Compendium Verzekeringsrecht Editie 2024

Woord vooraf bij de tweede druk / 23
Enige afkortingen / 25

DEEL I. ALGEMEEN
1. De verzekeringsovereenkomst / 31
L. Schuurs
1.1 Inleiding / 31
1.2 Elementen van de verzekering / 32
1.2.1 De definitie van verzekering / 32
1.2.2 Schadeverzekering of sommenverzekering / 33
1.3 Juridisch kader / 34
1.4 Aard van de verzekeringsovereenkomst / 36
1.4.1 Duurovereenkomst / 36
1.4.2 Vertrouwenskarakter / 37
1.5 De bij de verzekeringsovereenkomst betrokken personen en hun verantwoordelijkheden / 37
1.5.1 De verzekeraar / 37
1.5.2 De verzekeringnemer / 40
1.5.3 De verzekerde / 41
1.5.4 De tot uitkering gerechtigde / 42
1.5.5 De assurantietussenpersoon / 42
1.6 De functie van verzekering in de maatschappij / 44
1.7 Ontwikkelingen in de verzekeringsbranche / 47

2. Totstandkoming en inhoud van de (langs elektronische weg tot stand gekomen) verzekeringsovereenkomst / 51
P. Bazzi en L. Schuurs
2.1 Inleiding / 51
2.2 De totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst / 52
2.2.1 Wilsovereenstemming / 52
2.2.2 Het moment van totstandkoming / 53
2.3 Het verstrekken van verzekeringsvoorwaarden / 56
2.3.1 Het verstrekken in het kader van het tot stand komen van de verzekeringsovereenkomst / 56
2.3.2 De vernietigbaarheid van algemene voorwaarden o.g.v. art. 6:233 sub b BW / 57
2.3.3 Voorlopige dekking in relatie tot algemene voorwaarden / 63
2.4 Het verstrekken van de polis / 64
2.5 Mededelingen van en aan de verzekeraar tijdens de looptijd van de verzekering / 67
2.5.1 Mededelingen van de verzekeraar / 67
2.5.2 Mededelingen aan de verzekeraar / 70
2.6 Het instemmingsvereiste en duurzame drager-vereiste nader bezien / 70
2.6.1 Het instemmingsvereiste / 72
2.6.2 Het duurzame drager-vereiste / 75

3. De mededelingsplicht bij het aangaan van de verzekering / 83
J.M. Bruidegom en L. Schuurs
3.1 Inleiding / 83
3.2 De mededelingsplicht / 84
3.2.1 De mededelingsplicht – algemene vereisten / 84
3.2.2 De vragenlijst / 87
3.2.3 De betekenis van de vragenlijst bij schending van de mededelingsplicht / 93
3.2.4 Geen vragenlijst / 94
3.3 Mededelingsplicht bij voorlopige dekking en nieuwe of voortbouwende overeenkomst / 95
3.3.1 Mededelingsplicht bij voorlopige dekking / 95
3.3.2 Mededelingsplicht bij uitbreiding: nieuwe/voortbouwende overeenkomst? / 96
3.4 De ontdekking van het niet-nakomen van de mededelingsplicht / 99
3.4.1 De ontdekking / 99
3.4.2 De kennisgeving / 105
3.5 Rechtsgevolgen niet-nakoming / 106
3.5.1 Overzicht consequenties / 106
3.5.2 Wat zou de verzekeraar hebben gedaan bij kennis van de ware stand van zaken? / 109
3.5.3 Opzet tot misleiding / 113
3.5.4 Registratie persoonsgegevens / 115
3.5.5 Premierestitutie / 116

4. Verzekering en het gebruik van medische gegevens / 119
A.K. Sjouw
4.1 Inleiding / 119
4.2 Het gebruik van medische gegevens voorafgaand aan het sluiten van een particuliere levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering / 120
4.2.1 Inzicht in het te verzekeren risico / 120
4.2.2 Informatie opvragen bij de behandelende sector / 122
4.2.3 Ondergaan van een medisch onderzoek / 123
4.2.4 Weigering medewerking aan keuring / 124
4.2.5 Herkeuring / 124
4.2.6 De positie van de keurend arts en de medisch adviseur / 125
4.2.7 Blokkeringsrecht / 126
4.2.8 Wijziging gezondheidssituatie na invullen gezondheidsverklaring of ondergaan keuring / 126
4.3 Het gebruik van medische gegevens gedurende de looptijd van een particuliere levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering / 128
4.4 Het gebruik van medische gegevens in medische aansprakelijkheidszaken / 131
4.5 Medische gegevens bij de behandeling van letselschadezaken / 133
4.6 Gedragscodes voor de afwikkeling van medische fouten en letselschades voor verkeerszaken en andere ongevallen / 135
4.6.1 Gedragscode Openheid Medische Incidenten (GOMA) / 136
4.6.2 Gedragscode Behandeling Letselschade (GBL) / 137
4.7 Enkele praktische aspecten bij het gebruik van medische gegevens / 140
4.7.1 Inzage in medische adviezen / 140
4.7.2 Intrekken medische machtiging / 143
4.7.3 Discussie over een ingewonnen deskundigenbericht / 144

