Methodologie gaat over de weg waarlangs een onderzoeker onderzoek doet. De methode dus. Veelal betreft het bedrijfskundig of praktijkonderzoek, een onderzoek naar en over bedrijven in hun context. Naar de terugloop van de productievolumes bij de divisie Gebak van een koekjesfabriek bijvoorbeeld. Of naar werkdruk onder postbezorgers. Naar een passend basisorganogram dat voor een waterbedrijf verdere groei mogelijk moet maken. Of naar de invloed van logistieke problemen op de beurskoers van een multinational. Uitermate praktische problemen waarvoor de vakliteratuur niettemin in uitermate ontoegankelijke publicaties voorziet. Methodologie lijkt vooral iets voor ‘nerds’ die zich maar wat graag verliezen in abstracte modellen en theorieën. Dat is bijzonder jammer en vooral: volstrekt onnodig, zo vinden ze bij Business School Nederland waar Heerkens als hoofddocent methodologie werkt. Want er is namelijk een betrekkelijk simpele, effectieve manier om bedrijfskundige problemen op te lossen: de ABP, ook wel bekend als Management Problem Solving Method (MPSM).
De ABP is ontwikkeld door de Universiteit Twente en wordt gepresenteerd als een raamwerk waarbinnen je naar believen allerlei bestaande modellen en instrumenten kunt gebruiken. De methode is dus verre van sektarisch. Kies je ervoor de ABP te gebruiken voor het oplossen van een probleem, dan doorloop je zeven fasen. Achtereenvolgens: ga je kijken wat het probleem precies is, werk je de aanpak uit, analyseer je het probleem en stelt vragen (hoe zit het probleem in elkaar, wat zijn oorzaken, waarom worden bestaande oplossingen niet gebruikt), bedenk je oplossingen (en dan het liefst meer dan één), laat je de opdrachtgever de beste oplossing kiezen, voer je die oplossing uit, en ten slotte kijk je of de oplossing heeft gewerkt.
‘Welbeschouwd ziet deze aanpak er niet zo nieuw en origineel uit,’ stellen de auteurs nuchter vast. ‘De ABP lijkt niet erg af te wijken van bestaande oplossingsmethoden. Onderzoeken, analyseren, concluderen, implementeren en evalueren. Het zit er allemaal in.’ Toch is de ABP wel degelijk anders dan andere oplossingsmodellen. Die andere modellen hebben namelijk veel meer beperkingen. De ABP kun je in meerdere situaties voor verschillende problemen en in alle vakgebieden gebruiken. En dat is precies wat de bedrijfskundige praktijk vraagt. Er is nog een verschil: je hoeft de ABP niet eerst diepgaand bestudeerd te hebben voor je ermee aan de slag kunt, de methode is lekker eenvoudig. Als zodanig verdient de ABP dus inderdaad, zoals de auteurs aangeven, een prominente plaats in het instrumentarium van iedere ‘probleemoplosser’. Maar geldt dat ook voor hun boek?
De meeste boeken over methodologie lijden aan hetzelfde euvel: ze zijn lijvig en abstract. Het handboek Geen probleem. Een aanpak voor alle bedrijfskundige vragen en mysteries van Heerkens en Van Winden onderscheidt zich hiervan in ieder geval door zijn omvang: het telt net iets meer dan 140 pagina’s. Maar daarmee is het belangrijkste verschil wel genoemd, want ik vond hun relaas toch nog behoorlijk abstract. Dat komt vooral, hoe paradoxaal dat ook klinkt, door de geringe omvang van het boek. Methodologie levert onvermijdelijk een tamelijk technisch verhaal op dat herkenbare casuïstiek nodig heeft om voor de lezer tot leven te komen. Dat geldt zelfs voor de ABP. Maar daarvoor was in dit geval waarschijnlijk geen ruimte. Heerkens en Van Winden bespreken kort iedere stap van de methode, lassen nog wel wat voorbeelden ter illustratie in, maar die zijn nooit groter dan een alinea. Het boek was een stuk waardevoller geworden als zij ervoor gekozen hadden een aansprekende casus als ‘Leitmotiv’ te gebruiken die per stap verder wordt uitgewerkt.
Niettemin is ‘Geen probleem’ toch soort een handboek voor managers, voor adviseurs, en voor studenten ‘die complexe praktijkproblemen systematisch willen oplossen’. Waarbij aangetekend dat de eerste twee groepen, mits voldoende ervaren, er zonder meer direct mee uit de voeten kunnen, maar dat dit voor de doorsnee student iets problematischer ligt. Dan is enige ondersteuning eigenlijk wel vereist.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
