Deel A. Inleiding financiële planning / 31
1 Afbakening financiële planning, financiële planner en de markt van vraag en aanbod / 33
1.1 Financiële planning / 33
1.1.1 Deelgebieden binnen de financiële planning / 36
1.1.2 Het consumptief besteedbaar inkomen / 36
1.2 De financiële planner / 39
1.2.1 De competenties van de financiële planner / 39
1.2.2 Organisaties op het gebied van financiële planning / 41
1.2.2.1 Verbond financiële beroepsorganisaties (VFBO) / 41
1.2.2.2 Overige organisaties / 42
1.2.3 Beroepsaansprakelijkheid / 42
1.2.4 Wet op het financieel toezicht (Wft) / 44
1.2.4.1 Inleiding / 44
1.2.4.2 Reikwijdte van de Wft / 44
1.2.4.3 Kwaliteitskenmerken voor de financiële dienstverlener / 45
1.2.5 Autoriteit Financiële Markten (AFM) / 48
1.3 Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) / 49
Deel B. Levensverzekeringen en pensioenen / 51
1 Levensverzekeringen in de inkomstenbelasting / 53
1.1 Levensverzekeringen en spaarproducten in box 1 / 53
1.1.1 Kapitaalverzekering eigen woning / 54
1.1.1.1 Voorwaarden kapitaalverzekering eigen woning / 54
1.1.1.2 Voordeel uit kapitaalverzekering eigen woning / 55
1.1.1.3 Fictieve uitkeringen / 60
1.1.1.4 Premies voor kapitaalverzekering eigen woning / 61
1.1.2 Banksparen – spaarrekening eigen woning en beleggingsrecht eigen woning / 61
1.1.2.1 Voorwaarden spaarrekening eigen woning/ beleggingsrecht eigen woning / 61
1.1.2.2 Voordeel uit spaarrekening eigen woning/het beleggingsrecht eigen woning / 62
1.1.2.3 Fictieve opname / 63
1.2 Lijfrenteverzekering, lijfrenterekening en lijfrentebeleggingsrecht, die dienen ter compensatie van een pensioentekort / 65
1.2.1 Lijfrente / 65
1.2.1.1 Lijfrenteverzekering / 65
1.2.1.2 Banksparen – periodieke uitkering op grond van een lijfrenterekening/lijfrentebeleggingsrecht / 66
1.2.1.3 Afkoopsom alimentatie storten op lijfrente / 68
1.2.2 Jaarruimte / 69
1.2.3 Inhaal- of reserveringsruimte / 71
1.2.4 Omzetting oudedagsreserve in lijfrente / 71
1.2.5 Omzetting stakingswinst in lijfrente / 72
1.2.6 Overgangsrecht / 73
1.2.7 Saldolijfrenten / 74
1.2.7.1 Hybride saldolijfrenten / 76
1.2.8 Negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen / 77
1.2.8.1 Overgangsrecht / 81
1.2.9 Emigratie / 81
1.2.10 Vragen en antwoorden Belastingdienst / 82
1.2.11 Aanvullingen verzamelbesluit lijfrenten / 84
1.3 De levensverzekering in box 3 / 86
1.3.1 De uitvaartverzekering / 86
1.3.2 De kapitaalverzekering onder het overgangsrecht / 86
1.3.2.1 Overgangsperiode / 86
1.3.2.2 Polissen waarop het overgangsrecht betrekking heeft / 86
1.3.3 Bepalingen Wet IB 1964 / 87
1.3.3.1 Uitkering hoger dan vrijstelling / 88
1.3.3.2 Vrijstellingen eenmalig, overdraagbaarheid en volgorde / 88
1.3.3.3 Saldomethode / 89
1.3.3.4 Wat verstaat de wet onder kapitaaluitkering? / 89
1.3.3.5 Premies en uitkeringen niet in geld / 90
1.3.3.6 Kapitaalverzekering bij eigen bv / 90
1.3.3.7 Handelingen met kapitaalverzekeringen / 90
1.3.3.8 Pré Brede Herwaarderingspolissen / 92
1.3.3.8.1 Hoofdregel / 92
1.3.3.8.2 Saldomethode / 92
1.3.3.8.3 Uitzonderingen / 93
1.3.3.8.4 Bij wie belast? / 94
1.3.3.8.5 Diverse handelingen met betrekking tot een polis van levensverzekering / 94
1.3.3.8.6 Toescheiding kapitaalverzekering met lijfrenteclausule bij verdeling gemeenschap of afkoop alimentatie / 95
1.3.4 De kapitaalverzekering onder het overgangsrecht (vervolg) / 95
1.3.4.1 Kapitaalverzekeringen die zijn afgesloten voor 14-9-1999 / 95
1.3.4.2 Kapitaalverzekeringen die zijn afgesloten na 1-1-1992 / 97
1.3.4.3 Kapitaalverzekeringen die zijn afgesloten tussen
14-9-1999 en 31-12-2000 / 97
1.3.4.4 Kapitaalverzekeringen die niet onder het overgangsrecht vallen / 97
1.4 Diverse onderwerpen lijfrenten en kapitaalverzekeringen / 98
1.4.1 Opgave professionele instelling / 98
1.4.1.1 Doorlopende opgaveplicht / 98
1.5 Voorzieningen bij ziekte of ongeval / 99
1.5.1 Keuze belaste of onbelaste uitkering / 99
1.5.2 Koopsom voor arbeidsongeschiktheidsverzekering / 100
1.5.3 Verpanding arbeidsongeschiktheidsverzekering / 100
1.6 Nettolijfrenteverzekering en nettopensioenregeling / 100
2 Levensverzekeringen in overige wetten / 102
2.1 Successiewet / 102
2.1.1 Kapitaaluitkeringen ten gevolge van overlijden / 102
2.1.1.1 Premiesplitsingsbesluit / 103
2.1.1.2 Hoogte belaste verkrijging / 111
2.1.2 Lijfrente-uitkeringen ten gevolge van overlijden / 111
2.1.3 Lijfrente-uitkeringen bij leven aan derde / 112
