F.R. Vermeer,
F.W. Visser,
A. Sibma
De last onder dwangsom
Paperback Nederlands 2016 1e druk 9789013123746Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
Samenvatting
De last onder dwangsom is de meest gebruikte herstelsanctie. Bestuursorganen in Nederland leggen de sanctie dan ook dagelijks op. Deze uitgave biedt u een overzicht van alle relevante wetgeving en jurisprudentie (die nog steeds in ontwikkeling is) en biedt u daarnaast praktisch bruikbare adviezen en voorbeelden.
De last onder dwangsom behandelt de last onder dwangsom van oplegging tot invordering aan de hand van de wettelijke bepalingen in de Awb en relevante jurisprudentie. Omdat bestuursorganen niet verplicht zijn te handhaven met een herstelsanctie, gaat een afzonderlijk hoofdstuk over de beginselplicht tot handhaving - en de ruimte die bestuursorganen hebben om te gedogen. Daarnaast komen onderwerpen aan bod als:
- De begrippen ‘overtreder’ en ‘overtreding’ uit hoofdstuk 5 Awb
- Vragen die spelen in bezwaar- en beroepsprocedures
- De verplichting van de overheid om schadevergoeding te betalen bij een onrechtmatige of een rechtmatige last onder dwangsom
Deze uitgave is in de eerste plaats bedoeld voor ambtenaren en rechtshulpverleners die dagelijks te maken hebben met bestuursrechtelijke handhaving. De uitvoerige behandeling van wetgeving en rechtspraak maakt het echter ook geschikt studiemateriaal voor universitaire en hbo-opleidingen.
Specificaties
ISBN13:9789013123746
Taal:Nederlands
Bindwijze:paperback
Aantal pagina's:225
Uitgever:Wolters Kluwer
Druk:1
Verschijningsdatum:31-12-2016
Hoofdrubriek:Juridisch
Lezersrecensies
Wees de eerste die een lezersrecensie schrijft!
Inhoudsopgave
Voorwoord / V
Lijst met afkortingen / XIII
HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1
1.1 Inleiding / 1
1.2 Algemene bepalingen over handhaving in de Awb / 2
1.2.1 De opbouw van hoofdstuk 5 Awb / 2
1.2.2 Het begrip bestuurlijke sanctie / 3
1.2.3 Voorwaarden voor opleggen van een bestuurlijke sanctie / 5
1.2.4 De rechtvaardigingsgrond ex artikel 5:5 Awb / 6
1.2.5 Het begrip herstelsanctie / 6
1.2.6 Preventieve herstelsancties / 7
1.2.7 Bestraffende sancties / 8
1.2.8 Privaatrechtelijke sancties / 9
1.3 Begripsomschrijving dwangsom en bestuursdwang / 10
1.3.1 Last onder bestuursdwang / 10
1.3.2 Last onder dwangsom / 10
1.3.3 Overeenkomsten en verschillen bestuursdwang en de dwangsom / 11
1.3.4 Keuze voor bestuursdwang of dwangsom / 12
1.3.5 Spoedeisende handhaving / 13
1.4 Bestuursorganen bevoegd tot oplegging van een last onder dwangsom / 15
1.4.1 Gemeentebestuur / 15
1.4.2 Provinciebestuur / 17
1.4.3 Waterschapsbesturen / 17
1.4.4 Organen van de centrale overheid en zbo’s / 17
1.5 Besluitkarakter dwangsom en bestuursdwang / 17
1.6 Samenloop van sancties / 18
1.6.1 Samenloop van herstelsancties / 18
1.6.2 Samenloop herstelsancties en andere sancties / 18
HOOFDSTUK 2
De overtreding en de overtreder / 21
2.1 Inleiding / 21
2.2 De overtreding / 21
2.2.1 Gedraging / 21
