Organisaties zijn niet wendbaar genoeg en lopen vast in hun eigen structuren. Bovendien maken ze te weinig gebruik van de talenten van hun mensen. Het maatschappelijk speelveld wordt steeds complexer en de omgeving steeds dynamischer. Planning en control hebben minder effect en het is nodig om goed aan te voelen wat er om de organisatie heen gebeurt om daar vervolgens flexibel op in te spelen. Dat vraagt om het bij elkaar brengen van verschillende talenten passend bij de vragen van het moment. Dat noemt Glenn Frijda Dynamisch organiseren. Het continue aanpassen van organisaties aan hun omgevingscontext, is de kern van ervan. Daarvoor is nodig dat we anders naar de dingen kijken dan we gewend zijn.
Inspelen op de vluchtige context vraagt telkens opnieuw om een andere teamsamenstelling. Dynamisch organiseren is dus ook constant organiseren. Het gaat om het voortdurend clusteren van talenten rondom wat op dat moment bijdraagt aan de bedoeling. Organisaties moeten namelijk toegevoegde waarde hebben voor hun omgeving.
Internet maakt het mogelijk om tijd, plaats en kennis onafhankelijk te werken. De Tayloriaanse stelsels van de afgelopen eeuw voldoen niet meer. Door de digitalisering gaat alles steeds sneller en eenvoudiger voor ons in de omgang (connectiviteit), maar tegelijkertijd ook complexer in de uitvoering omdat alles met alles is verbonden (samenhang). Naast efficiency, kwaliteit, flexibel produceren en innovatie vraagt de huidige tijd om duurzaam en flexibel organiseren. Voor organisaties betekent dat een continue stapeling van wijzigingen en veranderingen. En dat in een tempo dat dynamisch organiseren noodzakelijk maakt. Het concurrentievermogen van organisaties hangt niet meer af van hun omvang, maar van hun vermogen om intellectuele hulpbronnen op groepsniveau in plaats van op individueel niveau te benutten. Succes is afhankelijk van wendbaarheid het samenwerken van mensen in passende en telkens wisselende teamverbanden. Het doel is niet steeds groter worden, maar steeds betere aanpassing aan de context, aldus Glenn Frijda in Dynamisch organiseren.
Het loslaten van het klassieke bedrijfskundige paradigma met zijn interne oriëntatie en statische structuren vinden we erg moeilijk omdat we nog steeds sterk denken vanuit onszelf en in termen van hiërarchie en efficiency. Bij complexe vraagstukken moeten we dat eerst en vooral loslaten. Het gaat niet meer over efficiënt werken, maar over fundamenteel anders denken over organiseren. Efficiency is dan nog wel belangrijk, maar niet meer dan een hygiënefactor.
De complexiteit van de huidige tijdgeest en de constante verandering van de omgeving vereist een dynamische blik op het samenwerken van mensen om van waarde te zijn en te blijven. Als we dynamisch kijken, zien we nieuwe mogelijkheden, andere verbindingen en structuren en andere vormen van samenwerking. Willen we de samenwerking tussen mensen natuurlijk laten verlopen, dan moeten we terug naar de natuur van de mens. Alle mathematische en kunstmatige ingrepen om mensen te organiseren, gaan dwars in tegen deze natuur en dwingen ons om steeds meer te gaan structureren. Door naar talent te participeren, krijg je echter betekenis en ben je dus van waarde. Deze wisselwerking tussen van betekenis zijn en waarde hebben, bevordert het zelfregulerend vermogen van constant aanpassen, zowel van het individu als van de groep.
Dynamisch organiseren is een vlot leesbare handleiding over de noodzakelijke kanteling van het denken over (re)organiseren. Glenn Frijde biedt concrete handvatten om daarmee aan de slag te gaan.
Over Nico Jong
Nico Jong is senior adviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