2.1.4 Aftrek wegens belastinglatentie / 112
2.1.5 Opgaveplicht / 112
2.2 Sociale zekerheid / 113
2.2.1 AOW/Anw/AKW/Wlz / 113
2.2.2 WW/ZW/WAO/WIA / 114
2.2.3 TW/IOAW/IOAZ / 114
3 Inleiding pensioenen / 115
3.1 Algemeen / 115
3.2 Pensioen van de zelfstandige ondernemer / 116
3.3 Pensioen van de werknemer / 116
3.4 Pensioenwet (PW) / 117
3.4.1 Doelstelling / 117
3.4.2 Werkingssfeer / 117
3.4.3 Pensioenen in de zin van de PW / 117
3.4.4 Onderbrengingsplicht werkgever / 118
3.4.5 Verschillen tussen B- en C-polissen bij uitvoering door een verzekeraar / 120
3.4.6 Betaling van de pensioenpremie / 120
3.4.7 Deeltijdwerkers / 121
3.4.8 Afkoop / 121
3.4.9 Beëindiging/wijziging dienstverband / 122
3.4.10 Partnerpensioen bij scheiding / 122
3.4.11 Waardeoverdracht / 123
3.4.12 Doorbeleggen na pensioengerechtigde leeftijd / 124
3.5 Wet verevening pensioenrechten bij scheiding / 126
3.5.1 Algemeen / 126
3.5.2 Belangrijkste bepalingen / 126
3.5.2.1 Algemene bepalingen/definities / 126
3.5.2.2 Recht op pensioenverevening, recht op uitbetaling / 127
3.5.2.3 Vaststelling deel uit te betalen pensioen / 128
3.5.2.4 Afwijkingen op standaardvereveningsberekening / 128
4 De zelfstandige ondernemer en zijn pensioen / 130
4.1 Inkomstenbelasting / 130
4.1.1 Vrijstellingen / 130
4.1.2 Lijfrenteaftrek na omzetting stakingswinst in lijfrente en algehele verruiming van lijfrenteaftrek / 130
4.1.3 Omzetting art. 19 IB 2001 in lijfrente nieuwe stijl / 132
4.1.4 Oudedagsreserve / 132
4.1.4.1 Deelnemer aan de oudedagsreserve / 132
4.1.4.2 Toevoegingen oudedagsreserve / 133
4.1.4.3 Hoogte en maatstaf van de oudedagsreserve / 133
4.1.4.4 Afneming oudedagsreserve / 134
4.1.4.5 Meewerkende echtgenoot en deelgenootschap man/ vrouw / 134
4.1.4.6 Voorwaarden stamrecht / 135
4.1.4.7 Oudedagsreserve en levensverzekering / 135
4.2 Successiewet / 135
4.2.1 Vrijstellingen / 135
4.2.2 Latente belastingclaim oudedagsreserve / 136
4.2.3 Waardebepaling pensioenrecht / 136
4.2.4 Opgaveplicht / 136
4.3 Sociale zekerheid / 136
4.3.1 Algemeen / 136
4.3.2 AOW / 136
4.3.2.1 Wijziging AOW-ingangsdatum / 137
4.3.3 Anw / 137
4.3.4 AKW / 138
4.3.5 WAZ / 138
4.3.6 Premieheffing volksverzekeringen / 138
4.3.7 WWB/Participatiewet / 138
4.3.8 WW/ZW/WIA / 139
4.3.9 Toeslagenwet / 139
4.3.10 IOAZ / 139
5 De werknemer en zijn pensioen / 141
5.1 Wet fiscale behandeling van pensioenen / 141
5.2 Hoofdvormen van pensioenregelingen / 142
5.2.1 Beschikbarepremieregeling / 142
5.2.2 Middelloonregeling / 143
5.2.3 Eindloonregeling / 144
5.2.4 Streefregeling / 144
5.2.5 Inbouw AOW (franchise) / 146
5.3 De fiscale omschrijving van pensioen / 147
5.4 Analyse van de pensioenregeling als omschreven in art. 18 Wet LB 1964 / 148
5.4.1 Pensioenregeling / 149
5.4.2 Nagenoeg uitsluitend / 149
5.4.3 Werknemers / 150
5.4.4 Arbeidsongeschiktheid / 150
5.4.5 Ouderdom / 150
5.4.6 (Pleeg)kinderen / 152
5.4.7 Pensioen / 152
5.4.8 Salaris-/diensttijdnorm / 152
5.4.9 Pensioengrondslag / 153
5.4.10 Partnerpensioen / 153
5.4.11 Overbruggingspensioen / 153
5.4.12 Deelnemingsjarenpensioen / 154
5.4.13 Inkoop diensttijd / 154
5.4.14 VUT-regelingen / 154
5.4.15 Levensloopregeling / 155
5.4.16 Rechtszekerheid / 158
5.4.17 Deeltijdwerk en demotie / 158
5.4.18 Uitruil van pensioen / 158
5.4.19 Toetsing volgens 100%-grens / 160
5.4.20 Snelslijtende beroepen / 160
5.4.21 Bovenmatigheid / 160
5.4.22 Uitvoerders van pensioenregelingen / 160
5.4.23 Sancties / 161
5.4.24 Uitfasering pensioen in eigen beheer / 162
5.4.24.1 Oudedagsverplichting (ODV) / 165
5.5 Dekking Anw-hiaat in pensioenregelingen / 167
5.6 Pensioenopbouw over een periodieke salarisvervangende uitkering / 168
5.7 Pensioenregeling directeur-grootaandeelhouder / 169
5.7.1 Wet VAP en Wet verlaging maximumopbouw- en premiepercentages pensioen en maximering
pensioengevend inkomen / 171
5.8 Aanwijzing buitenlandse pensioenregeling / 171
5.9 Pensioen in de inkomstenbelasting / 172
5.10 Pensioen in de Successiewet / 172
5.11 Pensioen in de winstsfeer (inkomsten- en vennootschapsbelasting) / 174
5.11.1 Pensioenovereenkomsten met werknemers en de financiering / 174
5.11.2 Fiscale aspecten van de financieringslast van een pensioenovereenkomst / 175
5.11.3 Fiscale gevolgen van backservice / 175
5.11.4 Verbod op financieringsachterstand / 175
5.12 Pensioenverplichtingen in eigen beheer / 176
5.12.1 Algemeen / 176
5.12.2 Omslagstelsel / 176
5.12.3 Rentedekkingsstelsel / 176
