Alle grote uitdagingen, zoals robotisering, polarisatie, burn-out, globalisering en cybercriminaliteit gaan over grenzen van afdelingen, organisaties en disciplines heen en kunnen alleen interdisciplinair worden aangepakt. De huidige samenleving is hier nog nauwelijks op ingericht. Ga maar na: in onze scholen leren we vakken; de wetenschappelijke wereld en de universiteiten bestaan uit disciplines; de overheden kennen departementen of afdelingen.
We lijden namelijk aan vereenvoudigingsdrift: problemen worden in behapbare, kleine stukjes gehakt en stuk voor stuk opgelost. Daarnaast worden vooral via social media meningenbubbels gecreëerd over wat het probleem nu werkelijk is en wie probleemeigenaar is. Onze vereenvoudigingsdrift biedt geen totaaloplossing. We moeten leren dat verschillende stakeholders allemaal hun gelijk, kennis en belang hebben. Om complexe problemen aan te pakken zullen stakeholders als verantwoordelijke leidingnemers de handen ineen moeten slaan en leren samenwerken om systemen te veranderen.
Wicked World is een pleidooi voor erkenning van de complexiteit van een wereld waarin managers, professionals en beleidsmakers moeten opereren. Complexiteit wordt vaak negatief beoordeeld, maar is het juist niet boeiend dat je bij complexe problemen aan vele touwtjes kunt trekken om slimme oplossingen te vinden?
Ons boek begint met systeemwijsheid als startpunt voor systeeminnovatie. Daarbij gaat het om dieper duiken, verbanden en patronen leren zien en ontdekken dat simpele oorzaak-gevolg conclusies niet te trekken vallen. Door kleine veranderingen kunnen grote vernieuwingen plaatsvinden die een positief of negatief effect hebben op een veelvoud van systemen. In ons boek introduceren wij nieuwe begrippen afkomstig uit systeem- en complexiteitstheorieën. Aan de hand van heldere stappen en praktische aanwijzingen laten we zien hoe je in de praktijk tot systeeminnovatie kunt komen. De vele systeemtekeningen maken inzichtelijk hoe complexe vraagstukken of wicked problems er uitzien. Of het nu gaat over energietransitie, immigratie of jeugdzorg, het draait om het vinden van slimme systeeminterventies. De ontwikkeling van systeembewustzijn en systeemwijsheid is daarbij een eerste stap.
Wij hopen door dit boek bij te dragen aan een verdere bewustwording van de noodzaak om anders te kijken en te handelen. Het aanpakken van complexe problemen is ambitieus, vernieuwend en vergt van verantwoordelijke leidingnemers dat zij de handen ineenslaan en samenwerken om systemen te veranderen.
Karel van Berkel en Anu Manickam, partners in We-Sense: strategische antwoorden op maatschappelijke uitdagingen en werkzaam in het hoger onderwijs. Ze zijn de auteurs van Wicked World.
Over Karel van Berkel
Over Anu Manickam
Anu Manickam is gepromoveerd op complexiteitstheorie, toegepast op economische clusters en regio-ontwikkeling.
Vanuit de Hanzehogeschool participeert zij in beleids- en onderzoeksprojecten over regio-ontwikkeling en innovatieve ecosystemen, zowel in Europees als in regionaal verband. Daarnaast draagt zij bij aan curricula-ontwikkeling in Masterprogramma's.
