In sneltreinvaart zal Van Geest deze middag in een aanstekelijk betoog de speerpunten van Exponentiële organisaties (ook wel ExO’s) uit de doeken doen. Ter ondersteuning van zijn bevindingen schotelt hij zijn toehoorders af en toe ronduit ongelooflijke statistieken voor: ‘De tijd die het een bedrijf kost om een miljard waard te worden, lag twintig jaar geleden op twintig jaar. Tegenwoordig is dat minder dan een jaar.’
Die uitspraak illustreert de tendens die het fundament vormt onder het onderzoek van Van Geest & co: de algehele omslag van lineair naar exponentieel. ‘Alles wordt tegenwoordig vertaald in bits. Dat betekent dat schaarste plaatsmaakt voor overvloed. Kijk bijvoorbeeld naar de fotografie: sinds iedereen een camera op zijn telefoon heeft, worden we overspoeld met beelden. Hetzelfde gaat op voor het tempo waarin de kosten van allerlei nieuwe technologieën dalen. In 2007 kostte het ongeveer tien miljoen dollar om een compleet menselijk dna-profiel in kaart te brengen, in 2014 was dat nog maar duizend dollar.’
Voor zijn definitie van een ExO hanteert Van Geest onze twee hersenhelften als metafoor. ‘De rechterhelft is het domein van creativiteit, groei en onzekerheid. De linkerhelft zorgt voor structuur, controle, stabiliteit. Per hersenhelft zijn er vijf kenmerken waarover ExO’s beschikken, in totaal dus tien. We spreken van een ExO als een organisatie over minimaal vier van die kenmerken beschikt.’
Een opvallende conclusie die uit het onderzoek naar voren komt, is dat succesvolle ExO’s niet enkel rond een briljant idee zijn opgebouwd. Alles begint met een missie. ‘Elke ExO die wij hebben onderzocht, heeft een zogenoemd massive transformative purpose, een ambitie om alles radicaal anders te doen. Al die bedrijven hebben vanaf het begin een hele ambitieuze doelstelling gehad.’
Een andere vaststelling is dat ExO’s allemaal platforms zijn waar mensen en assets samenkomen. ‘Neem een ExO als Tesla dat geheel transparant is en al zijn patenten vrijgeeft, waardoor de crowd ermee aan de slag kan. Het inzetten van de community is een van de kenmerken van ExO’s. Ze streven niet naar eigen bezit en hebben het liefst zo min mogelijk mensen in dienst, alles wat ze nodig hebben, betrekken ze via het platform. Airbnb, met ongeveer 1300 werknemers die een bestand van een half miljoen slaapplekken in 33.000 steden beheren, is meer waard dan Hyatt Hotels waar 45.000 werknemers op 549 locaties werken. En de hotelketen is gebonden aan fysieke plekken, terwijl Airbnb onbeperkt kan doorgroeien. Software is eating the world; elk bedrijf zal uiteindelijk een softwarebedrijf worden.’
Hoewel een ExO doorgaans in de eerste twee jaar van zijn bestaan achterblijft op een ‘lineaire’ branchegenoot, hebben ze uiteindelijk een ontwrichtende uitwerking op de markt. Hier kun je je alleen met veel pijn en moeite tegen wapenen, aldus Van Geest. ‘Een van de te overwegen strategieën is als lineaire organisatie een ExO inlijven. Dat is op zich een goede stap, maar het gevaar dat daarbij op de loer ligt, is dat de nieuwe organisatie te snel in de bestaande wordt geschoven en zo haar autonomie en in feite dus haar bestaansrecht verliest.’
Als voorbeeld van een organisatie die zichzelf succesvol opnieuw heeft uitgevonden, noemt Van Geest de Chinese fabrikant van huishoudelijke apparatuur Haier, al dertien jaar op rij uitgeroepen tot China’s sterkste merk. ‘In 2005 heeft de directie van het bedrijf alle 80.000 werknemers ondergebracht in tweeduizend eenheden met een eigen winst- en verliesrekening en verregaande autonomie.’ Met als gevolg, de zoveelste indrukwekkende statistiek van de middag: ‘Haiers inkomsten zijn de afgelopen veertien jaar verviervoudigd, en de beurswaarde van het bedrijf is tussen 2011 en 2014 verdrievoudigd.’
Kijk hier voor een foto-impressie van deze boekpresentatie.
Fotografie: CC BY-SA Sebastiaan ter Burg
Over Erik de Vries
Erik de Vries is freelance journalist.