5. Algemene voorwaarden, polisvoorwaarden en oneerlijke bedingen / 147
W.M.A. Kalkman, E.A.L. van Emden en W.G.A. van Gerner
5.1 Het begrip ‘algemene voorwaarden’ en het toetsingsbereik / 147
5.1.1 Inleiding; structuur van de regeling / 147
5.1.2 De definities van consument, grote ondernemer en kleine ondernemer / 150
5.1.3 De uitzondering voor kernbedingen en bedingen die de prijs en de prestatie bepalen / 151
5.2 Al dan niet ambtshalve inhoudscontrole / 160
5.3 De inhoudscontrole / 162
5.4 De sanctie / 167
5.4.1 De sanctie van vernietiging en de (on)mogelijkheid van conversie / 167
5.4.2 Verjaring van de vernietigingsbevoegdheid / 169
5.5 Beroep op polisvoorwaarden getoetst aan redelijkheid en billijkheid / 170

6. Uitleg van verzekeringsovereenkomsten / 175
T. Riyazi
6.1 Inleiding / 175
6.2 Van Haviltex tot cao / 175
6.3 Toepassing voor verzekeringsovereenkomsten / 178
6.3.1 Relevantie onderhandelen / 178
6.3.2 Relevante gezichtspunten bij uitleg van polisvoorwaarden / 181
6.4 Uitleg derdenbeding in verzekeringsovereenkomst / 183
6.4.1 Partijbedoelingen zijn uitgangspunt / 183
6.4.2 Derdenbescherming ex art. 3:35 BW / 184
6.4.3 Beurspolis / 184
6.5 Spiegelbeelddekking; maatschappelijk gewenste uitleg / 185
6.5.1 Spiegelbeelddekking / 185
6.5.2 Maatschappelijke functie van de verzekering / 186
6.6 Contra proferentem-regel / 187
6.6.1 Gezichtspunt bij niet-consumenten; rechtsregel bij consumenten / 188
6.6.2 Verzekering ter beurze / 189
6.7 Bewijslastverdeling bij de uitleg van verzekeringsovereenkomsten / 189
6.7.1 Primaire dekkingsomschrijving / 190
6.7.2 Secundaire dekkingsomschrijving / 191
6.7.3 Relevantie van formuleringen en polisredactie / 191
6.8 Betekenis voor de praktijk / 193

7. Premiebetaling / 195
L.J. Bergshoeff en C.W. Gijsbers
7.1 Inleiding / 195
7.2 Betaling van premie / 196
7.2.1 Wijze van premiebetaling / 197
7.2.2 Premiebetaling via de assurantietussenpersoon / 199
7.2.3 Delcrederebeding / 203
7.3 Niet of niet tijdige betaling van de vervolgpremie / 204
7.3.1 Aanmaning / 205
7.3.2 Eisen aan de aanmaning / 208
7.3.3 Bewijs ontvangst van de aanmaning / 210
7.3.4 Elektronische verzending van de aanmaning / 211
7.3.5 Verzuim van rechtswege / 212
7.4 Gevolgen van niet (tijdig) betalen van premie bij schade- en sommenverzekeringen (met uitzondering van levensverzekering) / 213
7.4.1 Schorsing / 213
7.4.2 Beëindiging van de verzekering wegens te late premiebetaling / 218
7.5 Gevolgen van niet (tijdig) betalen van premie bij levensverzekeringen / 220
7.6 Verrekening door de verzekeraar / 221
7.7 Premierestitutie / 222

8. Beëindiging, verlenging en tussentijdse wijziging van de verzekeringsovereenkomst / 225
W.M.A. Kalkman en E.A.L. van Emden
8.1 Inleidende opmerkingen / 225
8.2 Beëindiging, (stilzwijgende) verlenging en wijziging van de verzekering tegen het einde van een verzekeringsperiode / 226
8.3 Tussentijdse opzegging / 231
8.3.1 Tussentijdse beëindiging in het algemeen / 231
8.3.2 Tussentijdse beëindiging van personenverzekeringen / 232
8.3.3 Tussentijdse beëindiging in geval van fraude / 233
8.3.4 Tussentijdse beëindiging in geval van overlijden van de verzekeringnemer / 235
8.3.5 Tussentijdse beëindiging bij overgang van belang / 235
8.3.6 Tussentijdse beëindiging bij langdurig ontbreken van risico / 235
8.4 Tussentijdse wijziging van de verzekeringsovereenkomst / 235
8.4.1 Uitleg / 236
8.4.2 Aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid / 236
8.4.3 Derogerende werking van de redelijkheid en billijkheid en misbruik van bevoegdheid / 236
8.4.4 Onvoorziene omstandigheden / 237
8.5 Eenzijdig wijzigen van de verzekeringsovereenkomst via een en blocclausule / 237
8.5.1 Het (en bloc-)wijzigingsbeding in het algemeen / 237
8.5.2 Het nationale juridisch kader / 238
8.5.3 De wijzigingsbepaling bezien in de context van het Europese recht / 240
8.5.4 Toepasbaarheid van de eenzijdige wijzigingsbevoegdheid in de praktijk / 242
8.6 Beëindiging van de verzekering om andere contractuele redenen / 250