5.12.4 Kapitaaldekkingsstelsel / 176
5.12.5 Stelselwijziging / 177
5.12.6 Dekkingspolis / 177
5.12.7 Eigen beheer en echtscheiding / 177
5.12.8 Pensioenlichamen / 177
5.12.9 Pensioenvoorziening voor niet-toegezegd pensioen / 178
5.12.10 Afwikkeling pensioen in eigen beheer / 178
5.13 De pensioenuitkering en de sociale zekerheid / 180
5.13.1 Pensionering voor 68 jaar / 180
5.13.1.1 AOW/Anw / 180
5.13.1.2 AKW / 180
5.13.1.3 Premieheffing volksverzekeringen / 180
5.13.1.4 Participatiewet / 180
5.13.1.5 ZW/WW/WIA/WAO / 181
5.13.1.6 TW/IOAW/IOAZ / 182
5.13.1.7 ZW, WIA, WAO, WW, Anw, IOAW, IOAZ en TW / 182
5.13.2 Doorwerken na pensioen op de reguliere pensioendatum / 182
5.14 Ontslag / 183
5.14.1 Ontslagvergoeding / 183
5.14.2 Transitievergoeding / 183
5.14.3 Belastingheffing over de ontslaguitkering / 184
5.14.3.1 De ontslaguitkering in de Wet op de loonbelasting 1965 tot 2014 / 184
5.14.3.2 De ontslaguitkering in de Wet op de loonbelasting 1965 vanaf 2014 / 185
5.14.3.3 Overgangsrecht / 185
5.14.4 Excessieve vertrekvergoeding / 186
5.14.5 VUT-vervangende uitkering (RVU) / 186
5.14.6 Aanwendingsmogelijkheden van de ontslaguitkering / 187
5.14.7 De stamrecht-bv / 187
5.15 De Wet toekomst pensioenen: het Pensioenakkoord uit
2019 (met uitwerkingen in 2020 e.v.) / 189
Deel C. Sparen en beleggen / 193
1 Inleiding / 195
2 NYSE Euronext Amsterdam / 196
2.1 NYSE Euronext Amsterdam Stock Market / 196
3 Wetgeving / 198
3.1 Toezichthouders / 198
3.1.1 Functioneel toezicht / 198
3.1.2 Strafrechtelijk toezicht / 200
3.1.3 Beroepsmogelijkheden tegen sancties van toezichthouders / 200
3.1.4 Stichting Dutch Securities Institute / 201
3.1.5 Klachteninstituut Financiële Dienstverlening / 202
3.1.6 De Wet op het financieel toezicht (Wft) / 202
3.2 Zorgplicht / 202
3.2.1 Informatieverschaffing / 203
3.2.2 Klantprofiel / 204
3.2.3 Klachtenregeling / 204
3.2.4 Checklist voor goede zorgplicht / 205
3.3 De AFM / 205
3.4 MiFID II / 210
3.5 Depositogarantiestelsel / 214
3.5.1 Depositogarantiestelsel in de Europese Unie / 216
3.5.2 Voor welke banken geldt de depositogarantieregeling? / 216
3.6 De AP / 216
3.7 Tuchtrecht banken / 216
4 Verzekeraars / 217
4.1 Solvency II / 217
4.2 Kleine natura-uitvaartverzekeraars / 217
4.3 Kleine schadeverzekeraars / 217
4.4 Insurance Distribution Directive / 218
4.4.1 Adviseurs / 219
4.4.1.1 Beleggingsadviseurs / 219
4.4.1.2 Vermogensbeheerders / 219
4.4.1.3 Effectenbemiddelaars / 220
4.4.1.4 Commissionairs / 220
4.4.2 Banken / 220
4.4.2.1 Commerciële banken / 220
4.4.2.2 Spaarbanken / 220
4.4.3 Institutionele beleggers / 220
4.4.3.1 Beleggingsinstellingen / 220
4.4.3.2 Pensioenfondsen / 221
4.4.3.3 Algemeen Pensioenfondsen / 221
4.4.3.4 Premiepensioeninstelling (PPI) / 221
4.4.3.5 Verzekeringsmaatschappijen / 222
5 Rendement en risico / 223
5.1 Rendement / 223
5.2 Risico / 223
5.2.1 Koopkrachtrisico / 223
5.2.2 Renterisico / 223
5.2.3 Valutarisico / 223
5.2.4 Beursrisico / 224
5.2.5 Debiteurenrisico / 224
5.2.6 Liquiditeitsrisico / 224
6 Spaarvormen / 225
6.1 Spaarrekeningen / 225
6.2 Termijndeposito’s / 225
6.3 Kasbiljetten en spaarbrieven / 226
6.4 Valutarekeningen / 226
6.5 Vaste of variabele rente / 226
7 Obligaties / 227
7.1 De prijs van een obligatie / 227
7.1.1 Nettokoers / 227
7.1.2 Opgelopen rente / 228
7.2 De looptijd van een obligatie / 228
7.3 De aflossing van een obligatie / 228
7.3.1 Bulletleningen / 228
7.3.2 Vervroegde aflossing door debiteur (callable) / 228
7.3.3 Vervroegde aflossing door belegger (putable) / 229
7.3.4 Verlengbare obligatie (extendible) / 229
7.4 Het rendement van een obligatie / 229
7.4.1 Het couponrendement / 230
7.4.2 Het effectief rendement / 230
7.5 De yieldcurve / 231
7.5.1 Het verloop van de yieldcurve / 232
7.6 Risico van obligaties / 234
7.6.1 Inleiding / 234
7.7 Duration / 235
7.7.1 Inleiding / 235
7.7.2 Berekening / 236
7.7.3 Verband tussen duration en looptijd / 237
7.7.4 Modified duration / 238
7.8 Het debiteurenrisico / 238
7.8.1 Algemeen / 238
7.8.2 Ratings / 239
7.8.3 Garanties / 240
7.9 Varianten op de gewone obligatie / 241
7.9.1 Optieobligaties / 241
7.9.2 Winstdelende obligaties / 241
7.9.3 Inkomstenobligaties / 241
7.9.4 Achtergestelde obligaties / 241
7.9.5 Deep-discountobligaties / 242
7.9.6 Nulprocentobligaties / 242
7.9.7 Geïndexeerde obligaties (floating rate notes) / 242
7.9.8 Goud- en aandelenindexobligaties / 242
7.9.9 Reset notes / 243
7.9.10 Pandbrieven / 243
7.9.11 Converteerbare obligaties / 243
