Wegwijs in de Belastingheffing van ondernemingen 2023

Voorwoord bij de zestiende druk / 15
Lijst van afkortingen / 17

1 Wegwijs in de belastingheffing van ondernemingen / 19
1.1 Functies van de belastingheffing / 19
1.2 Rijksbelastingstelsel / 21
1.3 Inkomstenbelastingheffing / 23
1.3.1 Woonplaats / 24
1.3.2 Belastbaar inkomen / 25
1.3.3 Opbouw belastbaar inkomen Wet IB 2001 / 27
1.3.4 Aanslagregeling inkomstenbelasting / 29
1.4 Vennootschapsbelastingheffing / 31
1.4.1 Vestigingsplaats / 35
1.4.2 Belastbare winst / 36
1.4.3 Buitenlands belastingplichtige lichamen / 36

2 Subjectieve belastingplicht inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting en het begrip ondernemer / 37
2.1 Algemeen / 37
2.2 De subjectieve belastingplicht voor de inkomstenbelasting / 37
2.2.1 De binnenlands belastingplichtigen / 37
2.2.2 De bronnen van inkomen voor de binnenlands belastingplichtigen / 40
2.2.3 Het begrip ondernemer en onderneming / 40
2.2.4 De subjectieve belastingplicht van buitenlands belastingplichtigen / 45
2.3 De subjectieve belastingplicht voor de vennootschapsbelasting / 45
2.3.1 De subjectieve belastingplicht voor de vennootschapsbelasting van binnenlands belastingplichtigen / 45
2.3.2 De onbeperkt binnenlands belastingplichtigen / 46
2.3.3 De beperkt binnenlands belastingplichtigen / 47
2.3.4 Publiekrechtelijke rechtspersonen / 49
2.3.5 Open cv / 49
2.3.6 Fonds voor gemene rekening / 50
2.3.7 Omgekeerde hybride lichamen / 51
2.3.8 Naar buitenlands recht opgerichte in Nederland gevestigde lichamen / 52
2.3.9 De subjectieve belastingplicht voor de vennootschapsbelasting van buitenlands belastingplichtigen / 52
2.3.10 Nederlands inkomen voor buitenlands belastingplichtigen voor de vennootschapsbelasting / 53
2.3.11 Subjectieve vrijstellingen voor de vennootschapsbelasting / 54

3 Winst uit onderneming / 57
3.1 Winst / 57
3.1.1 Fiscaal winstbegrip en bedrijfseconomisch winstbegrip / 57
3.1.2 Totaalwinst, jaarwinst, emigratiewinst en eindafrekeningswinst / 58
3.1.3 MKB-winstvrijstelling / 62
3.1.4 Vermogensetikettering / 62
3.1.5 Onttrekkingen / 64
3.1.6 Gemengde kosten / 66
3.1.7 Objectieve vrijstellingen / 66
3.2 Regime voor de zeescheepvaart (tonnagebelasting) / 72
3.3 Jaarwinst / 73
3.3.1 Normale jaarwinst, stakingswinst en eindafrekeningswinst / 73
3.3.2 Goed koopmansgebruik hoofdregel / 73
3.3.3 Balanscontinuïteit en foutenleer / 75
3.3.4 Waardering activa en passiva / 76
3.3.5 Fiscale reserves en ruilarresten / 91
3.4 Stakingswinst / 98
3.4.1 Overlijden ondernemer / 98
3.4.2 Ontbinding van huwelijk / 98
3.4.3 Overdracht en liquidatie / 99
3.4.4 Voortgezet ondernemerschap en nagekomen bedrijfsbaten en bedrijfslasten / 99
3.5 Doorschuiffaciliteiten / 101
3.5.1 Overlijden / 101
3.5.2 Ontbinding van huwelijk / 102
3.5.3 Doorschuiving naar ondernemers / 102
3.5.4 Inbreng van de onderneming in een bv of nv / 103
3.5.5 Omzetting stakingswinst in lijfrente / 103
3.6 Faciliteiten voor winst uit onderneming en urencriterium / 104
3.7 Ondernemersaftrek / 106
3.7.1 De zelfstandigenaftrek / 106
3.7.2 Aftrek speur- en ontwikkelingswerk / 107
3.7.3 Meewerkaftrek / 107
3.7.4 Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid / 108
3.7.5 Stakingsaftrek / 108
3.8 Investeringsaftrek en desinvesteringsbijtelling / 108
3.8.1 Investeringsaftrek / 108
3.8.2 Desinvesteringsbijtelling / 110

