Hoewel we wellicht veel weten wat deze concepten inhouden, gaat Mindsets op school een stap verder: het toepassen ervan. Een uitstekend boek -vertaald uit het Amerikaans- dat voortborduurt op de inzichten van Dweck en laat zien hoe scholen stappen kunnen zetten op weg naar een growth mindset.
De auteur is een Amerikaanse onderwijsconsultant die weet hoe scholen er van binnen uitzien. Dat merk je aan de opbouw van haar boek: praktisch, concreet en gelardeerd met kindertekeningen. Ze heeft een belangrijke stap gezet door de begrippen fixed en growth mindset op een verdienstelijke manier ‘handen en voeten te geven’.
Het boek heeft een duidelijk doel voor ogen, te weten: ‘leraren, schoolbestuurders, ouders en leerlingen helpen zich te realiseren dat de manier waarop ze over succes en intelligentie in de klas denken, kunnen veranderen’. De boodschap die hier onder hangt is duidelijk: intelligentie staat niet vast. De lezer krijgt daarom inzichten uit de neurologie aangereikt, niet te veel of te diep, maar goed gedoseerd. De neurologie is belangrijk, zo legt de auteur uit, omdat deze discipline behulpzaam kan zijn om het potentieel van leerlingen dat er is optimaal te benutten. Dat dit potentieel in het onderwijs onbenut blijft, is geen groot geheim. Ook niet in Amerika. Het resultaatgerichte leren heeft veel kapot gemaakt. Het is daarom verheugend dat er experimenten zijn gehouden die aantonen dat doorzettingsvermogen van groter belang is dan de snelheid waarmee leerlingen iets moeten uitvoeren.
Ricci merkt op dat veel leerlingen (in Amerika) naar de middelbare school gaan met het idee dat ze een fixed mindset hebben. En dat hoe hoger de groep is waar men in zit, de kans groter wordt dat men een fixed mindset heeft. Ziehier het vraagstuk dat niet alleen meer op te lossen is door een welwillende leerkracht of een ambitieuze schoolleider. Nee, dit vraagstuk vereist een integrale aanpak waar meerdere doelgroepen hun verantwoordelijkheid te nemen hebben. Ricci laat zien dat voorlichting aan de ouders een grote rol daarbij speelt. Ouders zullen op een andere manier moeten complimenteren op inzet in plaats van op intelligentie. Zij zullen ook kennis moeten maken met de termen fixed en growth mindset. De school zal deze voorlichting moeten geven, systematisch en over alle leerjaren verdeeld. Dat vereist dat leerkrachten getraind worden in het gedachtegoed van fixed en growth mindset en in de werking van de hersenen. Ricci ondersteunt die aanbeveling met voorbeelden uit haar praktijk. Ze vindt ook dat in alle klassen van de basisschool leerlingen de werking van de hersenen uitgelegd moet worden in combinatie met de concepten fixed en growth mindset. We horen hier al een leerkracht tijdens een vergadering roepen: “Deze materie is voor de kleuters ongeschikt”. Maar zodra de leerkracht zijn eigen mentale modellen en dus fixed mindset durft te onderzoeken, kan een school het leren een enorme impuls geven. Ricci vermeldt dat er veel leraren zijn met een fixed mindset, Amerikaans onderzoek zou uitwijzen dat twee derde van de leerkrachten (vooral de iets ervarener leerkracht!) een fixed mindset heeft! Dat is ernstig.
Een belangrijk onderdeel binnen haar aanpak is ‘formatief assessment’. Dat is een reflectie-instrument voor de leerkracht. Hier gaat het niet het geven van een cijfer maar om vast te stellen waar de leerling zich bevindt op het leerpad.
Het boek biedt een schat aan concrete instrumenten en kent veel verwijzingen naar interessante websites. Het enige dat ik miste in dit boek is hoe scholen dit hebben ingevoerd. Hoe hebben ze de winkel open gehouden tijdens deze growth mindset verbouwing? Hoe om te gaan met al dan niet terechte opmerkingen van leraren dat het al zo druk is?
Mindsets op school is zeer prettig om te lezen mede vanwege de aangename lay-out. Een aanrader dus!
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat. Hij is auteur van de boeken Meegaan of dwarsliggen, Werkvormen voor managers en Leidinggeven kun je zelf. Samen met meerdere auteurs schreef hij onder red. van Rob van Es het boek Praktijkboek Veranderdiagnose en samen met Peter van den Boom schreef hij Theatervoorstellingen in organisaties. Naast zijn schrijfactiviteiten is hij spreker en organiseert hij trainingen en seminars over actuele managementthema's.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
