Transparantie

Transparantie: je hoeft de kranten er maar op na te slaan en het gaat over transparantie. Warren Bennis, Daniel Goleman, James O'Toole en Patricia Ward Biederman staan garant voor een enorme ervaring in het bedrijfsleven.

Het drieluik 'Transparantie' heeft als doel om leiders aan te zetten tot nadenken over transparantie en doordachter handelen als het om transparantie gaat. In het eerste essay staat openheid binnen organisaties centraal. De volgende onderwerpen aangestipt; wat is een cultuur van openheid, transparantie als keuze, de klokkenluiders van toen en nu, de opmars van transparantie en obstakels die transparantie in de weg staan. Vervolgens zoomen de auteurs in op interne transparantie en eindigen ze met het cultiveren van openheid in relatie tot de heersende cultuur.

Centraal in dit essay staat China als voorbeeld. De Grieken worstelde al met het probleem van transparantie. James O'Toole slaagt erin een verbinding te leggen tussen de tragedie van Sophocles, Antigone en het recente Enron schandaal. Hij laat in het tweede essay zien hoe transparantie gebaseerd is op de aanwezigheid van twee partijen; een eerlijke verteller en een eerlijke ontvanger. En hoe zowel de volgelingen als leiders hun voordeel kunnen doen met de vele historische, literaire en filosofische voorbeelden van degenen die eerlijk durfden te zijn tegen machthebbers. Zijn definitie van een transparant bedrijf luidt: 'een bedrijf zonder geheimen, waar elke medewerker toegang heeft tot alle financiële en managementinformatie van het bedrijf en waar elke medewerker geleerd wordt hoe die informatie geïnterpreteerd en toegepast kan worden, een bedrijf waarin elke medewerker de ruimte krijgt om de waarheid te spreken.'

De digitale revolutie is een tegenkracht die transparantie steeds minder afhankelijk maakt van de wil van de leiders, aldus Warren Bennis in het laatste essay. Hierdoor vindt er een machtsverschuiving plaats van de leiders naar de enkeling die door toegang tot de nieuwe technologie zich een weg naar de massa verschaft. Het gebruik van deze nieuwe technologie brengt ook nadelen met zich mee, zoals gebrek aan privacy en het gebrek aan toezicht op informatie. We worden volgens Warren Bennis geconfronteerd met een overvloed aan valse kennis. Aan ons dus de taak om de jaloezieën in onze glazen huizen neer te laten, al was het alleen maar in ons hoofd.

Transparantie is dus iets van alle dagen en tijden; crisis of geen crisis. In de oudheid worstelden de leiders al met dit begrip; wat vertel je wel, aan wie en op welk moment. Zolang de kreet 'kennis is macht' nog steeds opgang doet - en in organisatie een vereiste is om bijvoorbeeld partner te kunnen worden-, zal transparantie moeilijk zijn weg kunnen vinden. Toch, in weerwil van wat de leiders besluiten, speelt de opkomst van de nieuwe technologieën een belangrijke rol in het creëren van transparantie. Immers een blog is zo opgesteld en je kunt daarmee in redelijke anonimiteit de wereld laten delen in je kennis. In dit boek maken de auteurs duidelijk welke belangrijke rol is weggelegd voor die nieuwe media; we kunnen er niet omheen en als leider kun je daar, moet je daar zelfs een visie op hebben.

De kracht van 'Transparantie' is de schat aan voorbeelden. Het boek is helder geschreven en daardoor voor iedereen, zowel leider alsook medewerker, toegankelijk. De veelheid aan noten geeft bovendien de ruimte om u verder in de materie te verdiepen. Het boek kan mijns inziens aan kracht winnen door naast een voorwoord ook een uitleiding te bevatten, waarin de verbinding tussen de essays wordt gelegd. Het boek zet zeker aan tot nadenken over hoe open ik zelf ben in de praktijk, maar bevat geen concrete handvatten om dit te verbeteren. Het blijft steken op het niveau van het benoemen van ingrediënten die kunnen leiden tot transparantie.