Er bleek echter veel vraag naar het boek, vanwege het onderwerp en de luxe uitstraling. Het werd vaak gegeven als bedankje aan sprekers en vertrekkende medewerkers. Sommige organisaties gaven het als eindejaarsgeschenk aan klanten en medewerkers. Met dit cadeautje werd een impliciete boodschap uitgedrukt: jullie worden gewaardeerd en wij vinden het belangrijk dat daar aandacht voor is. Het complimentenboek werd zo een compliment op zich! Dit jaar verscheen daarom toch een derde, herziene druk van het boek. Om alvast in de smaak te komen vindt u hier een inspirerende handleiding voor een goed compliment.
Liever waardering dan geld!
Het was recent weer in het nieuws: uit onderzoek van Nuon bleek dat werknemers liever een compliment van hun leidinggevende krijgen dan een salarisverhoging. Dat voelt misschien niet zo logisch. We werken toch om ons brood te verdienen en niet voor alleen een schouderklopje? Toch is dit minder vreemd dan u misschien zou verwachten. Vergelijk het maar eens met het volgende. U helpt een vriend met verhuizen. Aan het eind van de dag trekt hij zijn portemonnee open en geeft u een biljet van vijftig euro als vergoeding. Dit gebaar maakt u helemaal niet blij. U deed het immers als vriendendienst. De vriend benaderde u nu vanuit zakelijke normen in plaats van sociale normen. Op het werk gelden beide normen. Natuurlijk krijgt u graag goed betaald en ontvangt u graag een bonus als waardering voor uw inspanningen. Maar alles wat u extra doet hoeft niet altijd in geld uitgedrukt te worden. Uw werk is niet alleen uw inkomstenbron. U houdt ook van wat u doet en van de mensen met wie u werkt. U bent bereid om een tandje extra bij te zetten om een deadline te halen of een collega te helpen. U voert uw werk uit met passie en die geestdrift is onbetaalbaar. Wel is het dan prettig als uw inspanningen gezien en gewaardeerd worden. Dat maakt een compliment waardevol!
Het gevoel dat je ertoe doet
Waardering is een belangrijk element in elke werksituatie. Een compliment van de baas geeft medewerkers het gevoel dat hun werk gezien wordt en dat zij ertoe doen. Daardoor blijven ze gemotiveerd en blijven ze hun werk met plezier doen. Indirect zorgt dit ook voor een betere gezondheid. Het is aangetoond dat werknemers die zich gewaardeerd voelen zich minder vaak ziek melden. Dit komt omdat een gevoel van erkenning het stressniveau verlaagt. Je kunt gewoon veel meer hebben als je weet dat wat je doet op prijs wordt gesteld. En dat heeft een positief effect op onder andere je bloeddruk en je immuunsysteem. Een medewerker die zich gewaardeerd voelt, raakt dus niet alleen minder snel burned out, maar krijgt dus ook minder snel een simpele griep of verkoudheid. Maar hoe geeft u complimenten waardoor iemand zich oprecht gewaardeerd voelt?
Een gemeend compliment
Hans Poortvliet, met wie ik het boek schreef, was eens op bezoek in een groot bedrijf en sprak daar in de kantine met één van de medewerkers. Op dat moment kwam de onderdirecteur langslopen en zei tegen de medewerker: ‘Hé Henk, hoe gaat het op je afdeling? Goed? Het is fantastisch wat jullie doen, ga zo door!’ Zonder op een antwoord te wachten liep de onderdirecteur door naar een andere tafel, waar hij ook weer veel waarderende woorden en complimenten uitsprak. ‘Nou, dat was toch aardig!’, was de eerste reactie van Hans. Maar Henk dacht daar blijkbaar anders over: ‘De man kent me helemaal niet!’, was zijn conclusie, ‘Hij heeft absoluut geen idee wat ik precies doe!’
De juiste accenten leggen
Het voorbeeld van Hans zette me aan het denken. Als je zonder onderscheid alles complimenteert, komen die complimenten niet goed over. U kunt dit vergelijken met het volgende. U hebt een artikel geschreven en u vraagt aan een collega dat te lezen en met een gele markeerstift aan te geven wat hij of zij er goed en/of belangrijk aan vindt. Als u het terugkrijgt, heeft de collega de hele pagina geel gekleurd. Betekent dit dan dat hij of zij werkelijk alles zo goed vindt? Leuk om dat te vernemen, maar hoe weet u of de ander uw stuk überhaupt gelezen heeft? Highlighten is bedoeld om bepaalde passages te accentueren die er in positieve zin uit springen of die belangrijk zijn. En zo is het ook met een compliment. Uit een compliment moet gerichte aandacht en belangstelling blijken. Door de juiste regels geel te kleuren laat de collega u zien dat hij of zij uw artikel goed gelezen heeft. Hij of zij laat er ook mee blijken waar precies de kracht in het stuk zit. Ook uit een goed compliment moet blijken dat de ander zich heeft verdiept in uw prestaties. Zo laat de ander u zien waar úw kracht zit.
Het bovenstaande vertelt dat u niet alles wat u ziet moet highlighten. Zo kunt u ook beter niet alleen ongerichte complimenten maken over de gehele performance van uw medewerkers. Belangrijk is dat u de juiste accenten aanbrengt. U kleurt dus als het ware alleen de woorden geel die u echt belangrijk vindt en waarvan u mag aannemen dat de medewerker die ook belangrijk vindt. In de praktijk betekent dit dat u zich moet verdiepen in de ander zodat u weet wát u precies moet waarderen. Zo voorkomt u dat u de verkeerde woorden highlight of een fout compliment maakt.