7.9.12 Perpetuele obligaties / 243
7.9.13 Strips / 244
8 Aandelen / 245
8.1 Zeggenschap bij aandelen / 245
8.2 Rendement op aandelen / 246
8.3 Risico van aandelen / 247
8.4 Varianten op het gewone aandeel / 247
8.4.1 Certificaten van aandelen / 247
8.4.2 Preferente aandelen / 248
8.4.3 Prioriteitsaandelen / 248
9 Beleggingsfondsen / 249
9.1 Beleggingsfondsen in aandelen / 249
9.1.1 Wereldwijde fondsen / 250
9.1.2 Regiofondsen / 250
9.1.3 Landenfondsen / 250
9.1.4 Bedrijfstakfondsen / 250
9.1.5 Themafondsen / 250
9.1.6 Indexfondsen / 250
9.1.7 Exchange traded funds (ETF’s) / 251
9.1.8 Clickfondsen / 252
9.2 Beleggingsfondsen in obligaties / 252
9.3 Groene beleggingen / 253
9.4 Mixfondsen / 253
9.5 Hedgefunds / 253
9.6 Open-end en closed-end beleggingsfondsen / 254
9.6.1 Open-end beleggingsfonds / 254
9.6.2 Closed-end beleggingsfonds / 254
9.6.3 Semi-open-end beleggingsfondsen / 254
9.7 De vrijgestelde beleggingsinstelling / 255
9.8 Beleggingsbeleid / 256
10 Derivaten / 257
10.1 Opties / 257
10.1.1 Calloptie / 257
10.1.2 Putoptie / 259
10.1.3 Prijsvorming van opties / 260
10.1.3.1 Intrinsieke waarde / 260
10.1.3.2 Tijds- en verwachtingswaarde / 260
10.1.4 Optiestrategieën / 262
10.1.4.1 Callopties of putopties / 262
10.1.4.2 Combinaties van callopties of putopties op dezelfde onderliggende waarde / 262
10.1.4.3 Combinaties van callopties en putopties op dezelfde onderliggende waarde / 263
10.1.5 Marginverplichting bij opties / 263
10.2 Financial futures / 264
10.2.1 Prijsvorming van financial futures / 266
10.2.2 Futuresstrategieën / 266
11 Overige beleggingen / 268
11.1 Vastgoed / 268
11.2 Edele metalen / 268
11.3 Kunstvoorwerpen / 268
11.4 Commodities / 269
11.5 Crowdfunding / 269
11.6 Cryptomunten / 270
12 Fundamentele en technische analyse / 272
12.1 De fundamentele analyse / 272
12.1.1 Liquiditeitsratio’s / 272
12.1.2 Solvabiliteitsratio’s / 272
12.1.3 Rentabiliteitsratio’s / 272
12.1.4 Koersratio’s / 272
12.2 De technische analyse / 273
12.2.1 Trendlijnen en trendkanalen / 273
12.2.1.1 Trendlijnen / 274
12.2.1.2 Trendkanalen / 274
12.2.2 Voortschrijdend gemiddelde / 274
12.2.3 Koerspatronen / 275
12.2.3.1 Hoofd- en schouderformaties / 275
12.2.3.2 Driehoeksformaties / 276
13 De portefeuilletheorie / 278
13.1 Rendement / 278
13.2 Risico / 278
13.3 De combinatie van rendement en risico / 278
13.4 De efficiënte grenslijn / 279
13.5 De bèta / 280
14 Vermogensallocatie / 281
14.1 Beleggingshorizon van een belegger / 281
14.1.1 Lange beleggingshorizon / 281
14.1.2 Korte beleggingshorizon / 281
14.2 De inkomstenpositie van de belegger / 282
14.3 De vermogenspositie van de belegger / 282
14.4 Risicoprofiel van de belegger / 282
14.4.1 De toelaatbare risicograad / 282
14.4.2 De risicoperceptie / 283
14.4.3 De risicometer / 283
14.5 De kennis en ervaring van de belegger / 283
14.6 Situatieverandering / 283
14.7 Portefeuillesamenstelling / 284
14.7.1 Top-downbenadering / 284
14.7.1.1 Spreiding over beleggingscategorieën / 284
14.7.1.2 Spreiding over geografische regio’s / 284
14.7.1.3 Spreiding over bedrijfstakken / 284
14.7.1.4 Spreiding over individuele ondernemingen / 285
14.7.2 Bottom-upbenadering / 285
Deel D. Financieringen / 287
1 Hypothecaire kredietverlening / 289
1.1 Hypotheekvormen / 289
1.1.1 Lineaire hypotheek / 289
1.1.2 Annuïteitenhypotheek / 289
1.1.2.1 Gelijkblijvende annuïteiten / 289
1.1.2.2 Groei-annuïteiten / 290
1.1.3 Levenhypotheek (hypotheek met gemengde verzekering) / 290
1.1.4 Spaarhypotheek / 290
1.1.5 Aflossingsvrije hypotheek / 291
1.1.6 Blokhypotheek / 291
1.1.7 Starterslening / 291
1.1.8 Blijverslening / 291
1.1.9 Verzilverlening / 292
2 De Nationale Hypotheek Garantie / 294
3 Starters- en combinatielening / 299
4 Zakelijke kredietverlening / 300
4.1 Financiële kengetallen / 300
4.1.1 Liquiditeitskengetallen / 300
4.1.1.1 Liquiditeit / 300
4.1.1.2 Current ratio / 300
4.1.1.3 Quick ratio / 300
4.1.1.4 Nettowerkkapitaal / 300
4.1.1.5 Netto cashflow (operationele activiteiten) / 301
4.1.2 Solvabiliteitskengetallen / 301
4.1.2.1 Solvabiliteit / 301
4.1.2.2 Vermogensverhoudingen / 301
4.1.2.3 Debt ratio / 302
4.1.2.4 Interest coverage / 302
4.1.2.5 Cashflow/interest / 302
4.1.2.6 Cashflow coverage / 302
4.1.2.7 Omzetsnelheid eigen vermogen / 302
4.1.3 Winstkengetallen / 302
4.1.3.1 Rentabiliteit totale vermogen / 302
4.1.3.2 Rentabiliteit eigen vermogen / 303
4.1.3.3 Brutowinstmarge / 303
