In april 2012 publiceerde Adobe haar befaamde ‘state of create study’, een verslag van een onderzoek naar creativiteit en innovatie in (onder meer) ondernemingen. Een van de meest opvallende uitkomsten was ongetwijfeld dat slechts één op de vier respondenten vond dat zijn creatieve mogelijkheden optimaal benut werden; drie op de vier vonden dat dus niet! Het realiseren van nuttige diensten, producten of concepten door actief op zoek te gaan naar nieuwe ideeën of nieuwe combinaties van bestaande ideeën, lijkt in de meeste organisaties nog weinig prioriteit te hebben.
Het was waarschijnlijk die opmerkelijke en tegelijk verontrustende conclusie die interim- en verandermanager Misha de Sterke stimuleerde tot het schrijven van het boek Oh nee, een goed idee (Hoe ook in jouw organisatie je idee tot succes kan leiden). De titel is representatief – in de ogen van De Sterke althans – voor de manier waarop goede ideeën veelal door de ‘bureaucraten’ ontvangen worden. Dat zijn de collega’s die vooral alles bij het oude willen houden; de cultuurdragers, die iedere vorm van spontaniteit elimineren met een dodelijk arsenaal aan procedures, regels en dooddoeners als ‘Zo doen we dat hier altijd.’ Het zijn in de ogen van De Sterke vooral die hardnekkige manieren van denken en handelen die ervoor zorgen dat nieuwe initiatieven zo moeilijk van de grond komen; niet de kwaliteit van de ideeën zelf. Want ieder idee is volgens hem goed als het waarde toevoegt voor de maatschappij in het algemeen en de klant in het bijzonder. En daarmee kun je het moeilijk oneens zijn.
Nu is er inmiddels een complete bibliotheek vol geschreven over hoe moeilijk het is diepgaande verandering in organisaties te bewerkstelligen, maar daardoor laat De Sterke zich niet uit het veld slaan. Verandering in organisaties teweegbrengen kan wel degelijk, schrijft hij, maar dan moet je bij jezelf beginnen. Alle titel die anders willen doen geloven ten spijt, bestaat er namelijk geen standaard stappenplan dat verandersucces garandeert. De lezer hoeft die dus ook van hem niet te verwachten. Met zijn boek wil hij alleen helpen anders te kijken naar cultuur, besluitvorming en communicatie binnen organisaties. Pas als je die niet langer als onneembare obstakels ziet maar als verschijnselen waarmee je adequaat moet omgaan, ‘kun je de stap maken naar de strategieën en tactieken die je toe kunt passen om ervoor te zorgen dat jouw idee de aandacht krijgt die het verdient, zodat het leidt tot het gewenste resultaat.’
Adequaat omgaan met hoe het in organisaties ‘heurt’, betekent met name inzien dat een idee geen intrinsieke waarde heeft, maar door mensen wel of niet waardevol wordt gevónden; omdat zij de meerwaarde ervan inzien voor zichzelf. De Sterke neemt alle tijd om dat uit te leggen en dat levert behalve herkenning ook vier inktzwarte hoofdstukken op die de indruk wekken dat de BV Nederland uitsluitend bevolkt wordt door mensen die vooral alles bij het oude willen laten. Anders kijken naar cultuur, besluitvorming en communicatie binnen organisaties levert een treurig beeld op van zelfgenoegzaamheid, hardleersheid en een dodelijk gebrek aan flexibiliteit; klippen die een hoge mate van laveerkunst vragen van de professional die zijn waardevolle ideeën geaccepteerd wil krijgen. De belangrijkste vaardigheden die daartoe ontwikkeld moeten worden, zijn volgens De Sterke verleiden, lateraal denken en de juiste vragen stellen; dat is wat hij bedoelt met ‘jezelf veranderen’. Want mensen met goede ideeën hebben nogal eens de neiging te willen overtuigen, desnoods te drammen en dat werkt averechts. De bureaucratische overlevingstechnieken – hij noemt er een handvol – zijn namelijk legio; het duurt alleen even voor je dat door hebt.
‘Oh nee, een goed idee gaat over het implementeren van ‘goede’ ideeën in organisaties om positieve verandering te creëren,’ belooft De Sterke in de inleiding. Dat lijkt me echter wat teveel eer. Hoe krijg je zulke ideeën überhaupt geaccepteerd; daar gaat het over en dat blijkt in de praktijk vaak al een hele klus (hoewel je het beeld dat hij schetst, best erg negatief kunt vinden) Zoals gezegd heeft hij geen stappenplan-dat-altijd-werkt; wel tips & trics voor wie de strijd wil aangaan met de cultuurdragers die halsstarrig weigeren hun comfortzone te verlaten. Afkomstig uit (onder meer) sociaal-constructivisme, groepsdynamica en neuropsychologie. Daarmee is succes misschien niet op voorhand verzekerd, maar de kans dat je de juiste dingen doet, best groot.
Over Bert Peene
Bert Peene werkte jarenlang als kerndocent bij IMAGO Groep, Via Vinci Academy en C-Lion, opleiders voor het onderwijs. Daarnaast voerde hij als zelfstandige opdrachten op het gebied van organisatieontwikkeling uit in profit en non-proft. Tegenwoordig werkt hij als free lance docent en schrijft hij voor diverse bladen over managementliteratuur.