2.2.2 Het bepaalde bij of krachtens wettelijk voorschrift / 21
2.2.3 Zorgplichten / 22
2.2.4 Overtreding van gedoogvoorwaarden / 23
2.2.5 Handhaving van de openbare orde / 23
2.2.6 Meer overtredingen / 25
2.3 Preventieve en reguliere last onder dwangsom / 25
2.3.1 De preventieve last / 25
2.3.2 Verschil preventieve en reguliere last onder dwangsom / 26
2.4 De overtreder / 29
2.4.1 Algemeen / 29
2.4.2 De normadressaat als overtreder / 30
2.4.3 Plegen – fysieke handelingen / 32
2.4.4 Plegen – functionele daders / 33
2.4.5 Resumé overtreder / 36
2.4.6 Bijzondere overtreders / 37
2.4.7 Meer overtreders / 39
2.4.8 Medeplegen / 39
2.4.9 Medeplichtigheid, uitlokking / 40
2.4.10 De rechtspersoon als overtreder / 41
2.4.11 Opdrachtgevers en feitelijk leidinggevers / 42
2.4.12 Resumé overtredingen in de sfeer van de rechtspersoon / 43
2.5 De oplegging van de last onder dwangsom / 43
2.5.1 Algemeen / 43
2.5.2 Het machtsvereiste / 44
2.5.3 De onbekende overtreder / 45
2.5.4 Medeovertreders en medeplegers / 45
2.6 Rechtsopvolging / 48
2.6.1 Algemeen / 48
2.6.2 Illegale bouw / 49
2.6.3 De zakelijke werking van een sanctiebesluit in de Wabo / 50
HOOFDSTUK 3
De voorbereiding, inhoud en bekendmaking / 53
3.1 Inleiding / 53
3.2 Zorgvuldige voorbereiding en bewijslast / 53
3.2.1 Constateringen door de toezichthouder / 53
3.2.2 Constateringen door derden / 56
3.2.3 Onrechtmatig verkregen bewijs / 57
3.3 Handhavingsbeleid en de bestuurlijke waarschuwing / 59
3.4 De hoorplicht / 60
3.4.1 Wanneer geldt een hoorplicht? / 60
3.4.2 Wie wordt gehoord? / 61
3.4.3 Hoe moet worden gehoord? / 61
3.5 Aard en inhoud last / 62
3.5.1 Subsidiaire lasten / 63
3.5.2 Inhoud dwangsombesluit / 63
3.5.3 Deskundigenadviezen / 64
3.5.4 Herstel gebreken aan de inhoud van het dwangsombesluit / 64
3.6 Modaliteit en hoogte dwangsom / 65
3.6.1 Hoogte dwangsom / 65
3.6.2 Modaliteit dwangsom / 67
3.7 Herstelmaatregelen / 68
3.8 Begunstigingstermijn / 72
3.8.1 Moet altijd een begunstigingstermijn worden gesteld? / 72
3.8.2 Lengte van de begunstigingstermijn / 73
3.9 Bekendmaking en inwerkingtreding last onder dwangsom / 76
3.9.1 Bekendmaking / 76
3.9.2 Inwerkingtreding / 78
HOOFDSTUK 4
Handhaven of gedogen? / 79
4.1 Inleiding / 79
4.2 Het belang van de jurisprudentie en landelijke beleidsregels / 79
4.3 De beginselplicht tot handhaving / 80
4.3.1 De beginselplicht tot handhaving / 80
4.3.2 Beginselplicht en openbare orde / 85
4.3.3 Resumé / 87
4.4 Categorieën van gevallen waarin gedogen rechtmatig kan zijn / 87
4.4.1 Gedogen in beginsel tijdelijk / 87
4.4.2 De vijf gedoogcategorieën / 88
4.5 Overgangssituaties / 88
4.5.1 Concreet zicht op legalisatie / 88
4.5.2 Incidentele en kortdurende overtredingen / 92
4.6 Zwaarwegende belangen / 92
4.7 Rechtstreekse strijd met het evenredigheidsbeginsel / 93
4.8 Strijd met het rechtszekerheidsbeginsel of het vertrouwensbeginsel / 95
4.8.1 Inleiding / 95
4.8.2 De gedoogverklaring / 97
4.8.3 Langdurig stilzitten / 98
4.9 Strijd met het gelijkheidsbeginsel / 99
