Financiële economie voor insolventieadvocaten

WOORD VOORAF V
VOORWOORD XIII
LIJST VAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN XV

1 DOEL EN OPZET VAN DIT BOEK 1
1.1 Waarom dit boek? 1
1.2 De opzet van dit boek 1
1.3 Centrale aannames en begrippen 2
1.4 Wet- en regelgeving 5

DEEL I: FINANCIËLE VERSLAGLEGGING 7

2 ADMINISTRATIEVE ORGANISATIE EN INTERNE CONTROLE 9
2.1 Inleiding 9
2.2 Administratieve organisatie en bestuurlijke informatievoorziening 10
2.3 Waardekringloop 13
2.4 De typologie van Starreveld 14
2.5 Interne controle 16
2.6 Interne beheersing 19
2.7 Concluderende opmerkingen 22

3 FINANCIAL ACCOUNTING EN MANAGEMENT ACCOUNTING 23
3.1 Inleiding 23
3.2 Financial accounting 23
3.3 Management accounting 25
3.4 Concluderende opmerkingen 26

4 VERWERKING VAN FINANCIËLE GEGEVENS 27
4.1 Inleiding 27
4.2 Onderdelen van boekhoudmodel 28
4.3 Een uitgewerkt voorbeeld 30
4.4 Voorafgaande journaalposten 36
4.5 Dagboeken en subgrootboeken 38
4.6 Coderen van grootboekrekeningen 39
4.7 Winst- en verliesrekening 41
4.8 Balans 43
4.9 Boekhouden in een spreadsheet 46
4.10 Kasstroomoverzicht 49
4.11 Standard Business Reporting 54
4.12 Samenvatting 55

5 WAARDERING EN BEPALING VAN RESULTAAT 57
5.1 Inleiding 57
5.2 Uitgangpunten bij waardering en winstbepaling 57
5.3 Waardebegrippen 61
5.4 Van resultaat- naar balansbenadering 64
5.5 Voorraadwaardering: lifo en fifo 65
5.6 Onderhanden werk 69
5.7 Debiteuren en dubieus (statische versus dynamische voorzieningen) 70
5.8 Latente belastingvorderingen 71
5.9 Voorzieningen 73
5.10 Classificatie van schulden 75
5.11 Leasing (‘on balance’ en ‘off balance’) 76
5.12 Afschrijvingen op duurzame productiemiddelen 79
5.13 Bijzondere waardevermindering (‘impairment’) 81
5.14 Samenvatting 82

6 DEELNEMINGEN EN CONSOLIDATIE 83
6.1 Inleiding 83
6.2 Deelnemingen en beleggingen 84
6.3 Waardering van deelnemingen 85
6.4 Wettelijke reserves ingehouden winst deelnemingen 87
6.5 Immateriële vaste activa 88
6.6 Consolidatieplicht en consolidatiekring 90
6.7 Consolideren van balansen 94
6.8 Consolideren van winst- en verliesrekeningen 97
6.9 Samenvatting 100

DEEL II: EXTERNE FINANCIËLE VERSLAGGEVING 103

7 FINANCIËLE VERSLAGGEVING EN PUBLICATIE 105
7.1 Inleiding 105
7.2 Het belang van financiële verslaggeving 106
7.2.1 Het doel en de functie van externe financiële verslaggeving 106
7.2.2 Het nut van wet- en regelgeving op het gebied van financiële verslaggeving 107
7.2.3 De ontwikkeling van financiële verslaggevingsnormen in de loop van de tijd 108
7.2.4 De wenselijkheid van toezicht op financiële verslaggeving 109
7.2.5 Nut en functie van financiële verslaggeving voor de insolventieadvocaat 110
7.3 Normen voor financiële verslaggeving en publicatie 111
7.3.1 Verslaggevingsnormen 111
7.3.2 Vaststellingsnormen 112
7.3.3 Publicatienormen 113
7.3.4 Aandachtspunten voor de insolventieadvocaat 116
7.3.5 Conclusie normen financiële verslaggeving 117
7.4 Concluderende opmerkingen 118