9. De verplichtingen van de verzekeringnemer en de tot uitkering gerechtigde na verwezenlijking van het risico / 251
M. de Haan
9.1 Algemene opmerkingen / 251
9.2 Meldingsplicht art. 7:941 lid 1 BW / 251
9.2.1 De meldingsplichtige en de geadresseerde / 252
9.2.2 Tijdstip van melden / 254
9.2.3 Bijzondere regelingen/uitzonderingen / 257
9.3 Inlichtingenplicht art. 7:941 lid 2 BW / 258
9.3.1 Type inlichtingen / 258
9.3.2 Duur verplichting / 259
9.3.3 Bijzonderheden / 260
9.4 Consequenties bij schending meldings- of inlichtingenplicht / 261
9.4.1 Art. 7:941 lid 3 BW: vermindering uitkering met geleden schade / 261
9.4.2 Art. 7:941 lid 4 BW: geheel verval, mits bedongen en belangenschending / 262
9.4.3 Art. 7:941 lid 5 BW: geheel verval indien opzet tot misleiding / 265
9.5 Verbod op doen van erkenningen (art. 7:953 BW) / 265
9.6 Bereddingsplicht art. 7:957 BW / 267
9.6.1 Bereddingsplichtige / 268
9.6.2 Tijdstip bereddingsplicht / 268
9.6.3 Te treffen bereddingsmaatregelen / 269
9.6.4 Vergoeding bereddingskosten / 271
9.6.5 Schending bereddingsplicht en vergoeding schadeverzekeraar / 272
9.6.6 Zorgverzekeringen / 273
9.7 Overige verplichtingen / 273
9.8 Dwingend recht / 275

10. Fraude en persoonlijk onderzoek / 277
J.M. Bruidegom en L.H. Rijpkema
10.1 Wat is verzekeringsfraude? / 277
10.1.1 Aard en omvang verzekeringsfraude / 277
10.1.2 Begrip ‘opzet’ / 279
10.1.3 Relatie met strafrecht / 280
10.1.4 Bewijs van fraude / 281
10.2 Ontdekken van verzekeringsfraude / 282
10.3 Fraudeonderzoek door een verzekeraar / 284
10.3.1 Onderscheid tussen feitenonderzoek en persoonlijk onderzoek / 284
10.3.2 Instellen persoonlijk onderzoek / 287
10.3.3 Onrechtmatig persoonlijk onderzoek / 290
10.3.4 Verkrijgen van informatie van politie/justitie / 290
10.4 Gevolgen van fraude / 293
10.4.1 Verval van recht op uitkering / 293
10.4.2 Beëindiging verzekering / 296
10.4.3 Vergoeding van schade/gemaakte kosten / 296
10.4.4 Interne en/of externe registratie / 297
10.4.5 Sancties tegen frauderende derde / 298
10.4.6 Strafrechtelijke consequenties / 299

11. Verwerking van persoonsgegevens / 301
R. Tielenburg
11.1 Inleiding / 301
11.2 Regelgeving / 302
11.3 Het verwerken van persoonsgegevens – de belangrijkste begrippen / 302
11.3.1 Persoonsgegevens / 302
11.3.2 Bijzondere persoonsgegevens en strafrechtelijke gegevens / 304
11.3.3 Verwerken / 304
11.3.4 Verantwoordelijke en verwerker / 305
11.4 De verplichtingen van de verzekeraar / 307
11.4.1 Algemeen / 307
11.4.2 Rechtmatige verwerking / 309
11.4.3 Informatieplicht / 313
11.4.4 Opslagbeperking en beveiliging / 314
11.4.5 Geautomatiseerde besluitvorming / 317
11.5 Rechten van de verzekeringnemer en andere betrokkenen / 318
11.5.1 Inzagerecht / 318
11.5.2 Recht op rectificatie en aanvulling / 321
11.5.3 Recht op gegevenswissing / 322
11.5.4 Recht op dataportabiliteit / 322
11.6 Registraties / 323
11.6.1 Interne registraties / 324
11.6.2 Externe registraties / 325

12. Verzuim door de verzekeraar / 331
W.G.A. van Gerner en J.L. Zeeman
12.1 Inleiding / 331
12.2 De (voor verzuim relevante) verplichtingen van de verzekeraar / 331
12.2.1 De uitkeringsverplichting en de uitkeringsgerechtigde / 331
12.2.2 Zelfregulering / 334
12.3 Wettelijke regeling van verzuim / 336
12.3.1 Inleiding: de wettelijke systematiek / 336
12.3.2 Opeisbaarheid / 336
12.3.3 Ingebrekestelling als voorwaarde voor verzuim / 339
12.3.4 Verzuim zonder ingebrekestelling / 341
12.3.5 Houding van de verzekeraar duidt op te laat presteren / 343
12.3.6 Nakoming door de verzekeraar is blijvend onmogelijk geworden / 344
12.3.7 Gevolgen van verzuim / 345
12.4 Enkele bijzondere aspecten / 348
12.4.1 Verzuim bij (varianten op) uitkeringen ‘in natura’ / 348
12.4.2 Wettelijke rente bij aansprakelijkheidsverzekeringen / 350