4.10 Afzien van handhaving om een andere bijzondere reden / 101
4.11 Partiële handhaving / 101
4.12 De rechtvaardigingsgrond ex artikel 5:5 Awb / 102
4.13 Gedoogbeslissingen en het besluitbegrip / 104
4.14 Procedurele aspecten van gedogen / 108
4.14.1 Een schriftelijke beslissing / 108
4.14.2 Zorgvuldige voorbereiding / 108
4.14.3 Horen / 108
4.14.4 Motiveren / 110
4.14.5 Bekendmaking – mededeling / 110
4.15 Modaliteiten van de gedoogverklaring / 110
4.16 Handhaven na gedogen / 111
4.16.1 Handhaving van de gedoogverklaring / 111
4.16.2 Compenserende maatregelen bij beëindiging van het gedogen / 111
HOOFDSTUK 5
Bezwaar tegen de last onder dwangsom / 115
5.1 Inleiding / 115
5.2 Rechtsbescherming / 115
5.2.1 Besluitkarakter van de last onder dwangsom / 115
5.2.2 Voorbereidingshandelingen / 116
5.2.3 Waarschuwing / 116
5.2.4 Wie genieten rechtsbescherming? / 117
5.3 Heroverweging in de bezwaarprocedure / 120
5.3.1 Volledige heroverweging / 120
5.3.2 Reformatio in peius / 124
5.3.3 De betekenis van artikel 6:22 Awb in de bezwaarfase / 126
5.3.4 Ex tunc-heroverweging vs. ex nunc-heroverweging / 126
5.3.5 Gevolgen van de heroverweging / 127
5.3.6 Bij de beslissing op bezwaar alsnog handhaven / 132
5.3.7 Oplegging in bezwaar van andere herstelsanctie / 133
HOOFDSTUK 6
Beroep / 135
6.1 Inleiding / 135
6.2 Welke rechter is bevoegd? / 135
6.3 Voorlopige voorziening / 135
6.3.1 Spoedeisend belang / 136
6.3.2 Inhoud van de voorlopige voorziening / 139
6.4 Uitspraken in het bodemgeschil / 141
6.4.1 Schending van rechtsregel of rechtsbeginsel / 142
6.4.2 Het relativiteitsvereiste / 143
6.4.3 De bestuurlijke lus / 143
6.4.4 Nieuwe zaaksbehandeling / 145
6.4.5 Artikel 8:72 Awb / 146
6.4.6 Rechtsgevolgen in stand laten bij vernietiging herstelsanctie / 146
6.4.7 Kan de rechter zelf voorzien door een herstelsanctie op te leggen? / 147
6.5 Gevolgen van vernietiging van een vergunningvoorschrift / 150
HOOFDSTUK 7
Verbeurte, invordering en andere executiekwesties / 153
7.1 Inleiding / 153
7.2 De verbeurte van dwangsommen / 154
7.2.1 Verbeurte van rechtswege / 154
7.2.2 Moment verbeurte / 155
7.3 Invorderingsbeschikking / 156
7.3.1 Verzoek tot invordering / 157
7.3.2 Inhoud en vorm / 159
7.4 Hoofdregel met uitzonderingen / 161
7.4.1 Beginselplicht tot invordering / 161
7.4.2 Bijzondere omstandigheden / 162
7.5 Verzuim en aanmaning / 164
7.6 Opheffing en intrekking van het dwangsombesluit en gevolgen voor de invordering / 166
7.6.1 Wijziging of opheffing op verzoek / 166
7.6.2 Intrekking last onder dwangsom met terugwerkende kracht en gevolgen voor invorderingsbeschikking / 168
7.7 Uitstel van betaling / 168
7.8 Verjaring / 169
7.8.1 Stuiting / 169
7.8.2 Verlenging van de verjaringstermijn / 172
7.9 Rechtsbescherming inzake de invordering / 173
7.9.1 Concentratie van rechtsbescherming / 173
7.9.2 Toetsingskader invorderingsbeschikking / 176
7.10 Dwangbevel / 176
7.10.1 Inhoud en bekendmaking / 176
7.10.2 Executiegeschil / 178
7.11 Beslaglegging / 180
7.12 Invordering bij faillissement / 181
