Ongeacht het verdere thema van de lezing vond hij dat ze dat maar moest verklaren. Mensen denken te weten hoe een ander zijn leven moet leiden. Ze kan het relativeren, want iedereen heeft wel iets ‘raars’. In ons leven zijn we voortdurend bezig met onze eigen issues, zolang we daar maar geen anderen mee pijn doen.
Na deze anekdote neemt het boek een wending. De rest van het verhaal gaat over een veel groter thema, namelijk geweld tegen vrouwen en de manier waarop dat wordt afgedaan. In het prachtige essay over stilte heeft ze het over de traditionele structuren die een onuitgesproken rollenspel tussen mannen en vrouwen ensceneert. Ze vertelt over een keer dat ze op reis ging met een vriend en dat zijn (bezorgde) vader zei: “laat je wel wat horen, want anders wordt je moeder bezorgd.” De stilte heeft ook betrekking op mannen. Dat vrouwen als zwak worden neergezet heeft ergere gevolgen als het gaat om seksuele relaties. Een uitspraak als ‘grab them by the pussy’ en de vergoelijkende reacties daarop geven op een bepaalde manier aan dat het voor veel mensen gewoon is om ongevraagd van alles te doen met het lichaam van een vrouw. Ze heeft het over verkrachtingen op prestigieuze universiteiten en hoe mild men voor de daders is. En het feit dat nog steeds meer mannen dan vrouwen werken aan wetten over abortus en andere vrouwenzaken. De vermeende zwakte van vrouwen illustreert ze ook met het voorbeeld van een transseksuele wetenschapper. Mensen vinden hem veel slimmer en beter dan zijn ‘zusje’ die ze eerder hebben ontmoet. Een subtiel voorbeeld is de voorlichting van de overheid tegen alcoholmisbruik, vooral bij zwangerschap. Vrouwen worden gewaarschuwd dat ze niet moeten drinken omdat ze zwanger kunnen worden. Daarbij wordt impliciet ook verwezen naar de risico’s van situaties met veel drank. Mannen daarentegen worden niet gewaarschuwd over hun rol en gedrag bij situaties met veel drank.
De stilte in onze samenleving uit zich in het niet gehoord worden van een bepaald perspectief. Het woord discriminatie betekent dan wel letterlijk onderscheid maken, maar in de praktijk is het vooral geen onderscheid maken. Niet kijken en luisteren naar de gene die tegenover je staat. Solnit heeft het over de stilte van hoe het gaat in onze maatschappij, wat we gewoon vinden en hoe we dat op een ander projecteren. Geleidelijk is dit aan het schuiven en ontstaat er ruimte voor nieuwe verhalen en aandacht voor diversiteit. Solnit sluit het boek af met een anekdote over de film Giant uit 1965 die ze met tussenposen van ongeveer tien jaar vaak opnieuw heeft bekeken. Elke keer ziet ze er wat anders in. De tijd is veranderd, zijzelf is veranderd en steeds ontstaat een nieuw perspectief. The Mother of All Questions is daarmee een uitnodiging om steeds met nieuwe ogen te kijken en cultureel ingesleten patronen niet voor lief te nemen.
Over Freija van Duijne
Freija van Duijne was van 2013 tot 2018 voorzitter van de Dutch Future Society. Zij heeft meer dan tien jaar werkervaring als toekomstverkenner en strateeg in diverse overheidsorganisaties. Freija werkt vanuit haar bedrijf Future Motions en geeft trainingen en lezingen op gebied van toekomstverkennen.