Hoe wij beslissen

Johan Lehrer heeft het klassieke model van managementboeken schrijven volledig op zijn kop gezet. Gaat een gemiddeld managementboek uit van een zekere theorie verduidelijkt met een praktijkvoorbeeld, deze auteur draait het om in 'Hoe wij beslissen'. Hij begint met het beschrijven van een gebeurtenis en verklaart dan wat er gebeurd is volgens zijn theorie. Deze gebeurtenissen zijn uitzonderlijk, te beginnen bij de inleiding. De eerste zin citeer ik; 'Ik vloog in een Boeing 737 naar Tokio International Airport toen de linkermotor vlam vatte.' Vervolgens lees ik hoe het toestel onbestuurbaar wordt en de piloot razendsnel beslissingen moet nemen. Dit zijn slechts de eerste pagina's van de inleiding en het zweet stond al in mijn handen.

Wat is dit voor een boek, dacht ik? Dat werd me snel duidelijk. De piloot in kwestie moet in een korte tijd beslissingen nemen die niet terug te draaien zijn en die van levensbelang zijn. Hij is daartoe in staat omdat hij soortgelijke situaties al eerder heeft meegemaakt in vluchtsimulatoren. Achteraf worden de beslissingen nogmaals doorgenomen en indien deze met meer tijd en meer rationalisatie waren genomen waren ze anders geweest. Maar dat geldt ook voor de uiteindelijke afloop. Zo ook een verhaal waarin een luitenant tijdens de golfoorlog ineens een groene stip op zijn radarscherm ziet. Is het een vijandige raket of een eigen vliegtuig? Hij moet de beslissing nemen: neerhalen of laten gaan. Zijn hersenen nemen de beslissing, gelukkig de goede. Hoe dit wordt veroorzaakt legt de auteur subliem uiteen, moet ik zeggen. Onze hersenen zijn slimmer dan we zelf in de gaten hebben. Zij slaan veel meer informatie op dan we beseffen. Deze informatie leidt uiteindelijk tot een besluit dat we zelf niet kunnen beredeneren. Vaak noemen we dit onze intuïtie of gevoel. Onze hersenen zijn echter ook in staat om dit weg te redeneren. Lastig? Ja, maar ook heel intrigerend. Prachtig is het verhaal van de pokeraar die deze wetenschap gebruikt tijdens zijn spel. Lehrer laat ook zien dat de uiteindelijke beslissing afhankelijk is van het verhaal. Bijvoorbeeld; je zit op een trolley en je komt op een wissel af, rechtdoor staan er vijf man op de rails te werken maar door het lawaai van de machines horen ze je niet. Linksaf ligt een zwerver op de rails te slapen. Waar kies je voor? Nu sta je op een brug je ziet de trolley aankomen. Dit keer geen wissel, wel de vijf man aan het werk. Naast je staat een dikke zwerver ver voorover gebogen over de reling. Als je een duw geeft, valt hij op de rails en houdt de trolley tegen. Hij zal het niet overleven. Wat doe je? Beide hebben het zelfde effect. Ik zou in deze situaties een verschillende beslissing genomen hebben. Nu ik beter meer weet waar gevoel of intuïtie vandaan komt, moet ik dat nog op de juiste manier onderkennen en er op vertrouwen. 'Hoe wij beslissen' is een heerlijke mix van gevoel en verstand. De auteur haalt regelmatig Ap Dijksterhuis aan, terecht. De Nederlandse onderzoeker en ook auteur van het boek 'Het slimme onderbewuste'. Indien dit onderwerp je aanspreekt, moet je dit boek absoluut lezen. En als je toch een verdiepingslag gaat maken, bestel dan ook het boek van Paul Postma 'Het breinboek voor managers'.