13. Verjaring en verval / 353
M. de Haan en T. Hussein
13.1 Verjaring / 353
13.1.1 Verjaring claim op verzekeraar tot het doen van een uitkering / 353
13.1.2 Stuiting / 358
13.1.3 Aanvang en duur nieuwe verjaringstermijn / 359
13.1.4 Afwijkingen bij aansprakelijkheidsverzekeringen / 360
13.1.5 Naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar / 362
13.2 Vervaltermijnen en verkorting verjaringstermijnen / 362
13.2.1 Verval claim op verzekeraar niet toelaatbaar gezien semidwingendrechtelijk karakter / 362
13.2.2 Andere vervalbedingen / 364
13.3 Oud recht / 365
13.3.1 NBW tot 1 januari 2006 / 365
13.3.2 1 januari 2006 tot 1 juli 2010 / 366
13.3.3 Overgangsrecht / 367
13.4 Bijzondere verjaringsregimes / 369
13.4.1 Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen (WAM) / 369
13.4.2 Levensverzekeringen / 372
13.4.3 Principles of European Insurance Contract Law (‘PEICL’) / 373
13.5 Samenloop van verzekeringen / 374
13.6 Regresvordering verzekeraar / 374
13.7 Onverschuldigde betaling / 375
13.8 Vernietiging algemene voorwaarden / 376

DEEL II. SCHADEVERZEKERING
14. Schadeverzekering – Algemeen / 379
L.H. Rijpkema en J.M. Bruidegom
14.1 Inleiding / 379
14.2 Definitie schadeverzekering, verzekeringnemer en verzekerde / 381
14.3 Typen verzekeringen en verzekeringssystemen / 384
14.3.1 Typen schadeverzekeringen en pakketverzekeringen / 384
14.3.2 ‘Act committed’, ‘loss occurrence’ en ‘claims made’ systemen binnen de aansprakelijkheidsverzekering / 385
14.4 Verhouding polisvoorwaarden tot wettelijke bepalingen en bijzondere clausules / 387
14.5 Rechten en plichten van de verzekeringnemer en verzekeraar / 388
14.5.1 Aanwijzen van een derde belanghebbende en herroeping / 389
14.5.2 Bereddingsplicht / 389
14.5.3 Spreekplicht bij meervoudige verzekering en recht op opschorting / 390
14.5.4 Melden van wijzigingen / 390
14.5.5 Uitkeringsplicht en vaststelling omvang schade / 391
14.5.6 Gedragingen die de verzekeraar kunnen benadelen / 392

15. Het onderwerp van de verzekering (het verzekerd belang) / 395
W.G.A. van Gerner en A.N.L. de Hoogh
15.1 Inleiding / 395
15.2 Het verzekerd belang volgens de polisvoorwaarden / 396
15.2.1 Zaakverzekeringen / 396
15.2.2 Aansprakelijkheidsverzekeringen / 397
15.2.3 Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen / 398
15.3 Moment van belang en persoon van belanghebbende / 399
15.3.1 Verondersteld belang tijdens de looptijd / 400
15.3.2 Belangen van de verzekeringnemer / 400
15.3.3 Belangen van anderen / 401
15.4 Overgang van belang / 402
15.4.1 Het wettelijke systeem / 402
15.4.2 Polisvoorwaarden en redelijke toepassing / 403
15.4.3 Overgang door overlijden / 405
15.5 Risicowijziging / 405
15.5.1 Meldingsplicht volgens de polisvoorwaarden / 406
15.5.2 Dekkingsbegrenzende omschrijvingen / bedingen / 406
15.5.3 Brandverzekeringen van vóór 1 januari 2006 / 407
15.6 De waarderingsgrondslag en het indemniteitsbeginsel / 407
15.6.1 Voortaxatie door deskundigen / 408
15.6.2 Schadevaststelling door deskundigen / 408
15.6.3 Economische functie van het verzekerde object / 409
15.6.4 Herstel- of herbouwkosten voor rekening van de verzekerde / 410
15.6.5 Polisvoorwaarden / 410
15.7 Schade door aard en eigen gebrek / 411
15.7.1 Schade door ‘de aard’ / 412
15.7.2 Schade door ‘een gebrek’ / 412
15.7.3 Afwijkingen in de praktijk / 413

