Een bijsluiter is dus minimaal verplicht, zo stellen de broers Ten Have in Reconsidering Change Management, om op de risico’s en bijwerkingen te wijzen. ‘Als onderzoek en bewezen effect de maatstaf zouden vormen, zouden veel tools en ideeën over verandermanagement nooit op de markt zijn gekomen. Laat staan dat we zouden toestaan dat ze zo breed toegepast worden. Populaire managementboeken als In Search of Excellence van Peters en Waterman en het werk van Jim Collins brengen ronkende, aantrekkelijk inzichten naar de markt en claimen zich te baseren op “onderzoek”. Tom Peters heeft nota bene toegegeven dat de data voor zijn onderzoek zijn “gefaket”. Hij noemt dat klein bier. Dit soort praktijken bestaat nog steeds. Wij noemen dat ernstig en onacceptabel.’ Aldus Steven ten Have verderop in dit nummer. De wens die de spreekwoordelijke vader van een gedachte wil zijn, een beetje balanceren tussen droom en daad, al gebruikt Ten Have wat krachtiger, minder verhullende bewoordingen: beunhazerij, onethisch handelen, lichtzinnigheid en ‘professionele’ luiheid.
Ho ho, zullen veel van onze vaste lezers nu hun wenkbrauwen toch even fronsen, tussen droom & daad, is toch die vaste rubriek in dit blad. Die rubriek waarin ‘bestuurskundigen van de TU Delft patronen en wetmatigheden analyseren waar veel managementboeken soms wat lichtvoetig aan voorbij gaan, of gewoon voor vanzelfsprekend aannemen’. Klopt. En dat al drie jaar lang.
Januari 2013 trapte Hans de Bruijn deze rubriek af, met een bijdrage over framing. Over taal als stuurinstrument, over de immanente partijdigheid van woorden. Wie het bijvoorbeeld heeft over een ‘strategisch eindspel’ sluit vele opties meteen uit, het gaat immers om het eindspel en dan zijn duidelijke besluiten noodzakelijk. Gepasseerd station, ook zo’n mooie. Vaak gebruikt om de vaart erin te houden, maar even vaak een bewust gekozen frame om een kritische discussie over bijvoorbeeld sunken costs als argument voor een keuze te vermijden. Een onderwerp kortom dat nog altijd actueel is, binnen organisaties maar zeker in de politiek. De hele Amerikaanse verkiezingscampagne ging meer over frames dan over inhoud. En dan moet de vaderlandse strijd om e gunst van de kiezer nog beginnen.
En nu, in december 2016 sluit Martijn Leijten deze rubriek af met een analyse van wat de optimism bias heet. Pas op voor lachende mensen, staat er boven! Oftewel: waarom pessimisme echt niet slechter is dan optimisme, zelfs beter. Al was het maar omdat ongegrond optimisme vaak de directe oorzaak is van gegrond pessimisme. Denk maar even aan al die mensen die zich in de schulden staken omdat de economie volgens schattingen zou gaan floreren. Optimistische schattingen naar bleek. Of aan planning fallacy, de zaken rooskleuriger voorstellen dan ze zijn, een verschijnsel waar de optimistische overheid nogal eens aan lijdt, met als resultaat tegenvallende kosten en /of baten en gierend uit de klauw lopende uitvoeringstijd.
Planning fallacy, het zou de naam van een verandermedicijn kunnen zijn.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
