‘Om met de deur in huis te vallen: het boek is zeker de moeite waard maar de sprankeling die de extraverte Jack Ma zelf wel heeft op het podium, spat hier niet helemaal van het papier. Zoals vaker met dit soort (boeken over) succesverhalen krijg je een degelijk beeld van wat er is gebeurd. Door de vele details over de Chinese internetwereld – namen en cijfers die ons weinig zeggen – kom ik ondanks het boeiende verhaal van Jack Ma en Alibaba niet in een flow. Dat heeft te maken met de manier van kijken natuurlijk. Zo verklaart Clarke het succes van Alibaba door te spreken van de ijzeren driehoek: e-commerce, finance en logistics. Dat zal gerust kloppen maar het begon allemaal met een stel gedreven mensen die gewoon aan de slag gingen. En die het lef hadden om tegen de stroom in te gaan en waar nodig de strijd aan te gaan, zelfs met de zeker in China zo sterk aanwezige overheid. Een groep mensen die de hele wereld wil bedienen maar vooral ook de opkomende Chinese middenklasse en die daarmee China als land van consumenten zien en niet alleen als producenten. Echte omdenkers.
Zien wat anderen niet zien
Jack Ma, wie is dat toch en hoe gaat hij te werk?, zo vroeg ik me af toen ik begon in het boek. Het korte antwoord op die vraag is: iemand die erin slaagt om werelden te verbinden (China en het Westen, communisme en kapitalisme, online en offline, bedrijfjes en consumenten etc.) en daarbij helemaal inzet op vertrouwen (zodat mensen blijven kopen bij Alibaba) en een positieve toekomstvisie (zodat zijn land en landgenoten vooruitkomen). Een bijzondere man, die geschoold als leraar Engels moeilijk aan een baan kwam. Zichzelf aanbood als gids en vertaler, op veel plaatsen afgewezen maar die met veel vallen en opstaan de weg naar succes heeft afgelegd. Een van zijn kwaliteiten is het te kunnen zien wat anderen (nog) niet zien. Wat nu zo vanzelfsprekend lijkt, was dat vroeger niet. Ga maar na. Ma is geboren in een tijd (1970) waarin de private sector in China nog geen naam mocht hebben en is groot geworden door in te spelen op een technologie (internet) die velen niet meteen herkenden. De impact die hij met Alibaba heeft is enorm. Cijfers laat ik maar achterwege want die zijn snel achterhaald. Die impact is als het aan Ma ligt natuurlijk blijvend want, ook al is de levensduur van organisaties drastisch verkort de afgelopen jaren, volgens Ma zal Alibaba er ook in de 22e eeuw nog zijn.
Ecosysteem
Wat Alibaba allemaal doet? Ze runnen op dit moment vooral platformen waarop mensen en bedrijven diensten en producten kunnen kopen en verkopen. Met het populaire Taobao runnen ze een enorm grote online marktplaats waar consumenten en kleine bedrijfjes elkaar vinden. Alibaba heeft dus in tegenstelling tot bijvoorbeeld Amazon zelf geen voorraden maar is de tussenpersoon. Taobao rekent geen provisie maar verdient aan de advertenties. Voor de distributie heeft Alibaba samen met andere partijen een netwerk opgezet (Cainiao) dat per dag tientallen miljoenen pakketjes bezorgt.
Verder runt Alibaba op dit moment ook nog een website waar bedrijven tegen een commissievergoeding hun waren kunnen aanbieden (Tmall), een eigen betaalsysteem (Alipay / Ant Financial) en zijn ze actief op het gebied van entertainment (een deel van de populaire filmreeks Mission Impossible) en nieuws (ze kochten de krant South China Morning Post, net zoals Amazons Jeff Bezos de Washington Post kocht). Net als Bezos bouwt ook Ma aan een eigen ecosysteem.
Liever geen held zijn
Niet meer dan een momentopname deze opsomming want het bedrijf is enorm ambitieus en continu in beweging. Ma, afgestudeerd als leraar Engels, wil jonge Chinezen stimuleren om hun dromen te volgen en zet in op de 2 H’s: happiness (geluk) en health (gezondheid). Volgens Ma is het belangrijk dat jonge mensen meer van het leven genieten en dat begint ermee dat je optimistisch bent. ‘Dat begint al met films. In Chinese films gaat de held altijd dood, in Amerikaanse films niet. Dus als Chinees wil je liever niet de held zijn.’ Ook miljardair Ma heeft een filantropische kant, net als bijvoorbeeld Bill Gates. Niets bijzonders, behalve dan dat Ma voor een Aziaat wel erg uitgesproken is, bijvoorbeeld over de negatieve impact op het milieu van China’s rol als producent van de wereld. ‘We waren trots dat we de fabriek van de wereld waren maar niemand beseft wat de prijs daarvan is. Ons water is ondrinkbaar ons eten oneetbaar, onze melk is gif en het allerergste in de steden kunnen we de zon niet meer zien door vervuiling.’