16. Verzekerde hoedanigheid/verzekerde activiteit / 415
T. Hussein
16.1 Inleiding / 415
16.2 Uitleg / 416
16.3 Stelplicht en bewijslast / 416
16.4 Informatie-/onderzoek-/waarschuwingsplicht ter zake van (reikwijdte van) verzekerde hoedanigheid c.q. verzekerde activiteit / 417
16.5 Redelijkheid en billijkheid / 418
16.6 Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen / 419
16.7 Praktijkvoorbeelden verzekerd risico en verzekerde hoedanigheid / 420
16.7.1 Bedrijfsmatig / 420
16.7.2 Particulier / 424

17. Verzekerde som / 427
W.G.A. van Gerner en H.Th. Vos
17.1 Inleiding / 427
17.2 De begrenzing van dekking op basis van de verzekerde som / 428
17.2.1 Zaakverzekeringen / 429
17.2.2 Aansprakelijkheidsverzekeringen / 429
17.2.3 Begrenzing per schadevoorval / 430
17.2.4 Serieschade-clausules / 431
17.2.5 Bijzondere limieten in polisvoorwaarden / 432
17.3 Vergoedingen boven de verzekerde som / 432
17.3.1 Bereddingskosten / 432
17.3.2 Expertisekosten / 435
17.3.3 Kosten van (rechts)bijstand en wettelijke rente / 436
17.4 Onderverzekering en maatregelen ter voorkoming daarvan / 437
17.4.1 Onderverzekering / 437
17.4.2 Maatregelen ter voorkoming van onderverzekering / 439
17.5 Het eigen risico en de verhouding daarvan tot de verzekerde som / 441
17.5.1 Het eigen risico / 441
17.5.2 Verhouding tot de verzekerde som / 442

18. Causaliteit in het verzekeringsrecht / 445
M. de Haan
18.1 Inleiding causaliteit / 445
18.2 Verschillende causaliteitsleren / 446
18.3 Heersende causaliteitsleer bij gebreke van een causaliteitscriterium in de polis(voorwaarden) / 449
18.4 Samenwerkende oorzaken / 451
18.5 Bewijslast causaal verband / 453
18.6 Redelijkheid en billijkheid in geval van het ontbreken van causaal verband / 455

19. Schadevaststelling en schaderegeling / 459
L. Schuurs en T. Riyazi
19.1 Inleiding / 459
19.2 Vaststelling zaakschade / 460
19.2.1 Geen regeling in polisvoorwaarden / 460
19.2.2 Voortaxatie / 461
19.2.3 Open polis / 464
19.2.4 Nieuw- of dagwaarde / 465
19.2.5 Herbouw- of verkoopwaarde / 467
19.3 Vaststelling letselschade / 470
19.4 Kosten van schadevaststelling / 471
19.5 Uitkering schade / 474
19.5.1 Bevrijdende betaling / 475

20. Opzet en eigen schuld / 479
W.G.A. van Gerner en H.Th. Vos
20.1 Inleiding / 479
20.2 Vormen van opzet en eigen schuld / 481
20.2.1 Opzet: willens en wetens / 481
20.2.2 Opzet: onverwachte schadegevolgen / 482
20.2.3 Roekeloosheid (= grove schuld) / 483
20.2.4 Merkelijke schuld / 484
20.3 Omstandigheden die opzet en schuld wegnemen / 485
20.3.1 Ontoerekeningsvatbaarheid / 485
20.3.2 Andere omstandigheden / 486
20.3.3 Stelplicht- en bewijslast / 486
20.4 Opzet of schuld van één van de verzekerden / 487
20.4.1 Gemeenschappelijk verzekerd belang / 487
20.4.2 Regres op de schade veroorzakende verzekerde / 488
20.4.3 Afwijkende regeling in polisvoorwaarden / 488
20.5 Opzet of schuld van een verzekerde rechtspersoon / 489
20.5.1 Verzekeringsrechtelijke aspecten / 489
20.5.2 Feitelijke aspecten / 490
20.5.3 Polisvoorwaarden / 490
20.6 Misbruik van de verzekering / 491
20.7 Uitsluitingen in de aansprakelijkheidsverzekeringen voor particulieren (AVP) / 492
20.7.1 AVP-modelvoorwaarden 1992 / 492
20.7.2 AVP-modelvoorwaarden 2000 / 494
20.7.3 Opzetclausule AVP 2020 / 495
20.7.4 Herformuleringen op taalniveau B-1 / 497
20.7.5 Overige bepalingen in verband met onaanvaardbare gedragingen / 497
20.8 ‘Normale voorzichtigheid’-clausules / 499

21. De beschermde positie van de benadeelde bij een aansprakelijkheidsverzekering / 501
P. Bazzi en C.W. Gijsbers
21.1 Inleiding / 501
21.2 Voorrecht ex art. 3:287 BW / 503
21.2.1 Algemeen / 503
21.2.2 Beperkingen van het voorrecht / 503
21.2.3 Cessie als oplossing / 505
21.3 De directe actie / 507
21.3.1 Algemeen / 507
21.3.2 Eigenschappen van de directe actie / 508
21.3.3 Aanvullende waarborgen ten behoeve van de benadeelde / 515
21.3.4 Verdeling verzekerde som over meerdere benadeelden of schadesoorten / 516
21.3.5 Oproeping van de verzekerde in het geding / 520
21.3.6 Uitzonderingen op de directe actie bij schade door dood of letsel / 523
21.4 Eigen recht (WAM) / 524
21.4.1 De wettelijke verzekeringsplicht / 525
21.4.2 Het eigen recht / 527
21.4.3 Het verweermiddelenverbod / 528