4 Inbreng van de onderneming in een bv of nv en de terugkeer uit de bv of nv / 113
4.1 Inleiding / 113
4.2 Waarom een bv? / 113
4.3 Geruisloze overgang / 114
4.3.1 Inbreng in holding / 117
4.3.2 Voortzetting van de onderneming / 117
4.4 Voorovereenkomst en voorperiode / 119
4.5 Voorbeeld inbreng onderneming in bv / 119
4.5.1 Ruisende inbreng: afrekenen / 120
4.5.2 Geruisloze inbreng: doorschuiven / 121
4.6 De terugkeer uit de bv / 123
4.6.1 Waarom terug uit de bv? / 123
4.6.2 De wettelijke voorwaarden voor geruisloze terugkeer / 123
4.6.3 Voorbeelden geruisloze terugkeer uit bv / 126
4.6.4 De praktijk van de geruisloze terugkeer / 129

5 Inkomen uit aanmerkelijk belang / 133
5.1 Rangorderegeling onder de Wet IB 2001 / 133
5.2 Voorwaarden voor aanmerkelijk belang / 134
5.3 Economische en juridische eigendom van aandelen / certificaten van aandelen / 136
5.4 Reguliere voordelen / 138
5.5 Vervreemdingsvoordelen / 147
5.6 Doorschuifregelingen / 154
5.7 Fictief salaris / 155
5.8 Financieringsrente aanmerkelijkbelangaandelen / 156
5.9 Emigratie, immigratie en remigratie / 156

6 Resultaat uit overige werkzaamheden / 159
6.1 Resultaat uit een werkzaamheid / 159
6.1.1 Algemeen / 159
6.1.2 Bepaling van het resultaat / 159
6.2 Werkzaamheid / 161
6.2.1 Algemeen / 161
6.2.2 Arbeid / 162
6.2.3 Deelname aan het economische verkeer / 162
6.2.4 Voordeel beogen en redelijkerwijs te verwachten / 163
6.2.5 Normaal vermogensbeheer / 165
6.3 Terbeschikkingstellingsregeling / 168
6.3.1 Terbeschikkingstelling van vermogensbestanddelen aan een vennootschap waarin een aanmerkelijk belang wordt gehouden / 169
6.3.2 Terbeschikkingstelling van vermogensbestanddelen aan een onderneming of een werkzaamheid / 191
6.3.3 Terbeschikkingstelling van een werkruimte in eigen of gehuurde woning / 194
6.4 Lucratief belang / 195
6.4.1 Achtergrond en plaats in het systeem van de wet / 195
6.4.2 Aan een lucratief belang gestelde voorwaarden / 196
6.4.3 Specifieke winstbepalingsregels voor lucratieve belangen / 199
6.5 Overgang werkzaamheid in onderneming en omgekeerd / 201
6.6 Overgang terbeschikkingstelling aan een onderneming of werkzaamheid naar terbeschikkingstelling aan een aanmerkelijkbelangvennootschap en omgekeerd / 202
6.7 Betalingsfaciliteit / 202
6.8 Overgangsrecht / 203
6.9 Schema regelingen / 203

