In het ideaalplaatje van een wendbare organisatie bewegen mensen net als een zwerm spreeuwen; in een dansende en vloeiende golfbeweging. Maar mensen zijn geen spreeuwen. Als wij mensen samen bewegen raken we elkaar, botsen we met elkaar en zoeken we elkaar. Dat is een minder mooi schouwspel. En toch zijn we op die manier in staat verschil te maken; om samen op een betere plek te komen. Als dat nodig is.
Maar we kunnen ook wrijving veroorzaken die krassen maakt. Dan geeft het gedoe, onrust, turbulentie, negativiteit en verwarring die maken dat we juist niet verder komen.
En je wilt ook niet de hele tijd wrijven. Interactie heeft ook rust nodig; momenten van bezinning en ontmoeting om te koesteren wat er is, en om op te laden voor de volgende energiepiek. Dan geeft rust voeding aan de glans. Maar ook van rust kun je te veel hebben. Dan ontaardt het in gelatenheid en afzijdigheid. De rust is verdovend en de glans ebt weg.
Als we verandering willen laten slagen, is er dus veel aan gelegen dat we de frictie en de rust opzoeken die helpt en wegblijven bij de frictie en rust die hindert. Hoe je dat doet is de centrale vraag van De functie van frictie.
Het boek bestaat uit vier delen; vier gesprekslijnen waarlangs je progressie kunt maken, maar waarlangs de beweging ook kan stagneren:
- Inhoud - werken aan een solide richting
- Zeggenschap - werken aan een gedeelde richting
- Gedrag - werken aan een geleefde richting
- Relatie - werken aan verbondenheid
Op elke gesprekslijn liggen meerdere spanningsvelden op je te wachten. In de manier waarop je met elk spanningsveld omgaat, bepaal je of je glans brengt of krassen maakt.
Door twintig van die spanningsvelden te onderzoeken, komen valkuilen aan het licht waarmee we disfunctionele frictie losmaken. Zoals veranderverheerlijking, probleemaversie, het bespelen van het gevoel, vluchten naar voren, valse ruimte, weerstand tegen weerstand, boosheid en hekelen. Bij elke valkuil laat ik je interventies zien waarmee je de progressie terugbrengt. Bijvoorbeeld het erkennen van het gevoel als de motor voor verandering, het op tafel leggen van jullie pijn en verlangen, het kiezen van de best passende zeggenschap, het streven naar verbinding en het tonen van je loyaliteit.
Aan het einde van het boek maak ik de balans op door de rode draden aan te wijzen in de 100 interventies uit het boek. Dan trek ik de scheidslijn tussen de disfunctionele en functionele kant van je repertoire, zodat je bij de eerste kan wegblijven en de tweede kan opzoeken.
Maar we moeten ook realistisch zijn. Complexiteit is je vaste metgezel. De enige zekerheid die je hebt, is dat je achteraf weet je hoe je het gedaan had moeten hebben. Het is een illusie dat je geen krassen gaat maken. Dus ben je in elk gesprek alert op een verandering in de energie, zodat je er achter kunt komen wat er aan de hand is. Je verwelkomt frictie als een teken dat je nog niet klaar bent met zoeken. Want dat is de functie van frictie.
Over Annemarie Mars
Annemarie Mars is veranderkundig adviseur en spreker. Ze is de auteur van onder andere ‘Hoe krijg je ze mee?’ en ‘De functie van frictie’.
