Inleiding Nederlandse taalkunde

Voorwoord 9

1 Inleiding 11

2 Het Nederlands 17
2.1 Wat is Nederlands en waar wordt het gesproken? 17
2.2 Welke varianten bestaan er en hoe verschillen deze van elkaar? 20
2.3 Hoe varieert het Nederlands regionaal en hoe lopen de taalgrenzen? 22
2.4 Welke variatie heeft het huidige Nederlands? 26
2.5 Welke rol heeft het Nederlands wereldwij d? 29
2.6 Een zeer beknopte geschiedenis van het Nederlands 29
Samenvatting 36
Verantwoording 36
Verder lezen 37
Opdrachten 37

3 Taal en cognitie 39
3.1 Wat is taal? 39
3.2 Wat is het verschil tussen mensentaal en dierentaal? 41
3.3 Hoe verwerven kinderen taal? 43
3.4 Welke verschillende theoretische benaderingen van taalkunde zij n er? 44
3.5 De neurologische organisatie van taal 51
Samenvatting 55
Verantwoording 56
Verder lezen 56
Opdrachten 56

4 Fonetiek 59
4.1 Wat is fonetiek? 59
4.2 De spraakorganen 61
4.3 De eigenschappen van medeklinkers 63
4.4 De Nederlandse medeklinkers 67
4.5 Klinkers 70
4.6 Transcripties 75
4.7 Transcriberen moet je leren 76
4.8 Geluidsgolven en PRAAT 77
Samenvatting 82
Verantwoording 83
Verder lezen 83
Opdrachten 83

5 Segmentele fonologie 87
5.1 Het foneem 87
5.2 Allofonen 89
5.3 Grafemen 92
5.4 Leenfonemen en gepalataliseerde medeklinkers 93
5.5 Natuurlij ke klassen 94
5.6 Verscherping 97
5.7 Progressieve en regressieve stemassimilatie 100
5.8 Nasaalassimilatie 103
Samenvatting 104
Verantwoording 105
Verder lezen 105
Opdrachten 105

6 Suprasegmentele fonologie 109
6.1 De syllabe is deel van de talige competentie 109
6.2 Structuur van de Nederlandse syllabe 111
6.3 Aantal posities in de Nederlandse syllabe 113
6.4 Sonoriteit 116
6.5 Maximaliseer de aanzet, en ambisyllabiciteit 118
6.6 Voeten 120
6.7 Woordklemtoon 122
Samenvatting 125
Verantwoording 126
Verder lezen 126
Opdrachten 126

7 Woordsoorten 129
7.1 Wat is een woordsoort? 129
7.2 Het substantief 131
7.3 Het adjectief 134
7.4 Het werkwoord 136
7.5 De prepositie 137
7.6 Het pronomen 139
7.7 Het lidwoord 141
7.8 Het telwoord 142
7.9 Het voegwoord 144
7.10 Het bij woord 145
7.11 Het tussenwerpsel 146
7.12 Het partikel 147
Samenvatting 150
Verantwoording 151
Verder lezen 151
Opdrachten 152

8 Morfologie 155
8.1 Morfemen 155
8.2 Samenstellingen 157
8.3 De afleiding 163
8.4 Samenstellende afleidingen 168
8.5 Hoofdigheid 169
8.6 Productiviteit 172
8.7 Flexie 173
Samenvatting 176
Verantwoording 176
Verder lezen 177

9 Het lexicon 179
9.1 Wat is het lexicon? 179
9.2 Wat is een woord? 181
9.3 Welke informatie is er in het mentale lexicon opgeslagen? 182
9.4 Het model van Levelt en de rol van het lexicon 186
9.5 Opslag of regels? 191
9.6 Lexicale semantiek 192
Samenvatting 197
Verantwoording 197
Verder lezen 197
Opdrachten 198

10 De zin 201
10.1 Constituenten en constituentietesten 201
10.2 De X’-theorie 206
10.3 VP 209
10.4 Hoofden en hun afhankelij ke elementen 211
Samenvatting 218
Verantwoording 219
Verder lezen 219
Opdrachten 219

11 De structuur van de zin: het lexicale domein 223
11.1 NP 224
11.2 AP 225
11.3 PP 228
11.4 Woordvolgorde en verplaatsing 229
11.5 Nederlands: SVO of SOV? 232
Samenvatting 240
Verantwoording 240
Verder lezen 241
Opdrachten 241

12 Functionele categorieën 245
12.1 DP 245
12.2 TP 248
12.3 CP 251
12.4 A’-verplaatsing 255
12.5 Andere functionele projecties 259
12.6 Ontwikkelingen binnen de generatieve grammatica 262
Samenvatting 265
Verantwoording 265
Verder lezen 266
Opdrachten 266

13 Taal en betekenis 269
13.1 Semantiek 269
13.2 Pragmatiek 272

Samenvatting 284
Verantwoording 285
Verder lezen 285
Opdrachten 286
Referenties 289
Begrippenlij st 293