4.1.4 Activiteitskengetallen / 303
4.1.4.1 Omlooptijd voorraden / 303
4.1.4.2 Omzetsnelheid voorraden / 303
4.1.4.3 Omlooptijd debiteuren / 303
4.1.4.4 Omzetsnelheid debiteuren / 304
4.1.4.5 Omlooptijd crediteuren / 304
4.1.4.6 Omzetsnelheid crediteuren / 304
4.1.4.7 Omzetsnelheid totaal vermogen / 304
4.1.4.8 Werkkapitaal / 304
4.2 Kredieten midden- en kleinbedrijf / 305
4.2.1 Borgstelling MKB-kredieten / 305
4.2.2 Financieringsinstrumenten van de overheid / 306
4.2.2.1 Reguliere regelingen / 306
4.2.2.2 Corona / 306
4.2.2.2.1 Garantie Klein Krediet Corona (KKC) / 306
4.2.2.2.2 Overige kredietmogelijkheden / 306
4.2.3 Crowdfunding / 307
4.3 Bijstandverlening zelfstandigen / 308
5 Rentetarieven / 309
5.1 Rentetarieven geldmarkt / 309
5.2 Rentetarieven kapitaalmarkt en aandelenbeursindices / 309
6 Vreemde valuta / 311
6.1 Omrekeningskoersen vreemde valuta / 311
6.2 Kruistabel EMU-valuta’s / 312
Deel E. Belastingen / 313
1 Fiscale informatie- en inzageverplichtingen / 315
1.1 Algemeen / 315
1.2 De informatieplicht over de eigen belastingplicht / 315
1.2.1 Het vragen om informatie / 315
1.2.1.1 De potentiële fiscale relevantie / 316
1.2.1.2 De wijze van informatieverstrekking / 316
1.2.1.3 De geheimhoudingsplicht / 316
1.2.1.4 Fiscus mag inlichtingen inwinnen via civiele dwangsom / 317
1.3 De inzageplicht voor de eigen belastingplicht / 317
1.3.1 Het vragen om boeken, bescheiden en andere gegevensdragers / 317
1.3.2 De fiscaal relevante boeken, bescheiden en andere gegevensdragers / 318
1.3.3 De wijze van verstrekking/de geheimhoudingsplicht / 319
1.3.4 De kopieën, leesbare afdrukken of uittreksels / 319
1.3.5 De bewaarplicht en conversie / 319
1.3.6 Rechtsbescherming bij controlehandelingen / 321
1.3.7 Overmacht / 321
1.4 De informatieplicht met het oog op de belastingheffing (bij derden) / 321
1.4.1 De subjecten / 321
1.4.2 Informatieverstrekking aan de Belastingdienst bij eigenwoningschuld / 322
1.4.3 De omvang van de verplichting / 323
1.4.4 Voorschrift informatie fiscus-banken / 323
1.5 De sancties / 325
1.5.1 Administratiefrechtelijke sancties / 325
1.5.2 Openbaar maken vergrijpboeten opgelegd aan medeplegers / 326
1.5.3 Strafrechtelijke sancties / 327
2 Inkomstenbelasting / 329
2.1 Inleiding / 329
2.2 Algemeen / 329
2.2.1 Opbouw en structuur Wet IB 2001 / 329
2.2.2 Raamwerk / 331
2.2.2.1 Belastingplichtigen / 331
2.2.2.2 Boxenstructuur / 332
2.2.2.3 Heffing inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen / 332
2.2.2.3.1 Gewone aanslag/conserverende aanslag / 338
2.2.2.3.2 Verliesverrekening tussen de boxen / 340
2.2.2.4 Toerekeningsregels / 341
2.2.2.4.1 Rangorderegeling / 341
2.2.2.4.2 Partners / 343
2.2.2.4.3 Afgezonderd particulier vermogen / 347
2.2.2.4.4 Minderjarige kinderen / 348
2.2.3 Verzamelinkomen / 349
2.3 Box 1 – inkomen uit werk en woning / 349
2.3.1 Belastbaar inkomen uit werk en woning (box 1) / 349
2.3.2 Belastbare winst uit onderneming / 350
2.3.2.1 Opbouw en systematiek van de winstsfeer / 351
2.3.2.1.1 Inleiding / 351
2.3.2.2 Ondernemer / 351
2.3.2.2.1 Inleiding / 351
2.3.2.2.2 Feitelijk ondernemerschap / 352
2.3.2.2.3 Rechtstreeks voor ondernemingsverbintenissen verbonden / 353
2.3.2.2.4 Medegerechtigden/winstgerechtigden / 353
2.3.2.3 Begrip urencriterium/verlaagd urencriterium / 356
2.3.2.4 Winst uit onderneming / 358
2.3.2.5 Goed koopmansgebruik / 358
2.3.2.6 Vrijgestelde winst / 359
2.3.2.7 Aftrekbeperkingen kosten van winst / 360
2.3.2.8 Van winst aftrekbare kosten woon-werkverkeer / 364
2.3.2.9 Bijtelling winst voor privégebruik woning / 364
2.3.2.10 Bijtelling winst voor privégebruik auto en privégebruik fiets / 365
2.3.2.10.1 Auto van de zaak / 365
2.3.2.10.2 Fiets van de zaak / 366
2.3.2.11 Tonnageregeling zeescheepvaart / 368
2.3.2.12 Waardering pensioenverplichtingen / 368
2.3.2.13 Afschrijving bedrijfsmiddelen / 368
2.3.2.14 Willekeurige afschrijving / 370
2.3.2.15 Investeringsaftrek / 371
2.3.2.16 Fiscale reserves / 376
2.3.2.16.1 Egalisatiereserve / 376
2.3.2.16.2 Herinvesteringsreserve / 377
2.3.2.16.3 Terugkeerreserve / 378
2.3.2.17 Gereserveerd / 379
2.3.2.18 Oudedagsreserve / 379
2.3.2.19 Aandelenfusie / 379
2.3.2.20 Juridische splitsing en juridische fusie / 380
2.3.2.21 Staking/doorschuiving/overbrenging naar buitenland/ eindafrekening/geruisloze omzetting / 380
2.3.2.21.1 Doorschuiving of staking van de onderneming door overlijden van de ondernemer / 381