Een weerspiegeling van uw opmerkzaamheid
Besef dat een compliment een weerspiegeling vormt van uw opmerkzaamheid, uw aandacht, uw belangstelling en de waardering die u hebt voor uw medewerkers. Een goed compliment zegt dus ook veel over u als complimentgever. Daardoor verbetert de verstandhouding met uw medewerkers.
We hebben daar een dik boek over gevuld, maar hier ontvangt u alvast een aantal suggesties om op een goede manier uw waardering aan uw personeel te laten blijken.
1. Met passie, voor passie
Geef het liefst complimenten voor iets dat de ander zelf ook belangrijk vindt. Als u een compliment krijgt voor een hobby die u zelf inmiddels zat bent is dat wel leuk, maar heeft dat voor u niet zoveel waarde meer. U krijgt liever een compliment voor iets dat u op dit moment bezig houdt en dat u passioneert. Dit geldt ook voor úw complimenten op het werk. Als u merkt dat een medewerker zelf trots is op een bepaalde prestatie, dan komt uw compliment daarover dubbel en dwars aan. Dat betekent dat u uw mensen goed moet leren kennen om te weten wat ze belangrijk vinden.
2. Wát is nu precies zo goed?
Maak uw compliment zo concreet mogelijk en leg uit wát de ander volgens u zo goed gedaan heeft. Benoem het waarneembare gedrag dat u op prijs stelt of de eigenschap die u zo waardeert. Geef aan waarom u dit precies zo goed vindt. Vertel ook wat het gewaardeerde gedrag voor gevolg heeft en wat het voor u persoonlijk betekent. Noem daarbij het liefst concrete voorbeelden en specifieke details om uw compliment te ondersteunen.
3. Ik en jij
Maak uw compliment bij voorkeur in de ik-vorm. Daarmee laat u blijken dat het gaat om iets dat ú persoonlijk is opgevallen. Het is immers úw compliment; úw eigen waardering (in plaats van de mening van een vage 'wij', men of 'de organisatie'). En richt uw compliment bij voorkeur tot één specifieke persoon of slechts enkele personen voor wie het compliment écht bedoeld is (in plaats van tot een grote, soms onbeduidende groep). Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik waardeer je inspanningen’ in plaats van ‘Jullie hebben hier hard aan gewerkt’.
4. Geen losse opmerking tussendoor
Complimenteer duidelijk en opvallend. Daarmee laat u blijken dat het werkelijk een serieus compliment betreft en niet slechts een losse opmerking tussendoor. Trek tijd uit voor het geven van zo'n compliment. Vertel niet alleen wat u aan iemand waardeert, maar ga eens naast die persoon zitten, stel vragen en luister naar wat de ander erover zegt. Deze aandacht heeft vaak nog meer waarde voor de ontvanger dan de complimenteuze woorden die u uitspreekt.
5. Positief geformuleerd
Uit uw compliment in positieve bewoordingen. U kunt iemand beter complimenteren voor wat hij heeft gedaan dan voor wat hij heeft nagelaten. Zeg bijvoorbeeld liever: ‘Ik ben blij dat je op er op tijd mee kwam’, dan ‘Ik ben blij dat je niet te laat mee kwam’.
6. Afwisselende aandacht voor het gewone werk
Complimenteer regelmatig, maar wel op onregelmatige momenten. Psychologisch onderzoek heeft aangetoond dat – extra – beloning of waardering meer effect heeft als deze niet op vaste momenten worden geboden. Zo blijft het compliment verrassend. Het daagt uit om het te krijgen, in plaats van dat het routine wordt. Sta ook eens stil bij het gewone werk! Dit krijgt gewoonlijk de minste aandacht terwijl medewerkers er het meest bij betrokken zijn. Ook hier geldt: geef deze aandacht niet – alleen – op vaste momenten en neem er de tijd voor.
7. Varieer in uw complimenten
Uit het bovenstaande zou u kunnen concluderen dat u nooit eens iets aardigs zou mogen zeggen zonder dat u dat zeer persoonlijk, origineel en gemotiveerd brengt. Natuurlijk is dat ook weer niet de bedoeling. Het is zeker goed om – net als de onderdirecteur van Henk in het voorbeeld – frequent uw waardering te laten blijken. Uw complimenten hoeven niet in alle gevallen zo goed onderbouwd te zijn, maar zorg ervoor dat ze dat vaak genoeg wél zijn. Soms is een losse opmerking prima – zeg tegen uw collega die van vakantie terugkeert gerust dat hij/zij er goed uitziet, zonder uitleg te hoeven geven. Koop op een zomerse dag eens spontaan een ijsje voor uw personeel – omdat ze zo hard werken (meer niet). Maar prijs ook eens een medewerker en plein public als hij/zij iets bijzonders heeft gedaan. Zeg soms gewoon iets aardigs, maar ga er op andere momenten ook eens echt voor zitten. Als u laat blijken dat u uw medewerkers op zijn tijd oprecht waardeert, zullen uw terloopse complimenten ook meer waarde krijgen. Door vaak complimenten te geven (dat worden mensen niet zo snel zat), en de manier waarop te variëren, zullen medewerkers zich het meest erkend en begrepen voelen.
Frank van Marwijk is Nederlands bekendste lichaamstaalexpert. Zijn kennis van sociaal-psychologische inzichten combineert hij met scherpe observaties uit de praktijk. Frank van Marwijk is directeur en oprichter van Bodycom Lichaamscommunicatie, hét trainings- en adviesbureau op het gebied van lichaamstaal en non-verbale communicatie. Hij is de auteur van Het groot complimentenboek. Onlangs verscheen zijn nieuwe boek: Lichaamstaal.
