Onteigeningsrecht

HOOFDSTUK 1
Inleiding / 1
1.1 Algemeen / 1
1.2 Het voorland / 1
1.3 Opzet / 3
1.4 Leeswijzer / 4

HOOFDSTUK 2
Plaatsbepaling / 7
2.1 Inleiding / 7
2.2 Historie / 7
2.3 Raakvlakken / 9
2.3.1 Algemeen / 9
2.3.2 Planschade / 10
2.3.3 Nadeelcompensatie / 12
2.3.4 Gedoogplichten / 13
2.3.5 Wet voorkeursrecht gemeenten / 15
2.3.6 Kostenverhaal / 16
2.4 Europees recht / 18
2.4.1 Algemeen / 18
2.4.2 Artikel 6 EVRM / 18
2.4.3 Artikel 1 EP EVRM / 19

HOOFDSTUK 3
De bestuursrechtelijke procedure / 25
3.1 Inleiding / 25
3.2 Onteigenaar / 26
3.3 Bevoegde bestuursorganen / 26
3.4 Belanghebbenden / 28
3.5 De onteigeningsbeschikking / 29
3.5.1 Algemeen / 29
3.5.2 Subject van onteigening / 30
3.5.3 Grondslagen / 31
3.5.4 Noodzaak / 33
3.5.5 Zelfrealisatie / 34
3.5.6 Uitzonderingen beroep op zelfrealisatie / 37
3.5.7 Bijzondere-noodzaakcriteria / 37
3.5.8 Urgentie / 39
3.5.9 Vervallen onteigeningsbeschikking / 39
3.5.10 Geen coördinatie met andere besluiten / 39
3.6 Bestuursrechtelijke voorbereidingsprocedure / 39
3.7 Bekrachtigingsprocedure / 44
3.7.1 Inleiding / 44
3.7.2 Procedure / 44
3.7.3 Basistoets / 47
3.7.4 Uitspraak / 48
3.7.5 Terinzagelegging, toezending en inwerkingtreding / 48
3.7.6 Hoger beroep / 49

HOOFDSTUK 4
De gerechtelijke procedure / 51
4.1 Inleiding / 51
4.2 Bijzondere karakter van de gerechtelijke procedure / 51
4.3 Toepasselijke procedurele regels / 53
4.4 Verzoekschrift / 53
4.4.1 Termijn / 53
4.4.2 Bevoegde rechter / 54
4.4.3 Verzoekende partij / 54
4.4.4 Inhoud verzoekschrift / 54
4.5 Het verweer / 56
4.6 Inhoud verweer / 57
4.7 Mondelinge behandeling / 57
4.8 Minnelijke regeling lopende de procedure / 58
4.9 De inschakeling van deskundigen / 58
4.10 Descente / 59
4.11 Aanvullend aanbod / 60
4.12 Voorlopige schadeloosstelling / 60
4.13 Deskundigenbericht / 60
4.14 Mondelinge behandeling na deskundigenbericht / 62
4.15 Kostenopgave / 63
4.16 Eindbeschikking schadeloosstelling / 63
4.17 Aanvullende betaling / 64
4.18 Rente over gemist (of terug te betalen) deel / 64
4.19 Bijkomende aanbiedingen / 64
4.20 Kosten van bijstand / 64
4.21 Rente / 64
4.22 Samenstelling van de rechtbank / 65
4.23 Cassatie / 65
4.24 Procedure na verwijzing / 65

HOOFDSTUK 5
De onteigeningsakte / 67
5.1 Inleiding / 67
5.2 Vereisten voor verlijden onteigeningsakte / 67
5.3 Controlerende taak van notaris / 68
5.4 Termijnen / 69
5.5 Overschrijding van termijn / 69
5.6 Titelzuiverende werking / 70
5.7 Inbezitstelling / 71

HOOFDSTUK 6
De schadeloosstelling voor onteigening / 73
6.1 Inleiding / 73
6.2 Gerechtigden tot de schadeloosstelling / 74
6.2.1 Algemeen / 74
6.2.2 De hypotheekhouder en de ingeschreven beslaglegger / 75
6.2.3 Andere ‘gerechtigden’ / 76
6.3 Wat wordt vergoed / 80
6.3.1 Algemeen / 80
6.3.2 Onteigening / 81
6.3.3 Rechtstreeks gevolg / 82
6.3.4 Noodzakelijk gevolg / 83
6.4 Schadeverhogende veranderingen / 83
6.5 Peildatum / 85
6.6 Schadeposten / 87
6.7 Verrekening / 87
6.8 Wijze van waardering / 88
6.9 Vrijheid van besteding / 90