8 ANALYSE VAN DE JAARREKENING 119
8.1 Inleiding 119
8.2 Horizontale en verticale analyse 119
8.3 Vergelijkende analyse (‘peer group’) 120
8.4 Enkelvoudige en geconsolideerde analyse 120
8.5 Multiple analyse 121
8.6 Ratio-analyse 121
8.6.1 Liquiditeitsratio’s 122
8.6.2 Financiële hefboomratio’s 125
8.6.3 Activiteitenratio’s 127
8.6.4 Rentabiliteitsratio’s 129
8.6.5 Het Dupont schema 131
8.6.6 Kritische kanttekeningen bij het gebruik van ratio’s 132
8.7 Altman-ratio 132
8.8 Maatstaf van Van Eeghen 134
8.9 Balanstest, uitkeringstest en liquiditeitstest 136
8.10 Red flags 138
8.11 Kritische grootboekrekeningen 143
8.12 Afsluitende opmerkingen 145

9 DE POSITIE VAN DE ACCOUNTANT 147
9.1 Inleiding en wettelijk kader 147
9.2 Het accountantsberoep 148
9.3 De controleopdracht 151
9.4 De assurance-opdracht 157
9.5 De samenstellingsopdracht 159
9.6 De adviesopdracht 161
9.7 Het accountantstoezicht 162
9.8 Het klacht- en tuchtrecht 165
9.9 Concluderende opmerkingen 167

10 HANDHAVING EN AANSPRAKELIJKHEID 169
10.1 Inleiding 169
10.2 Civielrechtelijk handhavingstoezicht 169
10.3 Strafrechtelijk handhavingstoezicht 172
10.4 Bestuursrechtelijk handhavingstoezicht 173
10.5 Actoren 174
10.6 Aansprakelijkheid 175
10.7 Concluderende opmerkingen 178

11 FRAUDE IN DE FINANCIËLE VERSLAGGEVING 179
11.1 Het begrip ‘fraude’ 179
11.2 Fraudedriehoek 181
11.3 Accountant en fraude 183
11.4 Controlemogelijkheden 186
11.5 Econcern 189
11.6 InnoConcepts NV en Weyl BV 192
11.7 COSO-studies 193
11.8 Concluderende opmerkingen 194

DEEL III: INTERNE FUNCTIES VAN FINANCIËLE VERSLAGLEGGING 195

12 LIQUIDITEITSBEGROTING 197
12.1 Inleiding 197
12.2 Cash accounting 197
12.3 Het belang van het liquiditeitsoverzicht 198
12.4 Het maken van een liquiditeitsbegroting 199
12.5 Liquiditeitsbegroting: een voorbeeld 200
12.6 Concluderende opmerkingen 202

13 INVESTERINGSSELECTIE 203
13.1 Inleiding 203
13.2 Contante waarde en tijdvoorkeur 204
13.3 Terugverdientijd (TVT) 205
13.4 Gemiddelde boekhoudkundige rentabiliteit (GBR) 206
13.5 Interne rendement (IR) 207
13.6 Netto Contante Waarde (NCW) 209
13.7 NCW van een oneindige reeks bedragen 210
13.8 Een vergelijking van vier methoden van investeringsselectie 211
13.9 Conclusie 212

14 WAARDERING VAN DE ONDERNEMING 215
14.1 Inleiding 215
14.2 Prijs en waarde 215
14.3 Liquidatiewaarde 217
14.4 Intrinsieke waarde 217
14.5 Rentabiliteitswaarde 218
14.6 Beurswaarde, koers/winst en multiples 219
14.7 DCF-waarde 220
14.8 Concluderende opmerkingen 223

DEEL IV: TURNAROUND EN FINANCIËLE HERSTRUCTURERING 225

15 TURNAROUND EN FINANCIËLE HERSTRUCTURERING 227
15.1 Inleiding en theoretisch kader 227
15.2 Signalen van naderende insolventie 228
15.2.1 De analyse van Argenti 228
15.2.2 De tien geboden voor insolventie van Keough 230
15.2.3 De monitoring structuur van Santen 232
15.2.4 Tijdig onderkennen 232
15.2.5 Altman en andere dalende ratio’s 233
15.3 Het turnaroundproces 233
15.4 Financiële herstructurering 236
15.4.1 Verbeteren van ratio’s 236
15.4.2 Verhogen van het eigen vermogen 238
15.4.3 Verkleinen en heronderhandelen van de schulden 238
15.4.4 Kwijtschelding van schulden 239
15.4.5 Omzetting van schulden in eigen vermogen 240
15.4.6 Sterfhuisconstructie 240
15.5 Herstructureren: tips vanuit de praktijk 242
15.6 Concluderende opmerkingen 243

Trefwoordenregister 245
Lijst van geraadpleegde literatuur