We moeten onze weg vinden in een mix van verschillen en overeenkomsten om gezamenlijk tot resultaten te komen. Samenwerken betekent dat we ruimte moeten maken voor diversiteit en inclusie.
De termen diversiteit en inclusie worden in organisaties soms op één hoop gegooid, maar dat is niet terecht. Diversiteit gaat over de mix van zichtbare en onzichtbare verschillen. Inclusie gaat over hoe we met deze mix omgaan. Inclusie gaat over meedoen, meepraten én meebeslissen. Anders gezegd: over grenzen, leiderschap, macht, privileges, conflicten, emoties, nieuwsgierigheid, uitsluiting, verschillen en overeenkomsten.
Dit zijn belangrijke onderwerpen om met elkaar te bespreken, maar geen gemakkelijke. In mijn boek Jam Cultures heb ik daarom gezocht naar een positieve taal om over deze zware thema's te praten. In het Join the Jam bordspel, dat ik samen met Jacquelien Willemse maakte, voegen we hier een spelelement aan toe.
Ik zie inclusief samenwerken als een jamsessie. Samen jammen betekent handelen vanuit onzekerheid, omdat je niet exact weet waar je uit gaat komen. Maar met de absolute zekerheid dat iedereen oprecht naar elkaar wil luisteren. Het is samenwerken met lef om te zeggen wat je te zeggen hebt, bereid te zijn geraakt te worden door wat een ander zegt, actief te zoeken naar hele andere en tegengestelde geluiden én je mening eventueel bij te stellen na het horen van nieuwe perspectieven. De vraag is daarmee hoe je een werkcultuur kunt creëren waarin je samen kunt jammen. Jam Cultures dus.
Zet een groepje mensen bij elkaar, in een team of afdeling, en ze hebben altijd dezelfde universele menselijke vragen, zoals; wat is goed leiderschap, hoe gaan we met tijd om, wat doen we met kritiek, etc. En ze hebben allemaal andere ideeën hoe hier goed mee om te gaan. Elke groep, elke organisatie, komt hierin tot afspraken, die soms bewust en nog veel vaker onbewust worden gemaakt. Daarmee ontstaan er op allerlei plekken verschillende antwoorden op deze universele vragen. Deze antwoorden, over wat we belangrijk vinden en hoe je je dus hoort te gedragen, noemen we cultuur. En de cultuur waarin jij opgroeit, of jarenlang werkt, beïnvloedt jouw denken over goed en fout. Mensen vormen culturen en culturen vormen mensen.
Meer diversiteit en inclusie, betekent samen komen tot de beste afspraken. Daarvoor moet je dus goede gesprekken kunnen voeren over verschillen én overeenkomsten. Om hierbij te helpen is er nu het Join the Jam! bordspel. Het spel geeft inzichten, inspiratie en handvatten om de kracht van diversiteit in organisaties beter te benutten en mate van inclusie te vergroten. Het daagt je uit om manieren te bedenken om jullie eigen organisatiecultuur nog meer open te stellen voor nieuwe gezichten en andere meningen.
Je speelt het spel in drie teams. Tegen elkaar. Of met elkaar. Dat mag je zelf kiezen. Je hebt minimaal anderhalf uur nodig, maar kunt er met gemak ook een aantal uren mee aan de slag. Dus geen snel kaartspelletje, maar meer zoals monopoly, met pionnen en allerlei opdrachten, stellingen en stel-dat situaties.
Al meer dan 75 organisaties of teams zijn al met het spel aan de slag geweest. De reacties zijn bijzonder enthousiast, zeker omdat je middels het spelen de term ‘inclusief samenwerken' echt handen en voeten geeft. Met de spelregels in de hand, en de extra uitleg via filmpjes die je met de QR codes in het spelregelboekje vindt, kun je zelfstandig aan de slag. Voor degenen die liever onder begeleiding het spel leren spelen en graag extra tips krijgen hoe je het spel in groepen kunt spelen, bieden we een praktische speltraining aan. Ervaren trainers kunnen met dit spel als basis eenvoudig hun eigen training van een dag ontwerpen.
Over Jitske Kramer
Jitske Kramer is antropoloog, internationaal spreker, bestsellerauteur en oprichter van Human Dimensions. Van haar boeken De Corporate Tribe, Building Tribes, Deep Democracy, Jam Cultures, Wow! Wat een verschil, Voodoo, Werk heeft het gebouw verlaten enTricky Tijden zijn meer dan 150.000 exemplaren verkocht. Haar boeken zijn vertaald in het Engels, Duits en Russisch.
