Economie in het nieuws

Inleiding 9

1 Economische groei 13
1.1 Hoe kun je zichtbaar maken dat de economie van een land groeit? 13
1.2 Wat is inflatie? 17
1.3 Waarom wordt economische groei gezien als iets positiefs? 20
1.4 Heeft economische groei ook een keerzijde? 22
1.5 Waarom wisselen tijden van snelle en langzame groei elkaar af? 24
1.6 Zijn conjunctuurgolven in Nederland goed zichtbaar? 27
1.7 Waar haal je betrouwbare informatie? 28

2 Financiële markten 31
2.1 Wat heeft het publiek te maken met financiële markten? 32
2.2 Wat zijn belangrijke kenmerken van markten voor spaarders en leners? 34
2.3 Wat zijn belangrijke kenmerken van markten voor beleggers? 38
2.4 Hoe geef je je doelgroep inzicht in aspecten van indirect beleggen? 46
2.5 Wat is de invloed van de effectenbeurs op de economie? 49
2.6 Wat zijn belangrijke kenmerken van de valutamarkt? 50
2.7 Hoe maak je berichtgeving over financiële markten waardevoller voor je publiek? 55

3 Overheidsfinanciën – de lagere overheid 57
3.1 Waaruit bestaan de lagere overheden? 58
3.2 Wat is de invloed van de gemeentefinanciën op de economie? 59
3.3 Hoe krijg je zicht op de financiën van de gemeenten? 62
3.4 Is de informatie over de gemeentefinanciën betrouwbaar? 64
3.5 Wat kun je als journalist met informatie over de gemeentefinanciën? 66

4 Overheidsfinanciën – het Rijk 69
4.1 Wat is de invloed van de financiën van het Rijk op onze economie? 69
4.2 Hoe krijg je zicht op de grote lijn van de financiën van het Rijk? 74
4.3 Hoe krijg je in de praktijk zicht op de financiën van het Rijk? 77
4.4 Hoe betrouwbaar is de informatie over de rijksfinanciën? 78
4.5 Wat kun je als journalist met informatie over de rijksfinanciën? 79

5 Overheidsfinanciën – de sociale zekerheid 85
5.1 Hoe kun je zicht krijgen op de Nederlandse sociale zekerheid? 85
5.2 Hoe maak je de berichtgeving waardevoller voor de ontvangers van de sociale zekerheid? 89
5.3 Hoe maak je de berichtgeving waardevoller voor de betalers aan de sociale zekerheid? 93

6 Arbeidsmarkt 97
6.1 Wat maakt de arbeidsmarkt een bijzondere markt? 97
6.2 Wie brengen vraag en aanbod betrouwbaar in beeld en hoe? 101
6.3 Wat kan de journalist met loonontwikkelingen? 103
6.4 Wat kan de journalist met het onderwerp ‘werkloosheid’? 109

7 Informatie uit jaarverslagen 115
7.1 Hoe kom je aan een jaarverslag? 116
7.2 Wat moet er in een jaarverslag staan? 118
7.3 Hoe betrouwbaar is informatie uit een jaarverslag? 120
7.4 Wat staat er op een balans en wat kan de journalist daarmee? 125
7.5 Wat staat er op een winst-en verliesrekening en wat kan de journalist daarmee? 130
7.6 Wat staat er op een kasstroomoverzicht en wat kan de journalist daarmee? 133
7.7 Wat kan ik met financiële kengetallen? 135

8 Bedrijf en omgeving 139
8.1 Hoe krijg je zicht op het Nederlandse bedrijfsleven? 139
8.2 Hoe krijg je zicht op de dynamiek in het bedrijfsleven? 144
8.3 Hoe krijg je zicht op de dynamiek tussen bedrijf en omgeving? 150

9 Marktwerking 157
9.1 Wat zijn de basisprincipes achter het begrip ‘marktwerking’? 158
9.2 Wat is de basistheorie van marktwerking? 158
9.3 Wat kan de journalist van tegenwoordig hiermee? 160
9.4 Wanneer werken markten niet, of niet perfect? 162
9.5 Welke rol kan de overheid vervullen bij marktwerking? 165

10 Nederland in de wereld 171
10.1 Welke landen zijn de belangrijkste handelspartners van Nederland? 171
10.2 Hoe registreer je het verkeer met het buitenland? 174
10.3 Wat is het belang van Europese samenwerking voor een inwoner van Nederland? 177
10.4 Hoe ziet de Europese begroting eruit? 180
10.5 Wat zijn de belangrijkste Europese instanties? 182
10.6 Welke internationale organisaties dragen bij aan soepel verloop wereldhandel en betalingsverkeer? 183

11 Ethiek en economie 189
11.1 Weer Adam Smith? 189
11.2 Wat is ethiek? 190
11.3 Ethische dilemma’s in de journalistiek: wat heeft jouw publiek eraan? 197

Literatuur 201
Register 207
Over de auteurs 211