7 Object van heffing / 205
7.1 Inleiding / 205
7.2 Kapitaalstortingen en ondernemingsbaten / 208
7.2.1 Inleiding / 208
7.2.2 Diverse vormen van kapitaalstortingen / 209
7.2.3 Informeel kapitaal in de vorm van een geldlening / 211
7.2.4 De onzakelijke lening / 213
7.3 Onttrekkingen en ondernemingskosten / 216
7.3.1 Inleiding / 216
7.3.2 Onttrekkingen / 216
7.3.3 Ondernemingskosten / 218
7.4 Art. 9, 9a en 10 Wet VPB 1969 / 220
7.4.1 Inleiding / 220
7.4.2 Uitgaven als bedoeld in art. 9 Wet VPB 1969 / 220
7.4.3 Uitgaven als bedoeld in art. 9a Wet VPB 1969 / 223
7.4.4 Uitgaven als bedoeld in art. 10 Wet VPB 1969 / 224
7.5 Beperking aftrekbaarheid van rentelasten / 228
7.5.1 De ‘poort’ van art. 8 Wet VPB 1969 / 228
7.5.2 Doorstroomvennootschappen en renteaftrek / 229
7.5.3 Hybride leningen / 230
7.5.4 Art. 10a Wet VPB 1969 / 230
7.5.5 Beperking van renteaftrek ter zake van onzakelijk bepaalde rentevergoedingen (art. 10b Wet VPB 1969) / 237
7.6 Earningsstrippingmaatregel (art. 15b Wet VPB 1969) / 237E
7.7 Afwikkeling van onvolwaardige schuldvorderingen (art. 13b en 13ba Wet VPB 1969) / 239
7.7.1 Vervreemding of overbrenging van vorderingen op deelnemingen (art. 13b Wet VPB 1969) / 240
7.7.2 Omzetting of prijsgeven van schuldvorderingen op buitenlandse deelnemingen (art. 13ba Wet VPB 1969) / 242
7.8 Transfer pricing (art. 8b Wet VPB 1969) / 245
7.9 De innovatiebox (art. 12b Wet VPB 1969) / 246
7.10 Fiscale eindafrekening ex art. 15c en 15d Wet VPB 1969 / 247
7.10.1 Art. 15c Wet VPB 1969 / 247
7.10.2 Art. 15d Wet VPB 1969 / 248
7.11 Handel in herinvesteringsreservelichamen (art. 12a Wet VPB 1969) / 248
7.12 Aftrekbaarheid van commissarisbeloningen (art. 11 Wet VPB 1969) / 250
7.13 Aftrekbaarheid van giften (art. 16 Wet VPB 1969) / 251
7.14 Belastbare winst van overheidslichamen / 252
7.15 Beperking afschrijving gebouwen / 253
7.16 Internationale ontwikkelingen / 253

8 Winst en deelnemingsvrijstelling / 255
8.1 Inleiding / 255
8.2 Het deelnemingsbegrip / 257
8.3 Voordelen uit hoofde van een deelneming / 259
8.4 Kosten van een deelneming / 264
8.5 De niet-kwalificerende beleggingsdeelneming en de CFC-regeling / 265
8.5.1 De niet-kwalificerende beleggingsdeelneming / 265
8.5.2 De CFC-regeling / 268
8.6 De liquidatieverliesregeling: art. 13d en 13e Wet VPB 1969 / 269
8.7 Art. 13h tot en met 13k Wet VPB 1969 / 273

