hoe ontwikkel je integriteit? 215
10.3.1 Een kritische houding ontwikkelen 215
10.3.2 Criteria ontwikkelen voor het toetsen van keuzes en beslissingen 220
10.3.3 Assertiviteit en lef 224

Bijlage Overzicht basisgespreksvaardigheden 227
1 Luistervaardigheden 227
1.1 Aandachtgevend gedrag vertonen 227
1.2 Vragen stellen 228
1.3 Inhoud parafraseren 228
1.4 Gevoel reflecteren 229
1.5 Concretiseren 229
1.6 Samenvatten 229

2 Zender- of assertieve vaardigheden 230
2.1 Informatie geven 230
2.2 Feedback geven 231
2.3 Feedback ontvangen 233

3 Regulerende vaardigheden 233
3.1 Het gesprek openen en de doelstelling(en) vaststellen 233
3.2 Terugkoppelen naar de (begin)doelen 234
3.3 Het gesprek afsluiten 234

Checklist 1 Overtuigingskracht 235
Checklist 2 Ingaan op emoties 236
Checklist 3 Conflicthanteringsstijl 237
Checklist 4 Non-verbaal gedrag 239
Checklist 5 Veelgemaakte fouten bij het stellen en verwezenlijken van doelen 240
Checklist 6 Veelgemaakte fouten bij kritiek/negatieve feedback ontvangen 241
Checklist 7 Kritiek/feedback geven 242
Checklist 8 A Zorgvuldigheid 243
Checklist 8 B Zorgvuldigheid 244
Checklist 9 Invloedsfactoren assertief gedrag 245

Literatuuroverzicht 247
Register 250
Over de auteurs 253