22. Samenloop van verzekeringen / 531
C. Bruin en T. Hussein
22.1 Inleiding / 531
22.2 Kenmerken samenloop / 532
22.2.1 Dezelfde schade / 532
22.2.2 Meer dan één verzekering / 532
22.2.3 Dekking / 533
22.3 Oneigenlijke samenloop / 534
22.4 Verhouding tot indemniteitsbeginsel / 535
22.5 Keuzevrijheid van verzekerde / 536
22.6 Opschortingsbevoegdheid van verzekeraar(s) / 536
22.7 Verzekerde mag geen afbreuk doen aan verhaalsmogelijkheden / 537
22.8 Verhouding tot subrogatie / 538
22.9 Overgangsrecht / 539
22.10 Onderling verhaal tussen verzekeraars / 540
22.11 Omvang verhaal en bepaling onderlinge draagplicht / 541
22.11.1 Omvang verhaal / 541
22.11.2 Bepaling onderlinge draagplicht / 542
22.12 Verweermogelijkheden andere verzekeraar / 544
22.12.1 Dekking / 544
22.12.2 Wijze van schaderegeling/-uitkering door (regelend) verzekeraar / 551
22.13 Geschilbeslechting tussen verzekeraars / 552

23. Regres en subrogatie / 555
C. Bruin
23.1 Inleiding / 555
23.1.1 Regres / 555
23.1.2 Subrogatie / 556
23.2 Subrogatie / 557
23.2.1 Voorwaarden voor subrogatie / 557
23.2.2 Rechtspositie gesubrogeerde verzekeraar / 561
23.2.3 Uitsluiting van subrogatie / 566
23.2.4 Geen benadeling positie (toekomstig) gesubrogeerde verzekeraar / 569
23.2.5 Geen regres krachtens subrogatie bij benadeling verzekerde / 571
23.3 Beperking subrogatie schadeverzekeraar in art. 6:197 BW / 572
23.3.1 Achtergrond / 572
23.3.2 Geen subrogatie bij aantal aansprakelijkheidsgronden / 573
23.3.3 Uitzondering bij hoofdelijke aansprakelijkheid / 574
23.3.4 Geen omzeiling subrogatie via cessie, verpanding of overeenkomst / 575
23.4 Beperking regresrecht brandverzekeraar in BBr 2014 / 576
23.4.1 Achtergrond / 576
23.4.2 Reikwijdte BBr 2014 / 577
23.4.3 Afspraken in BBr 2014 / 579
23.5 Regres en subrogatie in de praktijk / 583

24. Schadeverzekering en gezin / 585
K.J.L. Verschoor
24.1 Algemene opmerkingen / 585
24.2 Verzekerden binnen het gezin / 586
24.2.1 Wie is (mede)verzekerde? / 586
24.2.2 Wijziging in gezinssamenstelling: risicoverzwarende omstandigheid? / 591
24.2.3 Gevolgen van het meeverzekerd zijn binnen het gezin / 593
24.3 De schadeverzekering en de gemeenschap / 599
24.3.1 Inleiding / 599
24.3.2 De algemene gemeenschap / 599
24.3.3 De huwelijksgemeenschap / 601
24.3.4 De ontbonden huwelijksgemeenschap / 605
24.3.5 Conclusie: aan wie kan bevrijdend worden uitgekeerd? / 607
24.4 De schadeverzekering na overlijden verzekeringnemer / 609

25. Schadeverzekering en schuldeisers / 611
E.A.L. van Emden
25.1 Inleiding / 611
25.2 Insolventie / 613
25.2.1 Het insolventierecht in het kort / 613
25.2.2 De gevolgen van insolventie voor de afwikkeling van schade / 617
25.2.3 Mogelijkheden van de verzekeraar om toch aan de schuldeiser te betalen / 621
25.2.4 De vaststelling van aansprakelijkheid na insolventie van de verzekerde / 624
25.2.5 Overige relevante gevolgen van insolventie / 630
25.3 Beslag / 631
25.3.1 Beslag algemeen / 631
25.3.2 Executoriaal beslag / 632
25.3.3 Conservatoir beslag / 633
25.3.4 Beslag op cost inclusive polissen / 633

26. De verzekeringsovereenkomst in co-assurantie / 637
J. van de Klashorst
26.1 Inleiding / 637
26.2 Wat is co-assurantie? / 637
26.3 De verschillende vormen van co-assurantie / 639
26.4 De bij de verzekeringsovereenkomst in co-assurantie betrokken partijen / 640
26.5 Enkele bijzonderheden met betrekking tot de totstandkoming en de verlenging van de verzekeringsovereenkomst / 641
26.6 De verzekeringsvoorwaarden / 648
26.7 Uitleg van de verzekeringsovereenkomst in co-assurantie / 653

