Toch scoren de meeste leidinggevenden nog een dikke onvoldoende op het terrein van psychologisch vernuft, constateert Manon Bongers, expert in de gedragspsychologie en auteur van het boek Psychologie voor managers. ‘Het is nog te directief, te veel op de automatische piloot.’
De wereld verandert razendsnel: steeds meer hoogopgeleide mensen, steeds meer zelfstandigen op de arbeidsmarkt, zelfsturende teams en mensen die mondiger worden. Alles moet sneller en de werkdruk neemt toe. Toch veranderen managers onvoldoende mee. Volgens Manon Bongers geven veel managers nog altijd leiding op de automatische piloot. ‘Ze blijven doen waar ze zich veilig bij voelen. Vaak is dat de klassieke manier van directieve aansturing. Dat kan een autocratische vorm aannemen: ik zeg wel hoe mijn medewerkers iets op moeten lossen… Dan wel doorslaan naar een overmatig zorgzame stijl: ik los het wel voor je op… In beide gevallen worden medewerkers passief. Ze worden niet uitgedaagd om zelf na te denken en initiatief te nemen. Terwijl de huidige tijdgeest daar juist om schreeuwt. Mensen willen het zelf ook. Zonder initiatief vanaf de werkvloer lopen organisaties vast.’ Manon Bongers durft de stelling wel aan dat bedrijven een beter bedrijfsresultaat realiseren als managers meer aandacht besteden aan psychologie. ‘Ook op zaken als werving en selectie gaan bedrijven dan veel beter scoren.’ Bongers ziet dat de animo voor psychologie bij managers wel toeneemt. ‘Als ik een rapportcijfer voor animo voor dit onderwerp moet geven, is dat zeker een acht. Maar als je vraagt hoe psychologie bij managers momenteel is verankerd in organisaties, is dat nog steeds een dikke onvoldoende. Op dat terrein is er nog veel te winnen.’
Winstbron
Voor de manager betekent meer aandacht voor psychologie in aansturing dat hij/zij zowel naar zichzelf moet kijken (hoe doe ik mijn werk en hoe zit ik eigenlijk in elkaar?) als naar zijn of haar medewerkers (hoe gedragen zij zich en waarom?). Manon Bongers: ‘Pas als je jezelf en ook je medewerkers goed leert kennen, kom je tot een echte dialoog. We nemen vaak te weinig tijd voor onszelf en onze medewerkers om samen verder te komen. Als je gedrag niet weet te doorgronden als manager, leidt dat tot frustratie bij medewerkers. Volgens Bongers is er ook sprake van incongruent gedrag. ‘Soms brengen managers een boodschap met een glimlach. De medewerker denkt dan: oh, het is niet zo serieus. Dat kan voor verwarring zorgen. Non-verbale communicatie bepaalt voor ruim negentig procent de impact van je gedrag. De impact van incongruent gedrag is groot. Het zet medewerkers op het verkeerde been.’ Dit alles leidt tot verstoringen in de communicatie en vaak tot overbelasting. Met relatief eenvoudige psychologische inzichten kun je wederzijds vertrouwen stimuleren. Bongers: ‘Medewerkers hebben aandacht en waardering nodig voor wie ze zijn en wat ze doen. Als je een plant geen water geeft, gaat-ie dood. Je moet de medewerker ook “water geven”. Verantwoordelijkheid geven, motiveren en waarderen. Aandacht voor gedrag is een toekomstige winstbron. Dat kan door de kracht van psychologie te benutten.’ Bongers merkt wel dat er nog hobbels te nemen zijn. ‘Managers vinden het vaak confronterend om met hun eigen gedrag geconfronteerd te worden.’ Maar ze hebben eigenlijk geen keus, vindt ze. ‘Wie in de huidige maatschappij wil excelleren als leidinggevende, zal iets van psychologie moeten weten.’
Incompany of open
Manon Bongers geeft zowel open als incompany-trainingen. In beide gevallen wordt theorie over psychologische stromingen verrijkt met herkenbare praktijksituaties, in verschillende werkvormen. ‘Ik kom uit de theaterwereld en kan veel typetjes nadoen. Door psychologie in praktijk te brengen, neem ik ook de zwaarte die soms nog rond het fenomeen zweeft, wat weg.’ Zo kan Bongers de narcistische manager spelen, maar ook de verantwoordelijke workaholic of de creatieve dagdromer. ‘Op die manier probeer ik duidelijk te maken hoe mensen in elkaar steken. Niet door op basis van bijvoorbeeld tests een persoonlijkheidsprofiel te maken, maar door mensen zelf inzicht te laten krijgen in hoe ze zich gedragen. Ik houd vooral spiegels voor, intervenieer in het groepsproces en nodig deelnemers uit om zelf na te denken.’ Is er een voorkeur voor een open of een incompany-training? Manon Bongers: ‘Als je een team wilt veranderen, een cultuur wilt wijzigen, kun je dat het beste met eigen mensen doen. Incompany dus. Wil je meer werken aan je eigen persoonlijke ontwikkeling, dan kan dat prima via een wat veiliger open training.’ Maar dat managers aan de slag moeten met zichzelf en met het doorgronden van het gedrag van de mensen aan wie ze leiding geven, is volgens Bongers onvermijdelijk. ‘Begeleiding van mensen, het veranderen van cultuur… het gaat allemaal over gedrag, en dus over psychologie.’
Meer informatie over de training van Manon Bongers vindt u op deze pagina. Daarnaast verzorgt Manon Bongers de Masterclassreeksen Psychologie voor managers in de praktijk en Psychologie op de werkvloer.
