Op werkdagen voor 23:00 besteld, morgen in huis Gratis verzending vanaf €20

Recensie

De economie van de eer

In 'Economie van de eer' verdedigt Dick Pels de 'sociale meritocratie'. Mensen worden in zo'n maatschappij niet beloond met hoge inkomens maar met eer. Het is een interessant boek over ingewikkelde materie en geschreven voor iedereen die geïnteresseerd is in maatschappelijke inkomensverdeling.

Frans van Schijndel | 13 maart 2008 | 3-4 minuten leestijd

Sociale meritocratie is een maatschappij waar mensen beloond worden op basis van de inzet van hun talenten voor een maatschappelijke bijdrage, zonder dat mensen met minder bagage buiten de boot vallen. Anders dan de huidige realiteit, spelen afkomst of eigendom nauwelijks een rol. De laatste tien jaar is de inkomensongelijkheid sterk vergroot. Niet dat de onderkant gezakt is, maar de bovenkant is enorm gestegen. Is de verhouding tussen het minimum en het maximum in de (semi)overheid al 1:50 en het bedrijfsleven 1:100, in Angelsaksische landen is deze zelfs gestegen tot 1:450. Bovendien worden door de toegenomen 'celebrity-cultuur' mensen niet zozeer voor hun creatieve of intellectuele talenten beloond, maar omdat ze domweg beroemd zijn (Paris Hilton), er goed uitzien (Bridget Maasland) of brutaal zijn (Beau van Erven Dorens). De auteur constateert ook dat de vanouds bescheiden opstelling over 'grootverdienen' verandert in een houding van trots en zelfrespect.

Pels stelt dat te grote inkomensverschillen een bedreiging zijn voor de sociale samenhang en aan beide kanten een isolement creëert. 'Zelfingenomenheid aan de bovenkant spiegelt zich in verlies aan zelfrespect aan de onderkant.' Toch willen mensen zich onderscheiden van elkaar en met elkaar de concurrentie aangaan. Bovendien onderkent hij ook dat dit een belangrijke voorwaarde is voor een vitale en succesvolle economie. Daarom moet gebalanceerd worden tussen enerzijds concurrentie, ambitie en het streven naar excellentie en anderzijds solidariteit en sociale bescherming. Maar wat is nu iemands bijdrage aan de maatschappij? Hij onderkent dat een eerlijke, 'objectieve', maatstaf niet bestaat. Een continue politieke, publiek discussie hierover zou uitkomst moeten bieden. Het prikkelen van de ambitie en het belonen van succes zou veel minder gezocht moeten worden in geldelijke beloning maar in termen van sociale waardering en reputatie. Hiermee wordt ingespeeld op de psychologische wens om gezien en bewonderd te worden. In deze 'economie van de eer' worden mensen aangezet om nobele en riskante handelingen met een grote publieke waarde en verdienste te verrichten, zonder daarbij persoonlijke passies of ambities te onderdrukken. Volgens Pels moeten we terug naar een inkomensverhouding van 1:10, waarbij intensief gewerkt wordt aan het versterken van kansenongelijkheid.

'De economie van de eer' is een interessant boek over een belangrijke, maar complexe materie. Het is een boeiende analyse in het kader van het prijzenswaardige ideaal van de sociale meritocratie. Pels geeft een mooi beeld van de ontwikkelingen rond het grote verdienen en de celebrity-cultuur. Het werd me meer dan ooit helder dat het 'nest' en de sociale klasse waaruit je komt, een belangrijke invloed heeft op je succeskansen. De beschouwingen van Pels zijn interessant en leveren stof tot nadenken. De twee kanten van 'de eer' zijn mooi besproken. Het verzoenen van het egalitarisme met de meritocratie, oftewel het vinden van evenwicht tussen gelijkheid en diversiteit. De concrete oplossingen die Pels voorschotelt, vind ik minder sterk. Een extreem progressief belastingtarief is in internationaal opzicht weinig realistisch. Bovendien vraag ik me af of je de angel er daarmee uithaalt. Het gaat immers niet om het geld, maar om de onderlinge competitie. Ook zie ik niet direct het resultaat van de door hem voorgestelde continue publieke discussie over inkomensongelijkheid. De vroegschoolse 'verheffing' daarentegen lijkt me veel impact kunnen hebben, al zie ik de concrete invulling nog niet voor ogen. Het is een intelligent en goed geschreven boek, al had wat mij betreft de schrijver meer kunnen doen om het vlotter, toegankelijker en vrolijker te maken. Je moet het boek steeds met volle aandacht lezen. Er wordt eindeloos geciteerd uit wetenschappelijk werk en je moet een beetje zoeken naar Pels' eigen mening. De weg naar een sociale meritocratie is geen makkelijke. Er zijn geen eenvoudige oplossingen voor de kansongelijkheid en grote inkomensverschillen. Toch moeten we blijven nadenken hoe we de samenhang in onze samenleving kunnen handhaven en versterken. Daartoe geeft dit boek een heel goede aanzet.

Over Frans van Schijndel

Frans van Schijndel heeft als mede-eigenaar het ICT bedrijf Kender Thijssen grootgemaakt. Na dertien jaar hield hij het als directeur voor gezien en richtte hij Het Laar, centrum voor werk en persoonlijke ontwikkeling op. Hij heeft een groot aantal managers gecoacht en is van mening dat leidinggevenden hun medewerkers op een betere manier kunnen motiveren.

Deel dit artikel

Wat vond u van dit artikel?

0
0

Populaire producten

    Personen

      Trefwoorden