HOOFDSTUK 7
Werkelijke waarde / 93
7.1 Geobjectiveerde waarde / 93
7.2 Waarde in economisch verkeer / 93
7.3 Gebruikswaarde of waarde op basis van potentieel gebruik / 94
7.4 Eliminatie van de onteigening / 95
7.5 Eliminatie / 96
7.6 Egalisatie / 99
7.7 Baatafroming en planschade / 101
7.8 Aftrek van planschadevergoeding / 103
7.9 Verwachtingswaarde / 103
7.10 Bijzondere kwaliteiten / 106
7.10.1 Algemeen / 106
7.10.2 Vergelijkingsobjecten / 107
7.10.3 Hoe komt de meerwaarde tot vergoeding / 108
7.11 Bijzondere ongeschiktheid / 112
7.12 Rechten van derden / 113
7.12.1 Algemeen / 113
7.12.2 Huur / 113
7.12.3 Pacht / 114
7.12.4 Vruchtgebruik / 114
7.12.5 Hypotheek / 114
7.12.6 Erfdienstbaarheid / 115
7.12.7 Erfpacht, opstalrecht en beklemrecht / 115
7.12.8 Geen vergunning / 116
7.13 Wijze van waardering / 117

HOOFDSTUK 8
Waardevermindering overblijvende / 119
8.1 Vergoeding van waardevermindering / 119
8.2 Wat is het overblijvende / 119
8.3 Oorzaak van waardevermindering / 120
8.4 De berekening van de waardevermindering / 121
8.5 Beperking van waardevermindering / 122

HOOFDSTUK 9
Bijkomende schade / 123
9.1 Inleiding / 123
9.2 Algemene leerstukken / 123
9.2.1 Integrale of gekapitaliseerde vergoeding / 123
9.2.2 Kapitalisatiefactor / 124
9.2.3 Verrekening van voor- en nadelen / 126
9.2.4 Aftrek nieuw voor oud / 128
9.2.5 Kosten van wederbelegging / 128
9.2.6 Belastingschade / 130
9.3 Woning / 132
9.3.1 Gelijkwaardig woongenot / 132
9.3.2 Verhuis- en wederinrichtingskosten / 134
9.3.3 Aankoopkosten / 134
9.3.4 Hypotheek / 135
9.4 Bedrijf (liquidatie of reconstructie) / 136
9.5 Reconstructie / 138
9.5.1 Kosten vervangend bedrijf / 138
9.5.2 Financieringsschade / 139
9.5.3 Onrendabele top / 139
9.5.4 Premie uit handen breken / 140
9.5.5 Aankoopkosten / 141
9.5.6 Verhuiskosten / 141
9.5.7 Reclamekosten / 142
9.5.8 Aanloop- en stagnatieschade / 142
9.5.9 Permanente inkomensschade / 142
9.5.10 Omrijschade / 142
9.5.11 Aanpassingskosten / 143
9.6 Liquidatie / 143
9.6.1 Inkomensschade / 143
9.6.2 Ontslagvergoeding / 144
9.6.3 Zwaarder drukkende lasten / 144
9.6.4 Exploitatieschade / 145

HOOFDSTUK 10
Schade van derden / 147
10.1 Inleiding / 147
10.2 De schakelbepaling / 147
10.3 De huurder / 148
10.4 De pachter / 149
10.5 De erfpachter / 152
10.6 De opstaller / 152
10.7 De eigenaar van een heersend erf en de rechthebbende op een kwalitatieve verplichting / 153
10.8 De rechthebbende op een recht van gebruik en bewoning / 155
10.9 De rechthebbende op een oud zakelijk recht / 155
10.10 De bezitter / 156
10.11 De huur(ver)koper / 156

HOOFDSTUK 11
Rente(s) / 157
11.1 Inleiding / 157
11.2 Rente over een gemist deel van de schadeloosstelling / 157
11.3 Rente over een te veel betaald voorschot / 158
11.4 Rente over de periode tussen het eindvonnis en de uitbetaling / 160

HOOFDSTUK 12
Kosten van bijstand en griffierecht / 161
12.1 Inleiding / 161
12.2 Het systeem van kostenvergoeding / 162
12.3 Aard van de kosten / 162
12.4 Omvang van de kosten / 163
12.5 Uitzonderingen op de hoofdregel / 164
12.6 Kostenvergoeding in cassatie / 165
12.7 Griffierecht / 165

HOOFDSTUK 13
Terugvordering / 167
13.1 Inleiding / 167
13.2 Werking / 167
13.2.1 Wie kan de actie tot terugvordering instellen? / 167
13.2.2 Termijn / 168
13.3 Voorwaarden / 169
13.3.1 Het niet (tijdig) beginnen van het werk / 169
13.3.2 Het langdurig staken van de werkzaamheden / 170
13.3.3 Andere omstandigheden / 170
13.3.4 Toerekenbaarheid / 170
13.4 Wat kan worden teruggevorderd? / 170
13.5 Complicaties bij de terugvordering van het goed / 171
13.6 Aanvullende schadevergoeding / 172

Lijst van geraadpleegde literatuur / 173
Jurisprudentieregister / 201
Trefwoordenregister / 213