Voorwoord / V
Begrippenlijst / XIII
HOOFDSTUK 0
Inleiding / 1
HOOFDSTUK 1
Beslissingsruimte in het sociaal domein: de gulden middenweg tussen beleidsmatig
proactief en juridisch reactief handelen / 7
1.1 Inleiding / 7
1.2 Beslissingsruimte: beoordelingsruimte c.q. beleidsruimte / 8
1.3 Ruimte bij het toekennen van maatwerkvoorzieningen op grond van de Wmo 2015 / 9
1.3.1 Inleiding / 9
1.3.2 Analyse van de verschillende uitspraken / 10
1.3.3 Afsluitende analyse / 19
HOOFDSTUK 2
Gemeentelijke samenwerkingsverbanden in het sociaal domein / 21
2.1 Plicht tot samenwerking? / 21
2.2 Wijzen van samenwerking / 23
2.3 Informele samenwerkingsvormen / 25
2.4 Formele samenwerkingsvormen / 27
2.5 Conclusie / 29
HOOFDSTUK 3
Inkoop jeugdhulp: sociaal domein rijp voor marktwerking (en aanbesteden)? / 31
3.1 Inleiding / 31
3.2 De subsidie als methode om jeugdhulpvoorzieningen te bekostigen / 32
3.3 Het open-housemodel als methode om jeugdhulpvoorzieningen in te kopen / 35
3.4 Bestuurlijk aanbesteden / 37
3.5 De (vereenvoudigde) procedure om jeugdhulpvoorzieningen in te kopen / 41
3.6 Bijzondere aandachtspunten / 43
HOOFDSTUK 4
Doorgeschoten neoliberalisme op de ziekenhuismarkt? / 49
4.1 Inleiding / 49
4.2 Het theoretische kader / 50
4.2.1 Economische ordening / 50
4.2.2 Marktvormen / 50
4.2.3 Volledige mededinging, te mooi om waar te zijn / 51
4.2.4 Alternatieve kritische stromingen in de economie / 52
4.2.5 De maatschappelijke werkelijkheid voldoet niet aan de simplificerende voorwaarden van het neoklassieke model / 52
4.3 De neoklassieke economie en het neoliberalisme / 53
4.4 De beoordeling van marktvormen / 54
4.4.1 Drie criteria / 54
4.4.2 Welvaart en welvaartsmeting / 55
4.5 Specifieke eigenschappen van de gezondheidszorg / 57
4.5.1 Veel verschillende deelmarkten / 59
4.6 De naoorlogse ontwikkelingen van ordening in de sector ziekenhuizen / 59
4.6.1 Drie fasen: van centraal geleide ordening naar marktwerking / 59
4.6.2 Een overzicht van de veranderingen / 60
4.7 Patiënt, ziekenhuis en zorgverzekeraar op de markt / 63
4.7.1 Drie hoofdrolspelers / 63
4.7.2 Aantal aanbieders van ziekenhuiszorg / 64
4.8 Drie voorbeelden uit de praktijk: het eigen risico, de spreiding van ziekenhuizen
en de casus van een fusietraject / 65
4.9 De marktmeesters kunnen meer en beter / 73
4.10 Conclusies en aanbevelingen / 76
HOOFDSTUK 5
Sociale markteconomie door de bril van de Parnassia Groep / 77
5.1 Inleiding / 77
5.2 Patiëntenzorg staat centraal / 77
5.3 Partnerschap en samenwerking met anderen in het gemeentelijk domein / 79
5.4 Betere behandeling tegen lagere kosten / 79
5.5 Interne maatschappelijke verantwoordelijkheid voor personeel / 80
5.6 Externe maatschappelijke verantwoordelijkheid / 81
5.7 Internationale en wetenschappelijke samenwerking / 81
5.8 Enkele afsluitende opmerkingen / 83
HOOFDSTUK 6
De verbinding tussen deel I en deel II / 85
6.1 Inleiding / 85
6.2 Hayeks visie op de markt is economisch aanvechtbaar maar stimulerend voor ondeskundige neoliberale politici / 86
6.3 De essentiële aspecten van hoofdstuk 1 / 90
6.4 De essentiële aspecten van hoofdstuk 2 / 92
6.5 De essentiële aspecten van aanbesteden in het sociaal domein van hoofdstuk 3 / 93
6.6 De essentiële economische aspecten van hoofdstuk 4 / 95
6.7 De essentiële aspecten van hoofdstuk 5 / 101
6.8 De essentiële aspecten van hoofdstuk 6 / 104
6.9 Europa 2020 is een mededeling die we wetenschappelijk zwaar gefundeerd vinden / 106
HOOFDSTUK 7
De sociale markteconomie van de EU biedt wat nodig is voor het sociaal domein / 107
7.1 Inleiding / 107
7.2 De vier categorieën toepasselijke interne marktregels / 113
7.3 Het beleidsmatig Europabewustzijn van decentrale overheden / 114
7.3.1 Gebruikmaken van uitzonderingen op de verboden van vrij verkeer, staatssteun en mededinging en de beleidsruimte in de aanbestedingsrichtlijnen / 115
7.4 De sociale markteconomie van de EU en Europa 2020 / 116
7.4.1 Binnen de EU is sprake van overheidsbeleid om de markt te versterken, aan te vullen en te corrigeren / 117
