‘Er is een ander evenwicht nodig tussen het masculiene en feminiene’

In uw boek onthaalt u de verkiezing van Barack Obama als symbool voor een nieuwe tijd. In welke zin past dat in uw betoog?

Ik beschouw Obama als vertegenwoordiger van een nieuwe generatie leiders, als vertegenwoordiger van de groep mensen die ‘cultural creatives’ worden genoemd, mensen die een meer authentieke en duurzame samenleving nastreven. Die groep is groter dan wij denken: in Amerika gaat het om ruim 20 procent van de mensen, in Europa al om zo’n 35 procent. Obama heeft een aantal kwaliteiten die heel erg lijken op de kwaliteiten van wat ik het V/M Leiderschap noem. Daartoe reken ik ook nieuwe mannelijke kwaliteiten, zoals een heldere visie en een roeping. Hij beschouwt zijn leiderschap als iets waartoe hij geroepen is en doet dat op een duurzame manier, met respect voor zijn omgeving. Hij heeft respect voor het vrouwelijke, hij behandelt zijn vrouw nadrukkelijk als zijn partner en heeft zelf ook vrouwelijke kwaliteiten die hij actief inzet. Hij laat ook duidelijk zien dat hij gelooft in cocreatie: hij kan het niet alleen, hij wil het in samenwerking met anderen doen. Dat uit zich ook in de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten: Amerika is weer een partner in plaats van de supermacht die alles wil overheersten en in zijn eentje wil regelen. Bovendien lijkt de man het geweldig naar zijn zin te hebben: hij is krachtig en vitaal. Het is plezierig om naar hem te kijken.

U spreekt in uw boek van ‘een kritieke periode in de evolutie van de mensheid’. Uw stelling: een nieuw type leider is nodig om de verschillende crises het hoofd te bieden.

We zitten in een overgangsfase. Ik zie de huidige crisis in zijn verschillende verschijningsvormen als een oproep om een nieuwe fase in de ontwikkeling van ons menselijk bewustzijn vorm te geven. Er is een ander evenwicht nodig tussen het masculiene en feminiene. De samenwerking tussen het mannelijke en vrouwelijke tussen mensen en in onszelf is de belangrijkste creatieve kracht in het leven. Ruim vier jaar geleden is mij door mijn uitgever al gevraagd om een goed boek over vrouwelijk leiderschap te schrijven. Op dat moment was ik nog bezig met mijn vorige boek, Uit het harnas!, over nieuwe vormen van leiderschap. Dat is voor een managementboek ook een groot succes geworden, dat goed bij de tijdgeest paste. Van dat boek had ik in 2000 ook al een samenvatting klaar. Het boek wat ik nu heb geschreven, heeft meer tijd gevergd. Ik heb ervoor gekozen om niet alleen vrouwelijke eigenschappen voor het voetlicht te brengen. Het vraagstuk is gecompliceerder, uitdagender. Ik verwacht niet alle heil van vrouwen alleen, we hebben iedereen nodig. Een andere reden dat ik er lang aan heb gewerkt, is dat ik het op een nieuwe manier wilde neerzetten, zodat ik én vrouwen, én mannen, en jongeren zou aanspreken.

Leiderschap werd voorheen vooral gedefinieerd aan de hand van mannelijke kwaliteiten. U schrijft dat deze zo langzamerhand hebben afgedaan. Waarom?

Het is heel belangrijk om een verschil aan te brengen tussen de ‘oude’ mannelijke kwaliteiten en de ‘nieuwe’ mannelijke kwaliteiten. De ‘oude’ mannelijke kwaliteiten, ook die door vrouwen zijn gebruikt, hebben hun langste tijd gehad. Denk aan het recht van de sterkste, de jacht op eigen gewin, het idee van ‘shareholders value’. Zelfs de terminologie waarvan men zich bedient, is oorlogszuchtig: we praten over concurrentie, over marktpenetratie. Maar er is een groeiend aantal mensen dat zich daartegen verzet. Het Alfamannetje heeft afgedaan. Ik zie een herijking van de mannelijkheid. Er is niets mis met een krachtige vent die ondernemend is en zijn droom wil realiseren. Maar de nieuwe man is zich meer bewust van zijn omgeving. Hij is beschermheer van het leven. Tot nu toe hielden mannen zich verre van hun vrouwelijke kant, waardoor wij zijn geconfronteerd met een eenzijdig leiderschap. De consequenties daarvan moeten wij nu dragen. Let wel: dat is niet de enige reden voor de crisis, maar het heeft geen positieve invloed gehad.

Door welke kwaliteiten wordt het VM Leiderschap bepaald?

Ik heb in mijn boek twaalf kwaliteiten benoemd, vier met een vrouwelijke dimensie, vier met een mannelijke dimensie en vier kwaliteiten die het gevolg zijn van het Samenspel tussen deze kwaliteiten. Om een voorbeeld te geven: werd in de oude situatie de vrouw geprezen om haar volgzaamheid, in de nieuwe situatie spreek ik van ‘hogere dienstbaarheid’. En werd in de oude situatie de man gezien als kruisridder, nu verwachten wij van hem een ‘calling’, een roeping. Met deze indeling bouw ik voort op de vier dimensies die ik heb uitgewerkt in mijn boek ‘Uit het harnas!’. Daar is mijn nieuwe boek ook op geënt. In het tweede deel van het boek geef ik daar oefeningen bij.

U besteedt zelfs aandacht aan gezonde voeding. Waarom?

Het boek is, zoals gezegd, opgebouwd uit vier dimensies. Een integrale aanpak is noodzakelijk om te kunnen ontwikkelen. Het lichaamsbewustzijn hoort daarbij. We hebben het over een respectvolle manier om met de aarde om te gaan. Dan moet je ook oog hebben voor je eigen situatie, vind ik. Duurzaamheid gaat ook over dichtbij. Wanneer je praat over duurzaam leiderschap en je verzorgt je eigen lichaam niet, is dat weinig overtuigend. Bovendien heeft slechte voeding grote consequenties voor je energieniveau. Om nog eens Obama als voorbeeld te noemen: aan hem kun je zien dat het belangrijk is om aandacht aan je lichaam te besteden. Hij straalt een enorme energie uit. Ik heb geen bezwaar tegen dikke mensen, maar wel als dat het gevolg is van verwaarlozing.

Wat kan de betekenis van dit boek zijn?

Ik denk dat dit boek mensen mogelijkheden aanreikt om zelf te bepalen hoe zij het beste uit hun vrouwelijke en mannelijke kwaliteiten halen en hoe zij zichzelf evenwichtiger kunnen ontwikkelen. Het doel is meer plezier in het leven te krijgen en de ongekende mogelijkheden die wij allen in ons hebben leren te benutten. In de twintig jaar dat ik leiding gaf bij overheidsinstanties en in het bedrijfsleven heb ik geleerd dat je trouw moet zijn aan jezelf: als je iets anders doet dan je zegt, klopt er iets niet. Wat ik schrijf, is gebaseerd op ervaring. Het is een boek over persoonlijk leiderschap, met een duidelijk boodschap: dat als wij gaan samenwerken, dat er dan heel veel mogelijk is. Daar ben ik van overtuigd. De slogan ‘Yes, we can’ is mij op het lijf geschreven.