7.12.1 Last opgelegd aan de failliet / 182
7.12.2 Last opgelegd aan de curator / 182
7.13 Invordering bij de rechtsopvolger / 183
7.14 Invordering via het privaatrecht / 184
HOOFDSTUK 8
Schadevergoeding en nadeelcompensatie in verband met handhaven en gedogen / 187
8.1 Algemeen / 187
8.2 Drie vormen van schadevergoeding / 187
8.3 Schadevergoeding wegens onrechtmatig handhaven of gedogen / 188
8.3.1 Algemeen / 188
8.3.2 De factoren onrechtmatigheid en toerekening / 189
8.3.3 De factor relativiteit / 190
8.3.4 De factoren causaliteit en schade / 195
8.4 Nadeelcompensatie wegens rechtmatige overheidsdaad / 197
8.4.1 Algemeen / 197
8.4.2 Nadeelcompensatie bij rechtmatig gedogen / 198
8.4.3 Schadevergoeding bij rechtmatige handhaving na gedogen / 200
OVER DE AUTEURS
Trefwoordenregister / 207
Jurisprudentieregister / 221
Lijst met afkortingen / XIII
HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1
1.1 Inleiding / 1
1.2 Algemene bepalingen over handhaving in de Awb / 2
1.2.1 De opbouw van hoofdstuk 5 Awb / 2
1.2.2 Het begrip bestuurlijke sanctie / 3
1.2.3 Voorwaarden voor opleggen van een bestuurlijke sanctie / 5
1.2.4 De rechtvaardigingsgrond ex artikel 5:5 Awb / 6
1.2.5 Het begrip herstelsanctie / 6
1.2.6 Preventieve herstelsancties / 7
1.2.7 Bestraffende sancties / 8
1.2.8 Privaatrechtelijke sancties / 9
1.3 Begripsomschrijving dwangsom en bestuursdwang / 10
1.3.1 Last onder bestuursdwang / 10
1.3.2 Last onder dwangsom / 10
1.3.3 Overeenkomsten en verschillen bestuursdwang en de dwangsom / 11
1.3.4 Keuze voor bestuursdwang of dwangsom / 12
1.3.5 Spoedeisende handhaving / 13
1.4 Bestuursorganen bevoegd tot oplegging van een last onder dwangsom / 15
1.4.1 Gemeentebestuur / 15
1.4.2 Provinciebestuur / 17
1.4.3 Waterschapsbesturen / 17
1.4.4 Organen van de centrale overheid en zbo’s / 17
1.5 Besluitkarakter dwangsom en bestuursdwang / 17
1.6 Samenloop van sancties / 18
1.6.1 Samenloop van herstelsancties / 18
1.6.2 Samenloop herstelsancties en andere sancties / 18
HOOFDSTUK 2
De overtreding en de overtreder / 21
2.1 Inleiding / 21
2.2 De overtreding / 21
2.2.1 Gedraging / 21
2.2.2 Het bepaalde bij of krachtens wettelijk voorschrift / 21
2.2.3 Zorgplichten / 22
2.2.4 Overtreding van gedoogvoorwaarden / 23
2.2.5 Handhaving van de openbare orde / 23
2.2.6 Meer overtredingen / 25
2.3 Preventieve en reguliere last onder dwangsom / 25
2.3.1 De preventieve last / 25
2.3.2 Verschil preventieve en reguliere last onder dwangsom / 26
2.4 De overtreder / 29
2.4.1 Algemeen / 29
2.4.2 De normadressaat als overtreder / 30
2.4.3 Plegen – fysieke handelingen / 32
2.4.4 Plegen – functionele daders / 33
2.4.5 Resumé overtreder / 36
2.4.6 Bijzondere overtreders / 37
2.4.7 Meer overtreders / 39
2.4.8 Medeplegen / 39
2.4.9 Medeplichtigheid, uitlokking / 40
2.4.10 De rechtspersoon als overtreder / 41
2.4.11 Opdrachtgevers en feitelijk leidinggevers / 42
2.4.12 Resumé overtredingen in de sfeer van de rechtspersoon / 43
2.5 De oplegging van de last onder dwangsom / 43
2.5.1 Algemeen / 43