2.3.2.21.2 Doorschuiving of staking van de onderneming door ontbinding huwelijksgemeenschap / 381
2.3.2.21.3 Doorschuiving naar ondernemers en werknemers / 382
2.3.2.21.4 Overbrenging vermogensbestanddelen naar het buitenland / 383
2.3.2.21.5 Eindafrekening / 383
2.3.2.21.6 Omzetting in een nv of bv / 383
2.3.2.21.7 Geruisloze terugkeer / 383
2.3.2.22 Ondernemersaftrek / 384
2.3.2.22.1 Zelfstandigenaftrek / 384
2.3.2.22.2 S&O-aftrek / 386
2.3.2.22.3 Meewerkaftrek / 386
2.3.2.22.4 Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid / 387
2.3.2.22.5 Stakingsaftrek / 387
2.3.2.23 MKB-winstvrijstelling / 387
2.3.3 De werknemer in de loon- en inkomstenbelasting / 388
2.3.3.1 Dienstbetrekking / 388
2.3.3.2 Belastbaar loon / 389
2.3.3.3 Vrijgesteld loon / 390
2.3.3.4 Reisaftrek / 392
2.3.3.5 Werkkostenregeling / 394
2.3.3.5.1 Algemeen / 394
2.3.3.5.2 Werkplekgerelateerde voorzieningen / 397
2.3.3.5.3 Gerichte vrijstellingen / 398
2.3.3.5.4 Waarde van verstrekkingen / 400
2.3.3.5.5 80%-eindheffing / 400
2.3.3.5.6 Overige aspecten / 401
2.3.3.6 Aandelenoptierechten (vanaf 2023) / 401
2.3.4 Belastbaar resultaat uit overige werkzaamheden / 403
2.3.4.1 Werkzaamheid en terbeschikkingstelling / 403
2.3.4.2 Resultaat uit overige werkzaamheden / 405
2.3.4.3 Doorschuifregeling / 408
2.3.4.4 Excessieve beloningsbestanddelen / 409
2.3.5 Belastbare periodieke uitkeringen en verstrekkingen / 409
2.3.6 Belastbare inkomsten uit eigen woning / 412
2.3.6.1 Eigen woning / 413
2.3.6.1.1 Voordelen uit eigen woning / 415
2.3.6.2 Voordeel uit kapitaalverzekering eigen woning, spaarrekening eigen woning en beleggingsrecht eigen woning / 416
2.3.6.3 Aftrekbare kosten eigen woning / 416
2.3.6.3.1 Tariefaanpassing aftrekbare kosten eigen woning / 418
2.3.6.3.2 Renteaftrek vanaf 1-1-2013 / 419
2.3.6.3.3 Vooruitbetaalde rente/kosten / 426
2.3.6.4 De aftrek wegens geen of geringe eigenwoningschuld / 426
2.3.6.5 Overgangsrecht kapitaalverzekeringen / 427
2.3.7 Uitgaven voor inkomensvoorzieningen / 427
2.3.8 Negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen / 428
2.3.9 Negatieve persoonsgebonden aftrek / 428
2.3.10 Waardering niet in geld genoten inkomen / 429
2.3.11 Tijdstip genieten/tijdstip aftrek / 429
2.3.12 Verrekening verlies uit werk en woning / 430
2.3.13 Middeling inkomen uit werk en woning / 430
2.4 Box 2 – inkomen uit aanmerkelijk belang / 432
2.4.1 Belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang / 432
2.4.2 Gelijkstellingen / 433
2.4.3 Begrip aanmerkelijk belang / 433
2.4.3.1 Omgekeerd hybride lichaam / 435
2.4.4 Reguliere voordelen uit aanmerkelijk belang / 436
2.4.4.1 Reguliere voordelen / 436
2.4.4.2 Forfaitair rendement van een buitenlandse beleggingsvennootschap en van een vrijgestelde
beleggingsinstelling / 437
2.4.4.3 Kosten van reguliere voordelen / 438
2.4.4.4 Excessief lenen bij eigen vennootschap (vanaf
2023) / 438
2.4.5 Vervreemdingsvoordelen uit aanmerkelijk belang/ doorschuiving / 442
2.4.6 Overdrachtsprijs en verkrijgingsprijs aanmerkelijk belang / 445
2.4.7 Tijdstip genieten/tijdstip aftrek inkomen uit aanmerkelijk belang / 448
2.4.8 Verrekening verlies uit aanmerkelijk belang / 449
2.5 Box 3 – inkomen uit sparen en beleggen / 451
2.5.1 Forfaitaire rendementsheffing / 451
2.5.1.1 Belastbaar inkomen uit sparen en beleggen (box 3) / 451
2.5.1.2 Kerstarrest en rechtsherstel / 451
2.5.1.3 Nieuw wettelijk systeem box 3 (vanaf 2023) / 453
2.5.1.3.1 Forfaitaire spaarvariant / 455
2.5.1.3.2 Peildatumarbitrage / 457
2.5.1.4 Rechtsherstel box 3 (2017 t/m 2022) / 459
2.5.1.5 Oud wettelijk systeem box 3 (t/m 2022) / 461
2.5.2 Rendementsgrondslag en heffingvrij vermogen / 463
2.5.2.1 Bezittingen / 463
2.5.2.2 Schulden / 464
2.5.2.3 Vruchtgebruik / 465
2.5.3 Vrijgestelde bezittingen en schulden / 466
2.5.4 Waardering van de bezittingen en schulden / 469
2.5.5 Vermogensrendementsheffing en partners / 473
2.6 Persoonsgebonden aftrek / 474
2.6.1 Algemeen / 474
2.6.2 Uitgaven voor onderhoudsverplichtingen / 475
2.6.3 Gereserveerd / 477
2.6.4 Uitgaven voor specifieke zorgkosten / 477
2.6.5 Weekenduitgaven voor gehandicapten / 481
2.6.6 Aftrekbare giften / 481
2.7 Algemene bepalingen binnenlandse en buitenlandse belastingplicht / 483
2.7.1 Belastbaar inkomen uit werk en woning in Nederland (box 1) / 485
2.7.2 Belastbaar inkomen uit aanmerkelijk belang in een in Nederland gevestigde vennootschap (box 2) / 487
2.7.3 Belastbaar inkomen uit sparen en beleggen in Nederland (box 3) / 488