7.4.2 De uitwerking van Europa 2020 van de Commissie / 117
7.5 De Europese Commissie moet de sociale markteconomie van de EU ruimer concretiseren en wij kunnen dat vanuit het sociaal domein ondersteunen / 126
7.5.1 Vier redenen voor de Commissie om Europa 2020 ruimer toe te passen / 128
7.6 Afsluitende opmerkingen / 136
HOOFDSTUK 8
Inclusieve groei biedt het sociaal domein alle beleidsruimte om de markt te corrigeren
en via de Europese Structuur- en Investeringsfondsen omvangrijke financiële steun / 139
8.1 Inleiding / 139
8.2 Beleidsdoelstellingen van de inclusieve groei bieden nieuwe beleidskansen / 140
8.3 De Europese Structuur- en Investeringsfondsen bieden het sociaal domein financiële steun / 144
8.4 Hoe werken de Europese Structuur- en Investeringsfondsen en welke medefinanciering wordt vereist / 148
8.5 Het verband tussen de Europese Structuur- en Investeringsfondsen en de toepasselijke interne marktregels / 150
8.6 Afsluitende opmerkingen / 151
HOOFDSTUK 9
Meer beleidsruimte in het sociaal domein voor de regels van aanbesteding en vrij verkeer / 153
9.1 Inleiding / 153
9.2 De toepasselijke regels van vrij verkeer / 153
9.2.1 De Dienstenrichtlijn is niet van toepassing door aanbesteding / 154
9.3 Aansluiting hoofdstuk 3 / 159
9.4 De toepasselijke Verdragsbepalingen van vrij verkeer / 160
9.4.1 De verboden van vrijheid van vestiging en vrijheid van diensten / 160
9.4.2 De essentiële uitzonderingen op de Verdragsverboden / 163
9.5 De samenhang tussen verboden van vrij verkeer en aanbestedingsrecht / 165
9.6 Maatschappelijk Aanbesteden bevat veel kenmerken van de niet-individualistische sociale markteconomie van de EU / 167
9.6.1 Enkele aanvullende punten van de jeugdzorg door de gemeente Utrecht / 172
9.7 De geconcretiseerde sociale aanbestedingsregels bieden ruimte voor Maatschappelijk Aanbesteden / 173
9.8 Mogelijke beleidsruimte in sociaal domein om het vrij verkeer te beperken met relevante kwaliteitseisen / 175
9.8.1 De al bestaande beleidsruimte voor het sociaal domein / 176
9.8.2 Meer beleidsruimte in het sociaal domein voor relevante kwalitatieve eisen? / 180
9.9 Afsluitende opmerkingen / 181
HOOFDSTUK 10
Meer beleidsruimte in sociaal domein voor de regels van staatssteun / 183
10.1 Huidige staatssteunregels bieden nog weinig ruimte voor sociale staatssteun / 183
10.2 Is het mogelijk dat er geen sprake is van dreigende vervalsing van de mededinging van de interne markt en ongunstige beïnvloeding van de interstatelijke handel? / 184
10.3 De staatssteunregels bezien vanuit de sociale markteconomie van de EU / 187
10.4 Enkele voorstellen om de staatssteunregels voor sociaal domein te verruimen / 191
HOOFDSTUK 11
Mededingingsrecht en het sociaal domein / 195
11.1 Inleiding / 195
11.2 De werking van het mededingingsrecht in het sociaal domein / 196
11.2.1 Het proces van mededinging en marktwerking als achtergrond van het mededingingsrecht / 196
11.2.2 Het Europese mededingingsrecht – het kartelverbod van artikel 101 VWEU / 198
11.2.3 Het Nederlandse mededingingsrecht – het kartelverbod van artikel 6 Mw / 202
11.3 De toepassing van het mededingingsrecht in de zorgsector / 204
11.3.1 Onderzoeksgebied en onderzoeksvragen van dit hoofdstuk / 205
11.3.2 Mededingingsrecht en gezondheidszorg / 208
11.3.3 Specialisatieafspraken / 210
11.3.4 Ketenzorg en samenwerking in zorggroepen / 214
11.3.5 Informatie-uitwisseling / 217
11.3.6 Waarnemingsregelingen c.a. en vestigingsbeleid / 219
11.3.7 Conclusies / 221
11.4 De toepassing van het mededingingsrecht in de jeugdhulpverlening en maatschappelijke ondersteuning – combinatievorming in het sociaal domein / 223
11.4.1 Inleiding / 223
11.4.2 Samenwerkingsvormen / 224
11.4.3 De omgang vanuit het mededingingsrecht met combinatieovereenkomsten door de jaren heen / 225
11.4.4 Het effect van combinatieovereenkomsten / 227
11.4.5 De toepassing van de Beleidsregels combinatieovereenkomsten 2013 / 228
11.4.6 Conclusie / 233