DEEL III. LEVENSVERZEKERING
27. Inleiding levensverzekering / 659
L.H. Rijpkema, M.J. Bruins Slot en W.M.A. Kalkman
27.1 Inleiding / 659
27.2 Definitie levensverzekering / 659
27.3 Rechten van de verzekeringnemer / 660
27.4 Begunstiging / 660
27.4.1 Algemene opmerkingen / 660
27.4.2 Aanwijzing en wijziging / 661
27.4.3 Uitleg van de begunstiging / 662
27.4.4 Begunstiging en het karakter van de verkrijging – leer van het zelfstandig recht / 664
27.4.5 (On)herroepelijke begunstiging / 665
27.4.6 Aanvaarding van de begunstiging / 666
27.4.7 Vereisten voor het verkrijgen van de uitkering / 667
27.4.8 Afwijzen en afstand van de begunstiging / 668
27.4.9 Begunstigde veroorzaakt opzettelijk het overlijden van de verzekerde / 668
27.4.10 Begunstigingsredacties / 669
27.5 Afkoop / 672
27.6 Premievrij maken / 673
27.7 Belening / 675
27.8 Contractoverneming en overdracht / 675
27.9 Opzeg- en ontbindingsrecht / 676
27.10 Premiebetaling / 677
27.10.1 Eerste premie / 677
27.10.2 Vervolgpremie / 677
27.11 Omvang van de dekking / 678
27.11.1 Zelfdoding / 678
27.11.2 Het oorlogsrisico / 679
27.11.3 Het terrorismerisico / 681
27.11.4 Overige uitsluitingsclausules / 682

28. Levensverzekering, huwelijk, echtscheiding en overlijden / 685
W.M.A. Kalkman
28.1 Algemene opmerkingen / 685
28.2 Contractspartij, huwelijk, gemeenschaps- en privégoederen / 685
28.3 Zaaksvervanging en betaling van premies uit privévermogen / 686
28.4 Rechten van de verzekeringnemer zijn in het algemeen niet verknocht / 688
28.5 Verzekeringnemer en bestuursbevoegdheid / 689
28.6 Begunstiging, gift en toestemmingsvereiste / 690
28.6.1 Begunstiging en gift / 690
28.6.2 De waarde van de gift / 691
28.6.3 Begunstiging en toestemming / 691
28.7 Eindigen van het huwelijk en de huwelijksgemeenschap door echtscheiding / 693
28.8 Verzekeringnemer en bestuur na ontbinding van de huwelijksgemeenschap / 694
28.9 Algemene opmerkingen / 696
28.10 Lopende verzekering; rechten vallen in de huwelijksgemeenschap / 697
28.11 Lopende verzekering; rechten vallen buiten iedere gemeenschap van goederen / 697
28.12 Lopende verzekering; rechten vallen buiten de gemeenschap van goederen; verrekenbedingen in huwelijkse voorwaarden / 698
28.13 Verdeling en toedeling van de rechten uit de levensverzekering / 701
28.14 Aan wie moeten de rechten uit de verzekering worden toegedeeld? / 703
28.15 Welke waarde moet worden toegekend aan de rechten bij verrekening? / 703
28.16 Verrekening van de waarde nadat de verzekering tot uitkering is gekomen / 704
28.17 Verdeling en begunstiging / 705

29. Levensverzekering en schuldeisers / 707
W.M.A. Kalkman
29.1 Inleiding / 707
29.2 Faillissement en schuldsanering / 708
29.2.1 Algemene opmerkingen / 708
29.2.2 Wat mag de curator/bewindvoerder? / 708
29.2.3 Wat mag de curator/bewindvoerder niet? / 710
29.2.4 Curator/bewindvoerder heeft toestemming nodig van de rechtercommissaris voor afkoop en wijziging van de begunstiging / 711
29.2.5 Wanneer is er sprake van ‘onredelijke benadeling’? / 712
29.2.6 Onherroepelijk worden van de begunstiging tijdens faillissement/ schuldsanering / 713
29.2.7 Onwetende verzekeraar betaalt bevrijdend / 713
29.3 Vereffening van de nalatenschap / 714
29.3.1 Inleidende opmerkingen / 714
29.3.2 Wanneer speelt een levensverzekering een rol bij de vereffening van een nalatenschap? / 715
29.3.3 Levensverzekering die door het overlijden van de erflater tot uitkering is gekomen / 715
29.3.4 Levensverzekering die door het overlijden van de erflater niet tot uitkering is gekomen / 716
29.4 Executoriaal derdenbeslag op de rechten uit een levensverzekering / 717
29.4.1 Algemene opmerkingen / 717
29.4.2 Geen beslag onder verzekeringnemer of begunstigde / 717
29.4.3 In welke gevallen is executoriaal beslag onder de verzekeraar mogelijk? / 717
29.4.4 Geen benadelingshandelingen na het leggen van executoriaal beslag / 718
29.4.5 Beslaglegger heeft niet meer rechten dan verzekeringnemer / 718
29.4.6 Beslaglegging op levensverzekering door de Belastingdienst / 719
29.4.7 De beslaglegger is bevoegd tot afkoop en begunstigingswijziging / 719
29.4.8 Wat moet de beslaglegger doen om afkoop/begunstigingswijziging te realiseren? / 720
29.4.9 Verbod op afkoop en begunstigingswijziging wegens onredelijke benadeling via kort geding / 721
29.4.10 Onherroepelijk worden van de begunstiging tijdens het beslag / 722
29.4.11 Einde van het executoriaal derdenbeslag / 724
29.4.12 Verschillende executoriale beslagen op één verzekering / 724
29.5 Conservatoir derdenbeslag en de rechten uit een levensverzekering / 724
29.5.1 Algemene opmerkingen / 724
29.5.2 Beslag ten laste van de verzekeringnemer en de begunstigde / 725
29.5.3 Geen rechtshandelingen ten nadele van de beslaglegger / 725
29.5.4 Belening van de verzekering toegestaan / 726
29.5.5 Afkoop en begunstigingswijziging niet mogelijk / 726
29.5.6 Einde van het conservatoir beslag / 726

