Detentiebeleving van geïnterneerde vrouwen

Overzicht tabellen en figuren 19
Overzicht gebruikte afkortingen 19

Inleiding 21
1 Situering van het onderzoek 21
1.1 Onderzoek in detentie 21
1.2 Vrouwelijke gedetineerden 22
1.3 Internering in België 23
1.3.1 Toenemende aandacht voor geïnterneerde personen 24
1.3.2 Voorzieningen waar geïnterneerde personen kunnen verblijven 25
1.3.3 Zeer recente daling van geïnterneerde personen in detentie 26
1.3.4 Geïnterneerde vrouwen 28
1.3.5 Onderzoek naar (vrouwelijke) geïnterneerde personen 28
2 Onderzoeksdoel en onderzoeksvragen 29
3 Opbouw 31

Deel I Theoretisch raamwerk 33

1 Import- en deprivatiemodellen 35
Inleiding 35
1 Prisonisering 36
2 Deprivatiemodel 37
Totale instituties 41
3 Importmodel 43
4 Import-deprivatie debat 44
5 Coping 46
Conclusie 49

2 Gender en detentie 51
Inleiding 51
1 De grondleggers van onderzoek naar vrouwen in detentie 52
2 Vrouwen in detentie 54
2.1 Een stijgende populatie 54
2.2 Met een specifiek profiel 56
2.2.1 Een voorgeschiedenis van slachtofferschap 57
2.2.2 Een hoge prevalentie van GGZ-problematieken en middelenproblematieken 58
2.2.3 En een hoge prevalentie van suïcide en automutilatie 62
Discussie en conclusie 63

Deel II Literatuuroverzicht 67
Inleiding 67

1 Studies op basis van kwantitatieve onderzoeksmethoden 69
Inleiding 69
1 Algemene populatie gedetineerden 69
2 Vrouwelijke gedetineerden 71
2.1 Importkenmerken 72
2.1.1 Individueel niveau 72
2.1.2 Sociale context 76
2.2 Deprivatiekenmerken 76
2.2.1 Individueel niveau 76
2.2.2 Institutioneel niveau 79
Besluit 79

2 Studies op basis van kwalitatieve onderzoeksmethoden 83
Inleiding 83
1 Algemene populatie gedetineerden 84
2 Vrouwelijke gedetineerden 85
2.1 Importkenmerken 86
2.1.1 Individueel niveau 86
2.1.2 Sociale context 90
2.2 Deprivatiekenmerken 91
2.2.1 Individueel niveau 91
2.2.2 Institutioneel niveau 98
Besluit 99

3 Forensische populatie 105
Inleiding 105
1 Importkenmerken 107
1.1 Individueel niveau 107
1.1.1 Socio-demografische kenmerken 107
1.1.2 Psychologische kenmerken 107
1.1.3 Juridische kenmerken 108
2 Deprivatiekenmerken 108
2.1 Individueel niveau 108
2.1.1 Persoonlijk 108
2.1.2 Juridische factoren 109
2.1.3 Sociale context 110
2.2 Institutioneel niveau 112
Besluit 112
Discussie en conclusie 115

Deel III Methodologie 121
Inleiding 121

1 Kwalitatieve interviews 123
1 Keuze voor kwalitatief onderzoek 123
1.1 Kwalitatieve interviews 124
2 Veldwerk 125
2.1 Voorbereidend werk 125
2.1.1 Toestemmingen 125
2.1.2 De onderzoekssetting 125
2.2 Eerste contact respondenten 126
2.3 Respons en drop-out 127
2.4 Verloop van de interviews 129
2.4.1 Locatie van het interview 129
2.4.2 Introductie 130
2.4.3 Opnameapparatuur 130
2.4.4 Gebruik van een vragenprotocol 131
2.4.5 Tijdens het interview 132
2.4.6 Na het interview 132
2.5 Follow-up interviews 134
2.5.1 Voorbereidend werk 135
2.5.2 Verloop van de follow-up interviews 140
2.6 Verwerking van de onderzoeksresultaten 143
2.6.1 Transcriptie 143
2.6.2 Datacodering en data-analyse 144
2.6.3 Rapportering 146

