Andere grote steden overwegen eisen te gaan stellen aan Airbnb verhuurders die gelijk zijn aan motels. Airbnb vormen samen met Uber en in hun kielzog duizenden websites de platformeconomie. De website, het platform, en/of de app maakt het mogelijk vraag en aanbod bij elkaar te brengen. En dit kan redelijk makkelijk, is (internationaal) schaalbaar en trekt op dit moment veel investeerdersgeld aan. Uber, de taxi service, is op dit moment het hoogst gewaardeerde bedrijf ter wereld met ruim €62 miljard. Airbnb volgt in het kielzog. Tien jaar geleden bestonden de bedrijven niet. Dit zijn geen startups of scale ups meer, dit zijn multinationals.
De ultrakorte geschiedenis van twee multinationals
Brad Stone schreef met The upstarts de bedrijfsbiografie over deze twee bedrijven (en Lyft maar die is in Europa niet bekend). Het is een doorwrocht boek over de ondernemersavonturen van Brian Chesky, Nathan Blecharczyk en Joe Gebbia (Airbnb) en Travis Kalanick (Uber). Hun geschiedenis loopt bijna synchroon. De eerste ideeën werden getest in 2008 in Washington tijdens de inauguratie van Obama. Vanaf 2010 kregen ze het eerste durfkapitaal. Vanaf 2013-2014 begon de grote internationale groei. En beiden hebben vanaf het begin aanvaringen gehad met de overheid.
Uber begon als luxe limousine verhuurder en botste meteen met elke stad waar ze uitrolden. Kalanick zoekt de grenzen op en loopt daar soms overheen. De Uber doorbraak kwam toen de Uber app niet alleen voor de limousine chauffeurs beschikbaar kwam maar voor iedereen die zich als Uber taxi aanmeldde. Dat was in 2013. Sindsdien is het botsingen troef. Uber en Kalanick liggen wereldwijd zwaar onder vuur. (zie bijvoorbeeld het bericht Strafrechtelijk onderzoek naar misleidingen. Daar zullen de investeerders ongetwijfeld gaan ingrijpen. De belangen zijn erg groot.
De als designers opgeleide Airbnb oprichters hebben andere uitdagingen. Zij worden op de huid gezeten door gemeentes die moeite krijgen met de stroom toeristen en semilegale verhuurders. Anders dan hotels of B&B’s hoeven Airbnb verhuurders zich nauwelijks aan regels te houden. Airbnb heeft in het verleden een aantal problemen onder de pet kunnen houden.
In Amsterdam alleen waren er in 2016 1.8 miljoen Airbnb overnachtingen. De gemeente wil graag data van de Amerikaanse gigant ontvangen. Het liefst van huurder én verhuurder. Informatie dat bijvoorbeeld bij een hotelovernachting normaal zijn.
De overheid en platformeconomie
Het wringt dus. En daar hebben onderzoekers Jose van Wijck, Thomas Poell en Martijn de Waal een zeer nuttig en leesbaar studieverslag van gemaakt onder de titel De platformeconomie Strijd om publieke waarden in een online wereld. De auteurs onderzoeken de rol vanuit het publiek met speciale aandacht voor de vervoersmarkt, journalistiek en het hoger onderwijs. Ze brengen de verschillende elementen in kaart waar een platform aan voldoet: dataficatie (alles wordt data en dus vastgelegd en gedigitaliseerd), commodificatie (het maken van een verhandelbaar product van de data), en selectie.
De overheid heeft de mogelijkheid om hier op een aantal manieren mee om te gaan. Governance of platforms is een strategie waarbij de overheid initiatief neemt om gebieden die nu door platformen worden ingevuld te gaan reguleren. In het Airbnb voorbeeld met de gemeente Amsterdam is dat aan de hand. Een ander voorbeeld: ‘Zoals informatie over voedsel op etiketten door de overheid geregeld is, zo zouden fitnessplatformen gevraagd kunnen worden om duidelijk te maken hoe zij omgaan met data, wat hun verdienmodel is, hoe zij informatie algoritmisch sturen en selecteren.’
De overheid heeft ook de optie om zelf platformen te gaan ontwikkelen: Governing by platforms. Dan is voor de burger transparant wat er met haar data gebeurt. Een eOverheid-plus. Het nadeel is dat dit een grote investering vergt en een langjarige visie en strategie en coördinatie.
De toekomst van de platformeconomie
Beide bedrijven denken inmiddels flink over hun toekomst. Uber positioneert zich al een tijdje als het bedrijf dat vervoer gaat veranderen en investeert in zelfrijdende auto’s en zelfs vliegende auto’s. Airbnb is bezig om andere toeristendiensten te koppelen zoals persoonlijke rondleiding en andere ervaringen.
Platformsoftware is er. Platformen bieden iets waar veel mensen gebruik van kunnen en willen maken. Ze zijn zeer schaalbaar en er is veel investeringsgeld voor beschikbaar. In de tussentijd komen er dagelijks nieuwe platformbedrijven bij. Groeit de functionaliteit van de Googles, Facebooks en Amazons.
Lees verder het recente boek De kracht van platformstrategie van Cor Molenaar. Hoe ver het misbruik/gebruik van informatie kan gaan is te zien in de recente verfilming van Dave Eggers De cirkel. Nu in de bioscoop.
Over Bertrand Weegenaar
Bertrand Weegenaar is als hogeschooldocent HBO-ICT werkzaam op Windesheim. Zijn voorliefde ligt bij de onderwerpen strategie, marketing, geschiedenis; biografieën en internet; e-business.