2.5.2 Het machtsvereiste / 44
2.5.3 De onbekende overtreder / 45
2.5.4 Medeovertreders en medeplegers / 45
2.6 Rechtsopvolging / 48
2.6.1 Algemeen / 48
2.6.2 Illegale bouw / 49
2.6.3 De zakelijke werking van een sanctiebesluit in de Wabo / 50
HOOFDSTUK 3
De voorbereiding, inhoud en bekendmaking / 53
3.1 Inleiding / 53
3.2 Zorgvuldige voorbereiding en bewijslast / 53
3.2.1 Constateringen door de toezichthouder / 53
3.2.2 Constateringen door derden / 56
3.2.3 Onrechtmatig verkregen bewijs / 57
3.3 Handhavingsbeleid en de bestuurlijke waarschuwing / 59
3.4 De hoorplicht / 60
3.4.1 Wanneer geldt een hoorplicht? / 60
3.4.2 Wie wordt gehoord? / 61
3.4.3 Hoe moet worden gehoord? / 61
3.5 Aard en inhoud last / 62
3.5.1 Subsidiaire lasten / 63
3.5.2 Inhoud dwangsombesluit / 63
3.5.3 Deskundigenadviezen / 64
3.5.4 Herstel gebreken aan de inhoud van het dwangsombesluit / 64
3.6 Modaliteit en hoogte dwangsom / 65
3.6.1 Hoogte dwangsom / 65
3.6.2 Modaliteit dwangsom / 67
3.7 Herstelmaatregelen / 68
3.8 Begunstigingstermijn / 72
3.8.1 Moet altijd een begunstigingstermijn worden gesteld? / 72
3.8.2 Lengte van de begunstigingstermijn / 73
3.9 Bekendmaking en inwerkingtreding last onder dwangsom / 76
3.9.1 Bekendmaking / 76
3.9.2 Inwerkingtreding / 78
HOOFDSTUK 4
Handhaven of gedogen? / 79
4.1 Inleiding / 79
4.2 Het belang van de jurisprudentie en landelijke beleidsregels / 79
4.3 De beginselplicht tot handhaving / 80
4.3.1 De beginselplicht tot handhaving / 80
4.3.2 Beginselplicht en openbare orde / 85
4.3.3 Resumé / 87
4.4 Categorieën van gevallen waarin gedogen rechtmatig kan zijn / 87
4.4.1 Gedogen in beginsel tijdelijk / 87
4.4.2 De vijf gedoogcategorieën / 88
4.5 Overgangssituaties / 88
4.5.1 Concreet zicht op legalisatie / 88
4.5.2 Incidentele en kortdurende overtredingen / 92
4.6 Zwaarwegende belangen / 92
4.7 Rechtstreekse strijd met het evenredigheidsbeginsel / 93
4.8 Strijd met het rechtszekerheidsbeginsel of het vertrouwensbeginsel / 95
4.8.1 Inleiding / 95
4.8.2 De gedoogverklaring / 97
4.8.3 Langdurig stilzitten / 98
4.9 Strijd met het gelijkheidsbeginsel / 99
4.10 Afzien van handhaving om een andere bijzondere reden / 101
4.11 Partiële handhaving / 101
4.12 De rechtvaardigingsgrond ex artikel 5:5 Awb / 102
4.13 Gedoogbeslissingen en het besluitbegrip / 104
4.14 Procedurele aspecten van gedogen / 108
4.14.1 Een schriftelijke beslissing / 108
4.14.2 Zorgvuldige voorbereiding / 108
4.14.3 Horen / 108
4.14.4 Motiveren / 110
4.14.5 Bekendmaking – mededeling / 110
4.15 Modaliteiten van de gedoogverklaring / 110
4.16 Handhaven na gedogen / 111
4.16.1 Handhaving van de gedoogverklaring / 111
4.16.2 Compenserende maatregelen bij beëindiging van het gedogen / 111
HOOFDSTUK 5
Bezwaar tegen de last onder dwangsom / 115
5.1 Inleiding / 115
5.2 Rechtsbescherming / 115
5.2.1 Besluitkarakter van de last onder dwangsom / 115
5.2.2 Voorbereidingshandelingen / 116
5.2.3 Waarschuwing / 116
5.2.4 Wie genieten rechtsbescherming? / 117
5.3 Heroverweging in de bezwaarprocedure / 120