2 Dossierstudie 147
1 Voorbereidend werk 147
2 De dossierstudie 148
2.1 Respons en uitval 148
2.2 Het verloop van de dossierstudie 148
2.2.1 Tijdsperiode 148
2.2.2 Onderdelen CBM/KBM-dossiers 149
2.2.3 Registratieschema en codeboek 150
2.3 Verwerking van de onderzoeksresultaten 151

3 Ethische aspecten 153
1 Toestemmingen 153
2 Waarborgen respondenten 153
2.1 Informed consent en anonimiteit 154
2.2 Vergoeding respondenten 156
3 Waarborgen onderzoeker 157

4 Methodologische kwaliteit 159

Conclusie 161

Deel IV Onderzoeksresultaten 163
Inleiding 163

1 Kwalitatieve interviews 165
1 Importthema’s 165
Inleiding 165
1.1 Algemene kenmerken 166
1.1.1 Leeftijd 166
1.1.2 Lengte detentie 167
1.1.3 Huisvesting 168
1.1.4 Opleiding 168
1.1.5 Werksituatie 168
1.1.6 Strafrechtelijk verleden 168
1.2 Algemene importervaringen 169
1.2.1 Allerbelangrijkste 169
1.2.2 Positieve ervaringen 170
1.2.3 Negatieve ervaringen 171
1.2.4 Ondersteunend persoon 172
1.2.5 Aanbevelingen 172
1.3 Sociaal netwerk 173
1.3.1 Familie 173
1.3.2 Partner 174
1.3.3 Kinderen 175
1.3.4 Vrienden 176
1.4 Strafrechtelijke feiten 176
1.5 Geestelijke gezondheidsproblematiek 177
1.6 Middelenproblematiek 179
1.6.1 Illegale drugs 179
1.6.2 Alcohol 180
1.6.3 Medicatie 180
1.7 Slachtofferschap 180
1.7.1 Seksueel misbruik 181
1.7.2 Fysieke mishandeling 182
1.7.3 Psychische mishandeling 183
1.8 Verblijf in de zorg 183
1.8.1 Meerderjarig 183
1.8.2 Minderjarig 186
1.8.3 Afzonderingen 188
Besluit importthema’s 189
2 Deprivatiethema’s 192
Inleiding 192
2.1 Deprivatiethema’s eerste fase interviews 192
Inleiding 192
2.1.1 Ervaring detentie 192
2.1.2 Sociaal netwerk 196
2.1.3 Dagbesteding 210
2.1.4 Zorgvoorziening 217
2.1.5 Verlies autonomie 220
2.1.6 Verlies vrijheid 223
2.1.7 Verlies veiligheid 223
Besluit deprivatiethema’s eerste fase 224
2.2 Deprivatiethema’s follow-up interviews 228
Inleiding 228
2.2.1 Evoluties ten opzichte van eerste interview 228
2.2.2 Algemene ervaring 231
2.2.3 Sociaal netwerk 234
2.2.4 Dagbesteding 240
2.2.5 Gezondheid(szorg) 242
2.2.6 Verlies van autonomie en vrijheid 247
2.2.7 Aanbevelingen 251
Besluit deprivatiethema's follow-up interviews 252
3 Ervaringen omtrent internering 260
Inleiding 260
3.1 Ervaring internering 260
3.1.1 Negatief 260
3.1.2 Positief 263
3.1.3 Justitiële controle 264
3.2 Interneringstraject 265
3.2.1 Lengte internering 265
3.2.2 (Eerdere) invrijheidstellingen op proef 266
3.2.3 Andere gevangenis(sen) 269
3.2.4 Toekomst 270
3.3 Setting overstijgend 276
3.3.1 Algemeen 276
3.3.2 Interneringstraject 277
Besluit ervaringen omtrent internering 281
Overkoepelende discussie en conclusie kwalitatieve interviews 284
1 Importthema’s 284
2 Deprivatiethema’s 286
2.1 Algemene ervaring 286
2.2 Sociaal netwerk 287
2.3 Dagbesteding 290
2.4 Gezondheid(szorg) 291
2.5 Verlies van autonomie, vrijheid, veiligheid en privacy 293
3 Interneringsthema’s 294

