Europa als wereldspeler
De externe betrekkingen van de Europese Unie
Paperback Nederlands 2019 1e druk 9789462985360Samenvatting
We lezen alarmerende artikelen over de 'Teloorgang van het Westen', steeds meer landen verzetten zich tegen de hegemonie van de Verenigde Staten (VS), de EU dreigt door interne verdeeldheid langlopende speciale relaties met de VS en Canada in de waagschaal te stellen, in de directe omgeving van de EU gaan grote landen onder leiding van autoritaire leiders steeds meer de uitdaging aan met een verdeelde EU, etc. En of dit allemaal nog niet genoeg is: de EU maakt momenteel de meest existentiële crisis in haar zestigjarige bestaan door.
Hoe reageert de EU op deze en andere uitdagingen en wie spreekt en handelt namens de EU? Is er sprake van enig handelingsvermogen op het niveau van de EU, bijvoorbeeld door het op slimme wijze combineren van verschillende beleidsinstrumenten? Is er sinds het Verdrag van Lissabon sprake van een wezenlijk nieuwe benadering op het terrein van de externe betrekkingen van de EU? Deze en andere vragen zullen in de loop van het werk voortdurend terugkeren en worden beantwoord in het licht van de huidige impasse in het integratieproces.
Het heeft er namelijk alle schijn van dat de Europese leiders nieuwe initiatieven op het terrein van de externe betrekkingen (met wisselend succes) lanceren als compensatie voor het gebrek aan integratie - en zelfs risico van desintegratie - op 'binnenlands' politiek terrein. Meest recent komt dit bijvoorbeeld tot uitdrukking in de zogenaamde Global Strategy die onder leiding van Federica Mogherini is geschreven en in juni van dit jaar werd gepresenteerd.
Hier lijkt het doel van een beter buitenlands en veiligheidsbeleid zich te verenigen met een bewuste strategie om externe dreigingen en 'uitdagingen' aan te wenden om eenheid binnen (en steun voor) de EU te herstellen. Een gedegen analyse van de externe betrekkingen van de EU tot dusver - zoals gezegd het voornaamste oogmerk van dit werk - kan ons tevens een beter inzicht verschaffen in de realiteitswaarde van dit soort op de buitenwereld gerichte EU-strategieën.
Trefwoorden
europese unie politiek europa internationale betrekkingen buitenlands beleid strategie europese integratie multipolariteit handelsbeleid veiligheidsbeleid soevereiniteit ontwikkelingsbeleid eu-uitbreiding actorness uitbreidingsbeleid eu-handelsbeleid global strategy nabuurschapsbeleid europeanisering buitenlandbeleid multipolaire wereldorde neoliberalisme normative power europe globalisering trans-atlantische betrekkingen eu-nabuurschapsbeleid defensiebeleid machtsprojectie ttip europese commissie
Trefwoorden
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
Voorwoord 13
1. Inleiding 23
Theorievorming op het raakvlak van internationale betrekkingen en Europese integratiestudies
1.1. Beknopte geschiedenis van de externe betrekkingen van de eu 25
1.2. Benaderingen binnen de leer der Internationale Betrekkingen 28
1.3. Europese integratietheorieën 33
1.4. Conclusie 45
Literatuursuggesties voor verdere verdieping 46
2. Theorieën over buitenlands beleid en de externe betrekkingen van de Europese Unie 47
Factoren en actoren
2.1. De bestudering van buitenlands beleid 50
2.2. De eu als actor in de wereld: interne macht en externe macht 68
2.3. Conclusie 71
Literatuursuggesties voor verdere verdieping 72
3. Het handelsbeleid van de Europese Unie 75
3.1. De eu als machts(f)actor in de internationale betrekkingen 76
3.1.1. De opmerkelijke renaissance van de supermacht-these 77
3.1.2. De proliferatie van bijvoeglijke naamwoorden: macht als grabbelton
3.2. Het eu-handelsbeleid 85
3.2.1. De eu als trading state en als externe macht: wie zijn de principals en wie de agents? 88
3.2.2. Het partnerschap tussen de Europese Commissie en het Europese bedrijfsleven: commercial internationalism verklaard 92
3.3. Casestudy i: ttip als bron van (trans)nationaal conflict 97
3.4. Casestudy ii: het gemeenschappelijk landbouwbeleid en de eu als januskop 103
3.5. Conclusie 108
Literatuursuggesties voor verdere verdieping 109
4. Dekolonisatie en uitbreiding 111
Het ontwikkelingsbeleid van de Europese Unie
4.1. Beknopte geschiedenis van het eu-ontwikkelingsbeleid 112
4.2. Belangrijkste kenmerken van het eu-ontwikkelingsbeleid sinds het Cotonou-verdrag (2000) 120
4.2.1. De ontwikkeling van de ontwikkelingstheorie: van hoop naar nihilisme? 121
4.2.2. Handel en hulp: twee zijden van dezelfde munt? 128
4.3. eu-actorness en de plaats van het ontwikkelingsbeleid in de externe betrekkingen van de eu: uitdagingen of tegenstellingen? 135
4.4. Conclusie 141
Literatuursuggesties voor verdere verdieping 142
5. Het einde van de Koude Oorlog , de uitbreidingsstrategie en het nabuurschapsbeleid van de Europese Unie 143
5.1. Verdieping of verbreding, uitbreiding en desintegratie? 146
5.1.1. Eerdere uitbreidingsronden en de dynamiek van diepere integratie 147
5.1.2. Bigbanguitbreiding in vergelijkend perspectief 151
5.2. De eu als transformative power? 158
5.3. Voorbij de bigbanguitbreiding: dilemma’s van een groter Europa 166
5.3.1. Uitbreiding en euroscepsis als onverenigbare grootheden? 167
5.3.2. Beyond conditionality: het spook van het populisme 170
5.3.3. Uitbreiding als veiligheidsstrategie: de eu en de westelijke Balkan 173
5.4. De nieuwe buren als vrienden: het nabuurschapsbeleid 177
5.5. Conclusie 181
Literatuursuggesties voor verdere verdieping 183
6. Intern-extern 185 Veiligheid in een liberale en multipolaire wereldorde
6.1. Europese integratie en Atlantische veiligheid tijdens de Koude Oorlog 187
6.2. De trans-Atlantische impasse: eu-vs relaties na de Koude Oorlog 191
6.2.1. Hegemoniale stabiliteit onder vuur 192
6.2.2. Naar een post-Amerikaans Europa? 194
6.3. Van nieuwe veiligheidsdreigingen en oude reflexen 201
6.4. Het Europese veiligheids- en defensiebeleid 205
6.4.1. Korte geschiedenis van het csdp 206
6.4.2. De Global Strategy van de Europese Unie en het csdp 210
6.4.3. Factoren en actoren 217
6.5. Naar een multipolaire wereld? Veranderende machtsverhoudingen in het internationale systeem 221
6.6. Conclusie 223
Literatuursuggesties voor verdere verdieping 225
Epiloog 227
Noten 235
Literatuurlijst 251
Register 261
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
