De verschillende nieuwe tools hebben communicatie op sommige punten makkelijker gemaakt, maar in de praktijk is er hierdoor ook zoveel complexiteit bijgekomen dat het steeds moeilijker wordt om ingewikkelde vraagstukken op te lossen en om te zetten naar werkbare oplossingen.
Karel van Berkel en Anu Manickam schreven het boek Wicked World, systeeminnovatie voor complexe vraagstukken. De auteurs gaan in het boek uit van drie verschillende wereldbeelden, de beheersbare wereld, de bubbelwereld en de complexe wereld. We kunnen concluderen dat ieder individu op een eigen manier naar de wereld kijkt en met een eigen aanpak de hedendaagse problematiek benadert en eventueel wil oplossen.
Het afgelopen decennium hebben we gezien dat de wereld verre van voorspelbaar en beheersbaar is. Dit heeft nieuwe problemen met zich meegebracht waarbij het denkvermogen van individuen om met deze vraagstukken aan de slag te gaan wordt uitgedaagd. Daarnaast zien we ook de opkomst van verschillende communities waar gelijkgestemden zich massaal bij aansluiten voor veiligheid, herkenbaarheid en erkenning. Een signaal wat aantoont dat mensen zich vastklampen aan de beheersbare elementen die er nog wel zijn.
In dit boek worden complexe vraagstukken en problemen omschreven als wicked problems. Hoe herken je een wicked problem? Het probleem is niet deelbaar in kleinere problemen, iedere oplossing brengt weer een ander probleem voort en er zijn meerdere betrokken en belangen. In de samenleving zijn tal van dit soort voorbeelden op te noemen, denk aan het verbod op vuurwerk, Zwarte Pieten discussie of de toestroom van vluchtelingen naar ons land. Met deze drie voorbeelden in het achterhoofd is het duidelijk met welke complexe vraagstukken je te maken kunt hebben en dat er effectieve en efficiënte oplossingen moeten worden bedacht.
De auteurs introduceren ‘systeemdenken' als een manier om complexe problemen aan te pakken. Deze wetenschappelijke benadering gaat uit van het totale overzicht (het geheel) van het vraagstuk in plaats van de losse onderdelen. Het denken in systemen bestaat al jaren en wordt op diverse manieren al toegepast.
Van Berkel en Manickam maken de lezer stap voor stap vertrouwd met deze theorie. Met de Complex Adaptieve Systeemtheorie (CAS) als basis krijg je een startpunt om met wicked problems in de praktijk aan de slag te gaan. De verschillende hoofdstukken gaan in op systeemanalyse en de toepassing hiervan. Interessant is ook hoe leiderschap wordt besproken. Juist in complexe omgevingen wordt er gekeken naar leiders en welke beslissingen, strategieën en keuzes zij maken. Daarom worden hier de verschillende kenmerken van leiderschap in complexe situaties benoemd en wordt besproken wat ‘gedeeld leiderschap' concreet inhoudt.
Uitgangspunt van het boek is dat we met zijn allen functioneren in een ‘nieuwe wereld'. Een nieuw speelveld en een nieuwe realiteit, een wereld die andere competenties van leiders, werknemers en managers vraagt. Waarin je leiding moet nemen in plaats van geven.
Als individu is het een flinke uitdaging om met complexe vraagstukken om te gaan. Daarom pleiten Karel van Berkel en Anu Manickam ook voor de kracht van het collectief. Als collectief kom je met alle gebundelde kennis en competenties een heel eind. Samenwerking is belangrijk en kan vanuit systeemdenken een grote rol in spelen om zowel op micro - als op macroniveau naar de complexiteit van bepaalde vraagstukken te kijken. Wicked World, systeeminnovatie voor complexe vraagstukken zet je aan het denken en geeft je handvatten om met ingewikkelde vraagstukken aan de slag te gaan.
Over Fauzia Mahomed Radja
Fauzia Mahomed Radja heeft een bedrijfskundige achtergrond (Management, Economie & Recht) en is oprichter en directeur van FM-Consultancy.