2.8 Heffingskorting / 489
2.8.1 Gecombineerde heffingskorting / 491
2.8.2 Algemene heffingskorting / 494
2.8.3 Arbeidskorting / 494
2.8.4 Gereserveerd / 495
2.8.5 Inkomensafhankelijke combinatiekorting / 495
2.8.6 Jonggehandicaptenkorting / 496
2.8.7 Ouderenkorting / 496
2.8.8 Alleenstaande-ouderenkorting / 496
2.8.9 Korting voor groene beleggingen / 496
2.8.10 Toepassing heffingskortingen / 496
2.9 Wijze van heffing / 497
2.9.1 Voorheffingen / 497
2.9.2 Wel of geen aanslag / 498
3 Vennootschapsbelasting / 500
3.1 Tarieven / 500
3.2 Verliesverrekening / 501
3.3 Voorheffingen / 501
4 Dividendbelasting / 502
4.1 Gerechtigden / 502
4.2 Opbrengst / 502
4.3 Vrijstellingen / 503
4.4 Tarief / 503
4.5 Overig / 504
5 Successiewet / 505
5.1 Erf- en schenkbelasting / 505
5.2 Formele belastingschuld / 505
5.3 Fictiebepalingen / 506
5.4 Kinderen / 506
5.5 Partnerbegrip / 507
5.6 Materiële belastingschuld / 507
5.6.1 Erfbelasting / 507
5.6.2 Schenkbelasting / 508
5.6.3 Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) / 508
5.7 Waardebepaling / 509
5.8 Tarief en vrijstellingen / 512
5.8.1 Vrijstellingen erfbelasting / 512
5.8.2 Vrijstellingen schenkbelasting / 513
5.8.3 Tarief schenk- en erfbelasting / 515
5.8.4 Tariefgroepen / 515
6 Belastingen van rechtsverkeer / 516
6.1 Overdrachtsbelasting / 516
6.1.1 Tarieven / 516
6.1.2 Woning / 516
6.1.2.1 Hoofdverblijf / 517
6.1.2.2 Vereniging van eigenaren / 517
6.1.2.3 Jonge doorstromers / 518
6.1.2.4 Doorverkoop binnen 6 maanden / 518
6.1.2.5 Controle / 518
6.1.2.6 Antimisbruik startersvrijstelling / 519
6.1.2.7 Vrijstelling van overdrachtsbelasting bij terugkoop woning met verkoopregulerend beding / 520
6.2 Assurantiebelasting / 520
Deel F. Juridische aspecten / 521
1 Familierecht / 523
1.1 Huwelijksvermogensrecht / 523
1.1.1 Huwelijksgoederenrecht t/m 2017 / 523
1.1.2 Huwelijksgoederenrecht vanaf 2018 / 524
1.1.3 Gevolgen stelsel 2018 / 525
1.1.4 Drie soorten vermogen en vergoedingsrechten / 526
1.1.5 Voorhuwelijksvermogen: woning en aanmerkelijk belang / 527
1.1.6 Finaal verrekenbeding / 528
2 Echtscheidingsrecht / 529
2.1 Algemeen / 529
2.2 Echtscheiding op verzoek / 529
2.3 Alimentatie / 530
2.3.1 Algemeen / 530
2.3.2 Hoogte alimentatie / 530
2.3.3 Indexering / 531
2.3.4 Duur alimentatie / 531
2.3.5 Aftrekbaar en belast / 532
2.4 Ouderschapsplan / 533
2.5 Scheiding van tafel en bed / 533
2.6 Verdeling huwelijksgemeenschap / 533
3 Erfrecht / 535
3.1 Algemeen / 535
3.2 Erfrecht bij versterf / 536
3.2.1 Algemeen / 536
3.2.2 Stiefouderlijk gevaar / 537
3.2.3 Schulden van de nalatenschap / 538
3.3 Testamentair erfrecht / 538
3.4 Onbeheerde nalatenschap / 539
3.5 Legitieme portie / 539
3.6 Executeur / 541
3.7 Boedelverdeling / 542
3.8 De gift en de schenking / 542
3.8.1 Vormvereisten / 543
3.8.2 Schenking met behoud van zeggenschap / 544
3.8.2.1 Herroepelijke schenking / 544
3.8.2.2 Papieren schenking / 544
4 Levenstestament / 546
5 Ondernemingsvormen / 547
5.1 Algemeen / 547
5.1.1 Rechtsvormen / 547
5.1.2 Begrippen onderneming/bedrijf / 547
5.1.3 Boekhoudingsplicht / 548
5.1.4 Omzetting van ondernemingsvorm / 548
5.1.5 Ontbindingsprocedure lege rechtspersonen / 548
5.1.6 Aandeelhoudersregister / 549
5.1.7 Wet modernisering personenvennootschappen / 549
5.2 Eenmanszaak / 550
5.2.1 Rechtskarakter / 550
5.2.2 Oprichting / 550
5.2.3 Aansprakelijkheid/huwelijk / 551
5.2.4 Verkoop eenmanszaak / 551
5.2.5 Sociale verzekeringen / 551
5.2.6 Fiscale aspecten / 552
5.2.7 Eenmanszaak en erfrecht / 552
5.3 Maatschap / 552
5.3.1 Rechtskarakter / 552
5.3.2 Oprichting / 553
5.3.3 Vertegenwoordiging/aansprakelijkheid / 553
5.3.4 Maatschap en huwelijk / 553
5.3.5 Fiscale aspecten / 554
5.3.6 Beëindiging en ontbinding maatschap / 554
5.4 Vennootschap onder firma / 554
5.4.1 Inleiding / 554
5.4.2 Rechtskarakter / 554
5.4.3 Oprichting / 554
5.4.4 Vertegenwoordiging/aansprakelijkheid / 555
5.4.5 Voortzettings- en vermogensbedingen / 555
5.4.6 Vof en huwelijk / 555
5.4.7 Fiscale aspecten / 556
5.4.8 Beëindiging en ontbinding van Vof / 556
5.5 Commanditaire vennootschap / 556
5.5.1 Rechtskarakter / 556
5.5.2 Oprichting / 556
5.5.3 Vertegenwoordiging/aansprakelijkheid / 556
5.5.4 Fiscale aspecten / 557
5.5.5 Beëindiging en ontbinding van cv / 557
5.6 Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen voor vereniging, stichting, coöperatie en onderlinge
waarborgmaatschappij / 557
5.7 Vereniging / 559