90.000 bad guys
Het boek beschrijft hoe Alibaba inspeelt op de behoeften van de in China opkomende middenklasse en via internet de kansen benut die de traditionele retail – in China onder de maat zo lezen we – laat liggen. De klant staat centraal in alles. Op Taobao kun je net zoals in de fysieke wereld ook online afdingen, zoals Chinezen dat graag doen.
De enorme omvang van het bedrijf is overigens een uitdaging voor zowel Alibaba zelf als voor de Chinese overheid. In het boek stelt Jack Ma dat de problemen met oplichters en namakerij op Alibaba niet meer dan 1% van de verkopers betreft. ‘Maar dan heb je het in ons geval, met 9 miljoen verkopers, nog steeds over 90.000 bad guys’. Dat vergt aandacht, continu. Alibaba zegt de klant centraal te stellen en dus zijn er medewerkers die een speciale rol vervullen, de xiaoer. Zijn of haar taak is om disputen meteen op te lossen en ervoor te zorgen dat de klant tevreden blijft. In de praktijk betekent dat gewoon snel een oplossing bieden en geen lange mailwisselingen zoals in West-Europa (waar het vaak over de kleine letters gaat en wie er gelijk heeft). Zodoende blijft de motor draaien en blijft iedereen weer spullen kopen, liefst via Alibaba. Die aandacht voor het ‘kleine’ zorgde ervoor dat ruim tien jaar geleden het toen nog kleine Alibaba in China wel slaagde waar het grote eBay faalde. Het Amerikaanse eBay smeet met geld maar boekte geen resultaten, hetgeen Ma leidde tot de volgende uitspraak: ‘Als je geld gebruikt om problemen op te lossen, waarom zou je dan zakenmensen nodig hebben? Zakenmensen en ondernemers begrijpen hoe je met minimale middelen kunt groeien.’
In haar handelen schuwt Alibaba niet om de overheid en haar machtige ambtenaren van repliek te dienen. Benieuwd waar dat toe zal leiden. Zo ging Alibaba niet in Hong Kong naar de beurs maar in New York. Dat werd de grootste beursgang aller tijden. Auteur Clark noemt de relatie tussen Alibaba en de Chinese overheid als een van de grootste risicofactoren voor toekomstig succes. Ik denk dat Jack Ma het gewoon ziet als een van de vele golven die op hem afkomen. En waar je lekker op kunt surfen…’
Patrick Davidson
: spreker, schrijver en als founder van betterday adviseur van zowel startups als klassieke organisaties. Werkt nu aan het leiderschapsboek Wavemakers (leiders & volgers van de nieuwe wereld) met daarin tientallen cases van vernieuwende organisaties in binnen- en buitenland in bedrijfsleven. Schreef eerder met Hans van der Loo de boeken Musk Mania (de 5 waanzinnige succesprincipes van Elon Musk) en Waar haal je de energie vandaan?
De essentie van dit boek?
Een ding
In dit boek over Jack Ma leer je vooral hoe hij werelden weet te verbinden en hoe belangrijk vertrouwen en een positieve toekomstvisie daarbij zijn. Hij kwam zelf niet aan de bak na zijn studie maar leerde mensen kennen door gratis rondleidingen te geven en opende daarmee voor zichzelf de deuren naar het Westen. Mede daardoor hebben Chinezen consumenten volop keuze (sowieso nieuw) en is China niet alleen de fabriek van de wereld maar laat Alibaba, het bedrijf van Jack Ma, ook zien hoe je de Chinese middenklasse kunt bedienen. Daarin staat vertrouwen voorop dus geen lange discussies zoals in het Westen over kleine lettertjes….
Over Patrick Davidson
Patrick Davidson helpt teams en organisaties om de toekomst naar voren te halen. Hij schrijft, begeleidt en adviseert over teaming, innovatie en visie. Dat doet hij vanuit betterday, een vernieuwend adviesbureau. Gefascineerd door mensen en teams die zichzelf overtreffen, schreef hij samen met Hans van der Loo vier boeken.