30. De beleggingsverzekering / 729
M.J. Bruins Slot en W.M.A. Kalkman
30.1 Algemene opmerkingen / 729
30.2 Aanleiding / 730
30.3 Een beleggingsverzekering is een overeenkomst van levensverzekering / 732
30.4 De regelgeving die de contractuele verhoudingen bij een beleggingsverzekering beheerst / 734
30.5 Contractuele grondslag voor verrekenen van kosten en inhoudingen als geïntegreerd onderdeel van de bruto premie / 742
30.6 Het toetsingskader van de Hoge Raad / 744
30.7 Toepassing van het toetsingskader van de Hoge Raad door het Hof Den Haag / 748
30.7.1 Informatieverplichtingen over kosten en inhoudingen op basis van implementatiewetgeving en ongeschreven of burgerlijk recht / 749
30.7.2 Wilsovereenstemming en contractuele grondslag / 753
30.7.3 Conclusie / 755

DEEL IV. GESCHILBESLECHTING
31. Alternatieve geschilbeslechting / 759
J.L. Zeeman, T. Riyazi, A.K. Sjouw en A.N.L. de Hoogh
J.L. Zeeman
31.1 Geschilbeslechting door het Kifid / 759
31.2 Taak, organisatie en inrichting van het Kifid / 760
31.3 De aard van de geschilbeslechting door het Kifid / 762
31.3.1 Bemiddeling / 762
31.3.2 Bindend advies / 763
31.4 Het onderwerp van de geschilbeslechting door het Kifid / 765
31.5 Ontvankelijkheid / 770
31.5.1 Beoordeling behandelbaarheid / 770
31.5.2 Interne klachtenprocedure en termijnen / 770
31.5.3 Klachten en collectieve acties / 771
31.5.4 Andere grondslagen voor niet-ontvankelijkheid / 772
31.6 De procedure bij het Kifid / 774
31.6.1 Vereisten aan een klacht / 774
31.6.2 Bemiddeling / 775
31.6.3 Procedure bij de Geschillencommissie / 775
31.6.4 Beroep / 778
31.6.5 Beoordelingskader / 782
T. Riyazi
31.7 Algemeen / 783
31.8 Tuchtraad Verzekeraars / 784
31.8.1 Algemene opmerkingen / 784
31.8.2 Het indienen van een klacht bij de Tuchtraad / 786
31.8.3 Sancties / 787
31.8.4 Wetsvoorstel Wijzigingswet Financiële markten 2024 / 788
31.9 Tuchtprocedure tegen beroepsbeoefenaar / 788
31.9.1 Algemene opmerkingen / 788
31.9.2 Waarde tuchtuitspraak in civiele procedure / 790
31.9.3 Kosten tuchtprocedure / 791
A.K. Sjouw
31.10 Geschilbeslechting door mediation / 792
31.10.1 Wat is mediation? / 792
31.10.2 Kenmerken van mediation / 793
31.10.3 Onderhandelen volgens Harvard-onderhandelingsmodel / 795
31.10.4 Verschillen met andere vormen van conflictoplossing / 796
31.10.5 Welke verzekeringszaken lenen zich voor mediation? / 796
31.10.6 Wetgevingstraject bevordering mediation / 798
A.N.L. de Hoogh
31.11 Geschilbeslechting door de Kamer voor Langlopende Letselzaken / 799
31.11.1 Totstandkoming Kamer LLZ / 800
31.11.2 De procedure / 801
31.11.3 Publicatie samenvatting uitspraak / 803
31.11.4 Tot slot / 804

Lijst van verkort aangehaalde werken / 805
Jurisprudentieregister / 813
Trefwoordenregister / 863