9 Winst en fiscale eenheid / 275
9.1 Inleiding / 275
9.2 De voordelen van een fiscale eenheid / 276
9.2.1 Mogelijkheid tot geruisloze reorganisatie / 276
9.2.2 Saldering van resultaten / 277
9.2.3 Eliminatie van intercompany-transacties / 279
9.2.4 Eén aangifte vennootschapsbelasting / 279
9.3 De nadelen / 279
9.3.1 Hoofdelijke aansprakelijkheid / 279
9.3.2 Geen liquidatieverliezen / 280
9.3.3 Missen van het tariefopstapje en beperking investeringsaftrek / 280
9.3.4 Minder aftrek van rentelasten ex art. 15b Wet VPB 1969 / 281
9.3.5 Antimisbruikbepaling (art. 15ai Wet VPB 1969) / 281
9.4 Wettelijke vereisten fiscale eenheid / 281
9.4.1 De aandelen van de dochtermaatschappij dienen voor ten minste 95% in het bezit van de moedermaatschappij te zijn / 282
9.4.2 Moedermaatschappij en dochtermaatschappij / 285
9.4.3 De maatschappijen dienen binnen Nederland te zijn gevestigd / 286
9.4.4 Vaste inrichting in Nederland / 287
9.4.5 De boekjaren van de te voegen maatschappijen dienen samen te vallen / 288
9.4.6 Bij zowel de moeder- als de dochtermaatschappij moeten dezelfde bepalingen voor het vaststellen van de winst van toepassing zijn / 289
9.4.7 Aandelenbezit mag niet als voorraad worden gehouden / 289
9.5 De totstandkoming van een fiscale eenheid / 290
9.5.1 Tijdstip van totstandkoming fiscale eenheid / 290
9.5.2 Beëindiging van de deelnemingsverhouding / 291
9.5.3 Beëindiging onderlinge vordering/schuldverhouding / 292
9.6 Fiscale gevolgen tijdens het bestaan van de fiscale eenheid / 293
9.6.1 Verliesverrekening over het voegingstijdstip heen / 294
9.6.2 De fictieve winstsplitsing en onderlinge transacties / 296
9.6.3 Latente liquidatieverliezen / 299
9.6.4 Aanwending van herinvesteringsreserves tijdens een fiscale eenheid / 300
9.6.5 Voorkoming van dubbele belasting tijdens fiscale eenheid / 301
9.6.6 Kwijtscheldingswinstvrijstelling en fiscale eenheid / 302
9.7 Het verbreken van een fiscale eenheid / 303
9.7.1 Herleving deelnemingsverhouding / 305
9.7.2 Herleving vordering/schuldverhouding / 305
9.7.3 Verliezen van de dochtermaatschappij op het splitsingstijdstip / 307
9.7.4 Verbreking in het zicht van liquidatie / 308
9.7.5 Antimisbruikbepaling: art. 15ai Wet VPB 1969 / 309
9.7.6 Meegeven van fiscale reserves / 313
9.8 Spoedreparatie fiscale eenheid / 313

10 Fusies en splitsing / 317
10.1 Inleiding / 317
10.2 Fusievormen / 317
10.3 Aandelenfusie / 318
10.3.1 Overzicht / 318
10.3.2 Gevolgen voor de fuserende bv’s / 320
10.3.3 Gevolgen voor de aandeelhouders / 320
10.3.4 Omzetbelasting en belasting van rechtsverkeer / 337
10.4 Bedrijfsfusie / 338
10.4.1 Overzicht / 338
10.4.2 Gevolgen voor de fuserende bv’s / 341
10.4.3 Gevolgen voor de aandeelhouders / 349
10.4.4 Omzetbelasting en belastingen van rechtsverkeer / 350
10.4.5 Voorbeeld bedrijfsfusie / 351
10.5 Juridische fusie / 353
10.5.1 Overzicht / 353
10.5.2 Gevolgen voor de fuserende bv’s / 356
10.5.3 Gevolgen voor de aandeelhouders / 358
10.5.4 Omzetbelasting en belastingen van rechtsverkeer / 361
10.6 Splitsing / 361
10.6.1 Vormen van de juridische splitsing / 361
10.6.2 Fiscale begeleiding van de juridische splitsing / 365

11 Enige internationale aspecten / 373
11.1 Algemeen / 373
11.2 Inkomstenbelastingheffing / 374
11.2.1 Heffing over wereldinkomen versus Nederlands inkomen / 374
11.2.2 Vaststelling woonplaats / 375
11.2.3 Emigratie en afrekening / 376
11.2.4 Buitenlands belastingplichtigen en Nederlands inkomen / 378
11.3 Vennootschapsbelastingheffing / 388
11.3.1 Heffing over wereldwinst versus Nederlands inkomen / 388
11.3.2 Vaststelling vestigingsplaats / 389
11.3.3 Emigratie en afrekening / 390
11.3.4 Buitenlands belastingplichtigen en Nederlands inkomen / 390
11.4 Verdeling van heffingsrechten ter voorkoming van dubbele belasting / 391
11.4.1 Ontstaan van dubbele belasting / 391
11.4.2 Belastingverdragen / 392
11.5 Wijze van voorkoming van dubbele belasting door Nederland ten aanzien van zijn inwoners / 400
11.5.1 Inleiding / 400
11.5.2 Credit- of verrekeningsmethode / 400
11.5.3 Exemption- of vrijstellingsmethode / 404
11.5.4 Aftrekmethode / 405