5.7.1 Rechtskarakter / 559
5.7.2 Oprichting / 559
5.7.3 Aansprakelijkheid / 560
5.7.4 Organisatorische opbouw van vereniging / 560
5.7.5 Jaarverslaggeving / 560
5.7.6 Fiscale aspecten / 560
5.7.7 Beëindiging en ontbinding van vereniging / 561
5.8 Coöperatie / 561
5.8.1 Rechtskarakter / 561
5.8.2 Oprichting / 561
5.9 Onderlinge waarborgmaatschappij / 561
5.9.1 Rechtskarakter / 561
5.9.2 Oprichting / 561
5.10 Stichting / 562
5.10.1 Rechtskarakter / 562
5.10.2 Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen / 562
5.10.3 Oprichting / 562
5.10.4 Aansprakelijkheid / 563
5.10.5 Organisatorische opbouw / 563
5.10.6 Fiscale aspecten / 563
5.10.7 Beëindiging en ontbinding van stichting / 563
5.11 Besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid / 563
5.11.1 Rechtskarakter / 563
5.11.2 Oprichting / 565
5.11.3 Aansprakelijkheid / 565
5.11.3.1 Oprichter / 565
5.11.3.2 Aandeelhouder / 565
5.11.3.3 Bestuurder / 566
5.11.4 (Dividend)uitkering / 567
5.12 Naamloze vennootschap / 567
5.13 Eenpersoonsvennootschappen / 568
Deel G. Sociale zekerheid / 569
1 Algemeen / 571
1.1 Inleiding / 571
1.2 Premie-inkomen, premiepercentages, premiebedragen / 573
1.3 Percentages premie volksverzekeringen/ inkomstenbelasting / 574
2 Algemene Ouderdomswet (AOW) / 575
2.1 Kring van verzekerden / 575
2.2 Recht op uitkering / 575
2.3 Hoogte van de uitkering / 576
2.4 AOW-ingangsdatum / 581
3 Algemene nabestaandenwet (Anw) / 582
3.1 Kring van gerechtigden voor de Anw en voorwaarden voor de uitkering / 582
3.2 De hoogte van de uitkering / 583
3.3 Toepassing van de inkomenstoets / 585
3.4 De kostendelersnorm en tweewoningenregel / 585
4 Ziektewet (ZW) / 586
4.1 Kring van verzekerden / 586
4.2 Uitkeringsvoorwaarden / 587
4.3 Hoogte en duur ziekengeld / 589
4.4 Werken na de AOW-gerechtigde leeftijd / 590
4.5 Premie en uitkeringsloon / 592
4.5.1 Premieberekening middelgrote- en grote ondernemingen / 592
4.5.2 Maximum uitkeringsdagloon / 595
4.6 Zwangerschaps- en bevallingsverlof / 595
4.6.1 Wijzigingen in zwangerschaps- en bevallingsverlof / 596
4.7 Poortwachter / 596
4.8 Wijziging Ziektewet i.v.m. weekendwerk / 597
4.9 Wet wijziging verrekening inkomsten met ziekengeld / 598
4.10 De Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters (Wet BeZaVa) / 598
4.11 Benadelingsbehandeling nu ook voor eigenrisicodrager / 599
5 Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) / 600
5.1 Personenkring / 600
5.2 Uitkeringsvoorwaarden / 600
5.3 Hoogte uitkering / 600
5.4 Duur uitkering / 601
5.5 Premie / 602
5.6 Tegemoetkomingen loondomein / 602
5.6.1 Loonkostenvoordelen (LKV’s) / 603
5.6.2 Lage-inkomensvoordeel (LIV) / 607
5.6.3 Jeugd-LIV / 607
5.7 WAO is WIA geworden / 608
5.8 Uniformering wachttijd WAO / 608
6 Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) / 610
6.1 Algemeen / 610
6.2 Eigen risico dragen voor de WIA / 615
6.3 Premies voor de WIA / 616
6.4 Wijziging van de WGA-financiering / 616
6.4.1 Berekening WGA-gedifferentieerde premie / 617
7 Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) / 619
7.1 Wajong / 619
7.2 Personenkring / 620
7.3 Wet Wajong 2010-2015 / 620
7.4 Wajong 2015 / 621
7.5 Herkeuring / 622
7.6 Uitkeringsgrondslag / 622
7.7 Aanvullende tegemoetkoming / 622
7.8 Stand van zaken harmonisatie en vergroting mogelijkheden participatie / 623
7.9 Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten / 625
8 Werkloosheidswet (WW) / 626
8.1 Kring van gerechtigden en voorwaarden om in aanmerking te komen voor een uitkering / 626
8.2 De duur en hoogte van de WW-uitkering / 628
8.2.1 De WW vanaf 1-10-2006 / 628
8.2.1.1 Inkomensvoorziening oudere werklozen / 633
8.2.2 Doorbetaling WW bij ziekte / 634
8.2.3 Maximumpremieloon per tijdvak en percentages WW-premie / 634
8.3 Beëindiging en herleving van de uitkering / 635
8.4 Private aanvulling op de werkloosheidsuitkering / 636
8.5 Premievrije pensioenopbouw tijdens WW / 637
9 Zorgverzekeringswet (Zvw) / 639
9.1 Algemeen / 639
9.2 Verzekeringsplicht / 639
9.3 Acceptatieplicht / 639
9.4 Basispakket / 639
9.5 Aanvullende verzekering / 640
9.6 Keuzemogelijkheden / 640
9.7 Nominale premie / 641
9.8 Inkomensafhankelijke bijdrage / 641
9.9 Zorgtoeslag / 642
9.10 Eigen risico / 642
9.11 Opsporing onverzekerden / 643
9.12 Wet Structurele maatregelen wanbetalers zorgverzekering / 644
9.13 Insurance Distribution Directive (IDD) / 645
Lijst van afkortingen / 647
Trefwoordenregister / 651