5.3.1 Volledige heroverweging / 120
5.3.2 Reformatio in peius / 124
5.3.3 De betekenis van artikel 6:22 Awb in de bezwaarfase / 126
5.3.4 Ex tunc-heroverweging vs. ex nunc-heroverweging / 126
5.3.5 Gevolgen van de heroverweging / 127
5.3.6 Bij de beslissing op bezwaar alsnog handhaven / 132
5.3.7 Oplegging in bezwaar van andere herstelsanctie / 133
HOOFDSTUK 6
Beroep / 135
6.1 Inleiding / 135
6.2 Welke rechter is bevoegd? / 135
6.3 Voorlopige voorziening / 135
6.3.1 Spoedeisend belang / 136
6.3.2 Inhoud van de voorlopige voorziening / 139
6.4 Uitspraken in het bodemgeschil / 141
6.4.1 Schending van rechtsregel of rechtsbeginsel / 142
6.4.2 Het relativiteitsvereiste / 143
6.4.3 De bestuurlijke lus / 143
6.4.4 Nieuwe zaaksbehandeling / 145
6.4.5 Artikel 8:72 Awb / 146
6.4.6 Rechtsgevolgen in stand laten bij vernietiging herstelsanctie / 146
6.4.7 Kan de rechter zelf voorzien door een herstelsanctie op te leggen? / 147
6.5 Gevolgen van vernietiging van een vergunningvoorschrift / 150
HOOFDSTUK 7
Verbeurte, invordering en andere executiekwesties / 153
7.1 Inleiding / 153
7.2 De verbeurte van dwangsommen / 154
7.2.1 Verbeurte van rechtswege / 154
7.2.2 Moment verbeurte / 155
7.3 Invorderingsbeschikking / 156
7.3.1 Verzoek tot invordering / 157
7.3.2 Inhoud en vorm / 159
7.4 Hoofdregel met uitzonderingen / 161
7.4.1 Beginselplicht tot invordering / 161
7.4.2 Bijzondere omstandigheden / 162
7.5 Verzuim en aanmaning / 164
7.6 Opheffing en intrekking van het dwangsombesluit en gevolgen voor de invordering / 166
7.6.1 Wijziging of opheffing op verzoek / 166
7.6.2 Intrekking last onder dwangsom met terugwerkende kracht en gevolgen voor invorderingsbeschikking / 168
7.7 Uitstel van betaling / 168
7.8 Verjaring / 169
7.8.1 Stuiting / 169
7.8.2 Verlenging van de verjaringstermijn / 172
7.9 Rechtsbescherming inzake de invordering / 173
7.9.1 Concentratie van rechtsbescherming / 173
7.9.2 Toetsingskader invorderingsbeschikking / 176
7.10 Dwangbevel / 176
7.10.1 Inhoud en bekendmaking / 176
7.10.2 Executiegeschil / 178
7.11 Beslaglegging / 180
7.12 Invordering bij faillissement / 181
7.12.1 Last opgelegd aan de failliet / 182
7.12.2 Last opgelegd aan de curator / 182
7.13 Invordering bij de rechtsopvolger / 183
7.14 Invordering via het privaatrecht / 184
HOOFDSTUK 8
Schadevergoeding en nadeelcompensatie in verband met handhaven en gedogen / 187
8.1 Algemeen / 187
8.2 Drie vormen van schadevergoeding / 187
8.3 Schadevergoeding wegens onrechtmatig handhaven of gedogen / 188
8.3.1 Algemeen / 188
8.3.2 De factoren onrechtmatigheid en toerekening / 189
8.3.3 De factor relativiteit / 190
8.3.4 De factoren causaliteit en schade / 195
8.4 Nadeelcompensatie wegens rechtmatige overheidsdaad / 197
8.4.1 Algemeen / 197
8.4.2 Nadeelcompensatie bij rechtmatig gedogen / 198
8.4.3 Schadevergoeding bij rechtmatige handhaving na gedogen / 200
OVER DE AUTEURS
Trefwoordenregister / 207
Jurisprudentieregister / 221
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