12 Verliesverrekening / 407
12.1 Inleiding / 407
12.2 Handel in verlieslichamen / 409
12.3 Bijzondere fiscale regelingen / 412

13 Capita samenwerkingsverbanden / 413
13.1 Inleiding / 413
13.2 Samenwerkingsverband van natuurlijke personen / 414
13.2.1 Maatschap, vof en de cv / 414
13.2.2 Toetreding tot een maatschap, vof en cv / 414
13.2.3 Uittreding uit maatschap, vof en cv / 418
13.2.4 Man-vrouwfirma / 420
13.2.5 Samenwerkingsverband van natuurlijke personen door middel van een nv/bv / 421
13.2.6 Samenwerkingsverband van natuurlijke personen door middel van een coöperatie / 421
13.2.7 Samenwerkingsverband van natuurlijke personen door middel van een fonds voor gemene rekening of open cv / 422
13.3 Samenwerkingsverbanden van lichamen / 423
13.3.1 Samenwerkingsverband van lichamen door middel van een maatschap, vof en cv / 423
13.3.2 Samenwerkingsverband van lichamen door middel van een nv/bv / 423
13.3.3 Samenwerkingsverband van lichamen door middel van een coöperatie / 424
13.3.4 Samenwerkingsverband van lichamen door middel van een fonds voor gemene rekening of open cv / 424
13.4 Samenwerkingsverbanden van natuurlijke personen en lichamen / 425
13.5 Samenwerken door overeenkomsten / 425
13.6 Internationale samenwerking / 425

14 Capita bedrijfsopvolging / 427
14.1 Inleiding / 427
14.2 Normale fiscale regime bij bedrijfsopvolging IB-ondernemer / 427
14.3 Doorschuifregelingen en uitstelregelingen / 432
14.3.1 Art. 3.62 Wet IB 2001 / 432
14.3.2 Art. 3.63 Wet IB 2001 / 433
14.3.3 Art. 3.65 Wet IB 2001 / 435
14.3.4 Uitstelregelingen / 435
14.4 Gefaseerde overdracht / 436
14.4.1 Maatschap/firma / 436
14.4.2 Besloten cv / 439
14.4.3 Man-vrouwfirma / 440
14.5 Inbreng onderneming in bv / 443
14.6 Bedrijfsopvolging vanuit de vennootschapsstructuur / 445
14.6.1 Inleiding / 445
14.7 Fiscale positie van de verkoper / 445
14.7.1 Afrekening over de verkoopwinst / 445
14.7.2 ‘Licht’ maken van de werkmaatschappij / 446
14.7.3 Betalingsregeling in de Invorderingswet / 447
14.7.4 Situatie na de overdracht van de aandelen / 448
14.7.5 Letteren van aandelen of het gebruik van cumulatief preferente aandelen / 449
14.7.6 De splitsingsfaciliteit als bedrijfsopvolgingsinstrument / 451
14.8 Fiscale positie van de koper / 452
14.8.1 Renteaftrekbeperkingen bij verwerving van een belang (art. 10a, lid 1, onderdeel c, Wet VPB 1969) / 452
14.8.2 Lucratieve belangen / 452
14.9 Toekomst van de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) / 453

15 Bronbelastingen / 455
15.1 Wet op de dividendbelasting 1965 / 455
15.1.1 Heffing over opbrengst van aandelen / 455
15.1.2 Rechtsgrond dividendbelasting / 455
15.1.3 Subjectieve belastingplicht / 456
15.1.4 Objectieve belastingplicht / 457
15.1.5 Fusieagio / 462
15.1.6 Inkoop van eigen aandelen / 465
15.1.7 Vrijstellingen / 466
15.1.8 Vermindering / 467
15.1.9 Teruggaaf / 468
15.2 Wet bronbelasting 2021 / 469
15.2.1 Subjectieve belastingplicht / 469
15.2.2 Objectieve belastingplicht / 471
15.2.3 Tarief en formaliteiten / 472

Trefwoordenregister / 475