2 Dossierstudie 297
Inleiding 297
1 Algemene kenmerken 298
1.1 Leeftijd 298
1.2 Nationaliteit 299
1.3 Burgerlijke status 299
1.4 Analfabetisme 300
1.5 Opleidingsniveau 300
1.6 Werkverleden 301
1.7 Woonsituatie 302
1.8 Voorlopige bewindvoerder 302
2 Sociaal netwerk 302
2.1 Familie 303
2.1.1 Contact familie 303
2.1.2 Psychologische voorgeschiedenis 303
2.1.3 Middelengebruik 304
2.1.4 Strafrechtelijk verleden 304
2.2 Kinderen 305
3 Psychologische gegevens 306
3.1 Zorgverleden 306
3.2 Slachtofferschap 306
3.3 Datum psychiatrische expertise 307
3.4 Psychiatrische hoofddiagnose 307
3.5 GGZ-problematieken 308
3.5.1 Dubbele diagnose 308
3.5.2 Comorbiditeit 308
3.5.3 Persoonlijkheidsstoornis 308
3.5.4 Mentale beperking 309
3.5.5 Stemmingsstoornis 310
3.5.6 Psychose 310
3.5.7 Overige diagnoses 310
3.6 Middelengebruik 310
3.7 Suïcidale ideatie – automutilatie 311
4 Strafrechtelijke gegevens 311
4.1 Strafrechtelijk verleden 312
4.2 Kenmerken internering 312
4.2.1 Datum vonnis 312
4.2.2 Lengte internering 312
4.2.3 Leeftijd internering 313
4.2.4 Aantal interneringen 313
4.2.5 Strafrechtelijke feiten 313
4.2.6 Verblijfplaats moment interview 317
4.2.7 Lengte detentie moment interview 317
4.2.8 Verblijfplaats moment dossierstudie 317
4.2.9 Verblijfplaats moment dossierstudie follow-up 318
4.2.10 Interneringstraject 318
14 Detentiebeleving van geïnterneerde vrouwen
5 Huidig sociaal netwerk 319
5.1 Contact familie 319
5.2 Contact kinderen 320
5.3 Contact partner 320
Discussie en conclusie 321
1 Discussie 321
2 Conclusie 328
2.1 Kwetsbare vrouwen? 328
2.2 Consistentie interviews en dossierstudie 329
2.3 Beperkingen van de dossierstudie 331

Deel V Algemene discussie en aanbevelingen 335
Inleiding 335

1 Terugkoppeling naar theoretisch kader 337
1.1 De klassieke pains of imprisonment van Sykes 337
1.1.1 Deprivatie van vrijheid 337
1.1.2 Deprivatie van autonomie 339
1.1.3 Deprivatie van goederen en diensten 340
1.1.4 Deprivatie van veiligheid 342
1.1.5 Deprivatie van heteroseksuele relaties 342
1.2 Aanvullende pains van Crewe 343
1.3 Pains of freedom van Shammas en pains of probation van Durnescu 344
1.4 Pains eigen aan de onderzochte populatie 347

2 Gedetineerde – (forensische) patiënt 349
2.1 Vergelijking met gedetineerden 349
2.2 Vergelijking met forensische patiënten 353
2.3 Vergelijking tussen settings 355
2.3.1 Verlies vrijheid 355
2.3.2 Verlies autonomie 356
2.3.3 Verlies goederen en diensten 357
2.3.4 Verlies veiligheid 358
2.3.5 Verlies (hetero)seksuele relaties 358
2.3.6 Onzekerheid 358
2.3.7 Psychologische beoordeling 359
2.3.8 Self-government 359

3 Sterktes en ondersteuning 361

4 Importverhaal 363

5 Aanbevelingen 367
5.1 Internering 367
5.2 Import 371
5.3 Detentie 372
5.4 (Forensische) zorgvoorzieningen 376

Deel VI Algemene conclusie 379
Beperkingen van het onderzoek en aanbevelingen verder onderzoek 385

Referenties 389
Samenvatting 415
Summary 419
Het groene gras 423