Wat mij meteen opviel aan De biografie van vertrouwen is dat Oscar David niet meteen in de klassieke valkuil trapt: denken dat vertrouwen een maakbare factor is. David komt niet met ronkende modellen of een stappenplan. Daar zijn er immers al genoeg van. Hij kiest ervoor om vertrouwen uit te leggen als een grillig iets. En dat is precies wat het boek voor mij als veranderaar in de publieke sector relevant maakt. Vertrouwen laat zich niet afdwingen of inplannen in een projectstructuur. Het gebeurt tussen mensen, en altijd op plekken waar je het niet volledig onder controle hebt.
Onderstroom
In mijn werk herken ik dat steeds weer. Het is zelden de structuur die blokkeert, maar meestal de relationele onderstroom. David beschrijft dat haarscherp, zonder het mooier te maken dan het is. Zijn kernboodschap: vertrouwen vraagt lef, kwetsbaarheid en het verdragen van onzekerheid, juist in omgevingen waar het soms makkelijker lijkt om terug te vallen op regels, hiërarchie of autoriteit.
Wat maakt het boek de moeite waard?
Halverwege realiseerde ik me dat David heel consequent laat zien hoe vertrouwen altijd verbonden is met macht, afhankelijkheid en risico. Zeker in organisaties waar de maatschappelijke en politieke druk voelbaar is, zoals bij veel overheids- en uitvoeringsinstanties, speelt dit een grote rol.
Een paar dingen die bij mij zijn blijven hangen:
- Vertrouwen ontstaat, het laat zich niet ‘maken’.
- In verandering gaat het niet alleen om structuur, maar om de relatie.
- Vertrouwen is ongemakkelijk, omdat het te maken heeft met macht, kwetsbaarheid en wederkerigheid.
- Leiderschap zonder vertrouwen blijft oppervlakkig.
Vooral dit laatste is voor veranderaars essentieel. Als je als leider of adviseur vertrouwen niet durft te geven, krijg je het ook niet terug. Het klinkt eenvoudig, maar wie in een complexe organisatie werkt, weet hoe spannend dat in de praktijk is.
Verhalen
David introduceert enkele modellen en visualisaties die, naar mijn smaak, niet veel toevoegen. Ze blijven wat oppervlakkig en missen de scherpte die het onderwerp eigenlijk verdient. Het boek vindt haar kracht vooral door de verhalen, niet door de modellen. Het stoort niet, maar het had sterker gekund.
David schrijft zonder opsmuk. Zijn stijl is toegankelijk, soms wat filosofisch, maar nooit zwaar. Het boek nodigt uit om te reflecteren, niet alleen over organisaties, maar ook over jezelf. Wat betekent vertrouwen voor jou? Hoe ga jij om met de onzekerheid die daar onlosmakelijk aan verbonden is? Het boek dwingt je als veranderaar om ook naar je eigen handelen te kijken, en dat is misschien wel de grootste waarde.
Voor iedereen die werkt aan verandering in de publieke sector is De biografie van vertrouwen een aanrader. Niet omdat het je vertelt hoe het moet, maar omdat het je uitnodigt om écht te kijken naar wat er onder de oppervlakte speelt. Geen quick fix, maar wel een boek dat je scherp houdt op wat er werkelijk toe doet.
Over Nan van Grootel
Nan van Grootel is Change Consultant bij We Are Freddy.
Hij kijkt naar organisaties als systemen en pakt de rol van systeemontwikkelaar. Hij helpt organisaties bij het ontwikkelen van een mindset waarbij mens en resultaat het enige is dat telt én het enige is dat werkt.
