Op werkdagen voor 23:00 besteld, morgen in huis Gratis verzending vanaf €20

Recensie

Toezicht en de maatschappelijke onderneming

Een praktijkhandleiding en een morele oproep in één boek: 'Toezicht en de Maatschappelijke Onderneming' is een boek dat iedere toezichthouder in zijn kast moet hebben staan. De auteurs roepen op tot een proactieve, diverse en maatschappelijk ingebedde raad van toezicht. Door een sterke analyse van maatschappelijke ontwikkelingen raakt het boek in vele opzichten de kern van de zaak; namelijk dat toezicht in de maatschappelijke organisatie fundamenteel zal moeten veranderen.

Henk den Uijl | 26 juli 2012

Van Leeuwen en Simons, beide bestuurder en adviseur, bouwen hun schrijven rondom een zogenaamd krachtenmodel. Dit is een zeer functioneel en overzichtelijk schema dat goed kan helpen bij het plaats bepalen van een maatschappelijke organisatie. De krachtendriehoek bestaat uit gemeenschap, markt en overheid. In deze driehoek ontstaan allerlei machten en krachten waar een maatschappelijke organisatie, en dus de toezichthouder, rekening mee moet houden. De kunst is om deze belangen van belanghouders (stakeholders) te (h)erkennen. Nuttig onderscheid is het verschil tussen belang en belanghouder. Als men praat over belanghouders spreekt men vrijwel nooit over de inhoud van een bepaald belang. Ieder belang blijkt echter anders te zijn, dit maakt de omgeving van de maatschappelijke organisatie ongekend complex. De auteurs bieden inzicht in deze materie en dragen ook ideeën aan om dit gestalte te geven. De kracht van dit boek is dat het probeert de maatschappelijke veranderingen te duiden en dit toe te passen op het functioneren van een raad van toezicht. Het boek heeft een sterk van buiten-naar-binnen karakter, en dat is ook wat ze de toezichthouder willen leren. Juist vanwege deze analyse van sociale transities is het boek zowel heel handig als naslagwerk als zeer vooruitstrevend in moreel opzicht. Dit wordt duidelijk als zij de analyse van de rol van de toezichthouder bespreken als een transitie van ist naar soll: Van een meer formele benadering van toezicht, wat sterk past binnen de oude hiërarchische samenleving, moet toezicht draaien rondom dialoog met de samenleving en belanghouders, een houding die veel meer past bij de dynamische samenleving waar we ons nu in bevinden. Het legitimatievraagstuk is daarbij leidend. Van Leeuwen en Simons zijn kritisch over de overheid, die door het instellen van wetgeving een soort institutioneel wantrouwen creëert en formeel toezicht juist in de handwerkt. De toezichthouder moet dapper genoeg zijn om ondanks deze formele incentives toch het informele en dialogische circuit op te zoeken, zowel binnen als buiten de organisatie. Het boek is ook goed bruikbaar als geheugensteun of handboek. U kunt er alles vinden over (sector)wetgeving, verschillende maatschappelijke sectoren, veiligheid, risicomanagement, governance codes, diversiteit, ontslagprocedures, evaluaties en wat al dies meer zij. Het handboekkarakter was compleet geweest als er een begrippenregister achterin had gestaan; nu moeten we het zonder doen. Een punt van kritiek is dat de auteurs het aspect tijd helemaal niet bespreken, afgezien van de notie dat men niet te veel nevenfuncties moet stapelen. Steeds meer toezichthouders gaan inzien dat er iets moet veranderen, maar het aantal elementen dat Van Leeuwen en Simons aandragen duidt op een forse tijdsinvestering van de toezichthouder. In de praktijk blijkt dit vaak een bottleneck te zijn in de al volle agenda van de toezichthouder. Doordat de auteurs hier geen aandacht aan besteden wordt een evidente blokkade voor toezichthouders over het hoofd gezien. De auteurs zijn pretentieloos. Geen ingewikkelde verhandelingen, maar zeggen waar het op staat met een zakelijke schrijfstijl. Het ontbeert daardoor enige diepgang en frivoliteit, maar is aan de andere kant erg toegankelijk en praktijkgericht. Dit boek eindigt in een zeer brede taakopvatting van de maatschappelijke organisatie. Zij moet niet alleen het doel waarvoor ze is opgericht vervullen, en de sociale en morele voorwaarden hiervoor realiseren, zij moet ook een bijdrage leveren aan sociaal gedrag en de publieke moraal. Dit is dé unieke kans en kracht van de maatschappelijke onderneming in de civil sphere. En zo is het.

Over Henk den Uijl

Henk den Uijl is beleidsmedewerker bij de Nederlandse Vereniging voor Toezichthouders in Zorginstellingen.

Deel dit artikel

Wat vond u van dit artikel?

0
0

Boek bij dit artikel

Populaire producten

    Personen

      Trefwoorden