trefwoord
Competentie: essentiële basisbehoefte voor werkgeluk en persoonlijke groei
Competentie is een fundamentele menselijke behoefte die gaat over het ervaren van meesterschap en effectiviteit in wat we doen. Of het nu in werk, onderwijs of persoonlijke ontwikkeling is - het gevoel van bekwaamheid en groei in vaardigheden draagt significant bij aan ons geluk en motivatie. Deze pagina verkent wat competentie precies inhoudt, waarom het zo belangrijk is en hoe we het kunnen versterken.
Wat is competentie als psychologische basisbehoefte?
Competentie is meer dan alleen 'iets goed kunnen doen'. Het gaat om het gevoel effectief te zijn in de interactie met je omgeving, het vermogen om uitdagingen aan te gaan en gewenste resultaten te behalen. Volgens de zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan is competentie, samen met autonomie en verbondenheid, een van de drie essentiële psychologische basisbehoeften van mensen.
Matthijs Steeneveld
Autonomie Verbondenheid Competentie Purpose
In 'Autonomie Verbondenheid Competentie Purpose' geeft Matthijs Steeneveld een gedegen theoretische basis voor deze vier belangrijke basisbehoeften. Hij beschrijft competentie als de ervaring van meesterschap in wat je doet, met af en toe een haalbare uitdaging. Juist die uitdagingen zorgen voor groei en motivatie, terwijl te makkelijk werk tot verveling leidt.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
De basisbehoefte aan competentie is universeel - iedereen wil zich bekwaam voelen en groeien in wat men doet. Wanneer aan deze behoefte wordt voldaan, ervaren we meer intrinsieke motivatie, werkplezier en betere prestaties. Het is de drijfveer achter onze natuurlijke nieuwsgierigheid en de wens om onze vaardigheden steeds verder te ontwikkelen.
Matthijs Steeneveld is een expert op het gebied van positieve psychologie en weet als geen ander wetenschappelijke inzichten praktisch toepasbaar te maken. Hij werkt als trainer, opleider en adviseur en heeft diepgaande kennis van de zelfdeterminatietheorie, waarin competentie een centrale rol speelt voor menselijk floreren.
Autonomie Verbondenheid Competentie Purpose - Leidinggeven aan mensen met de kennis van nu
Matthijs Steeneveld
In zijn artikel 'Autonomie Verbondenheid Competentie Purpose - Leidinggeven aan mensen met de kennis van nu' benadrukt Steeneveld dat we competentie ervaren als we vaardig genoeg zijn om ons werk te doen, met af en toe een haalbare uitdaging. Hij stelt dat dit een essentiële basisbehoefte is voor werkgeluk en dat een belangrijke taak van leidinggevenden is om de competentieontwikkeling van medewerkers te ondersteunen.
Auteurs die schrijven over 'competentie'
Competentie in de professionele context
In de werkomgeving is het ervaren van competentie cruciaal voor duurzame prestaties en werkgeluk. Wanneer medewerkers het gevoel hebben dat hun vaardigheden aansluiten bij de verwachtingen en uitdagingen van hun functie, zijn ze gemotiveerder, creatiever en productiever. Voor leidinggevenden is het een uitdaging om de juiste balans te vinden tussen uitdaging en haalbare doelen.
Jan van der Spoel
360 graden vertrouwen
Jan van der Spoel beschrijft in '360 graden vertrouwen' hoe competentie een van de zes hoofdprincipes van vertrouwen is. Hij laat zien hoe capaciteiten, expertise, kwaliteit en reputatie bijdragen aan het vertrouwen dat anderen in ons stellen. Competentie is hier niet alleen wat je kunt, maar ook hoe anderen je bekwaamheid waarnemen en waarderen.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
360 graden vertrouwen
Een belangrijke les uit Van der Spoel's werk is dat vertrouwen opbouwen gaat over het tonen van je competenties zonder arrogant over te komen. Door consequent je expertise te demonstreren, transparant te zijn over je kennis en beperkingen, en je vaardigheden gericht in te zetten voor het teamdoel, groeit het vertrouwen in je competentie organisch.
Competent zijn betekent niet dat je alles al moet weten of kunnen. Juist de groei in vaardigheden en het overwinnen van uitdagingen is wat voldoening geeft. Een cultuur waarin fouten maken gezien wordt als onderdeel van het leerproces, stimuleert de ontwikkeling van competentie.
Farah Nobbe
Natalie Holwerda
Speak up dear!
In 'Speak up dear!' verkennen Farah Nobbe en Natalie Holwerda een belangrijk dilemma: hoe kunnen vrouwen hun competentie tonen zonder sympathie te verliezen? De auteurs bieden praktische handvatten voor vrouwen om hun expertise zichtbaar te maken in organisaties waar vaak nog stereotypen heersen, zonder te vervallen in stereotiep 'mannelijk' of 'vrouwelijk' gedrag.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Gert-Jan Melker: ‘Hoogste tijd voor leiders die lekker normaal doen’
Bas Hakker
Het artikel 'Gert-Jan Melker: 'Hoogste tijd voor leiders die lekker normaal doen'' benadrukt het onderscheid tussen management en leiderschap. Management wordt beschreven als een kunde die je kunt leren, terwijl leiderschap een kunst is die je kunt ontwikkelen. Competentie is hierbij niet alleen het bezitten van kennis en vaardigheden, maar ook het vermogen deze effectief in te zetten.
Het situationele aspect van competentie
Competentie is niet een statisch gegeven, maar kan per situatie verschillen. In verschillende contexten kunnen verschillende vaardigheden of kennisniveaus vereist zijn. Een belangrijk inzicht is dat leiderschap moet worden aangepast aan het competentieniveau van medewerkers.
Kenneth Blanchard
Situationeel leiderschap ll en de One Minute Manager
Kenneth Blanchard's klassieker 'Situationeel leiderschap ll en de One Minute Manager' legt uit hoe competentie een cruciale factor is bij het bepalen van het ontwikkelingsniveau van medewerkers. De leiderschapsstijl die het meest effectief is, hangt direct samen met de competentie en commitment van de medewerker voor een specifieke taak.
Boek bekijken
Dit product is uitverkocht
"Een effectieve leider past zijn stijl aan op basis van het ontwikkelingsniveau van de persoon die hij leidt. Naarmate de competentie toeneemt, verandert de benodigde ondersteuning van directief naar coachend, ondersteunend en uiteindelijk delegerend. De kunst is om precies dat niveau van sturing te geven dat aansluit bij de actuele behoefte."
Uit: Situationeel leiderschap ll en de One Minute Manager
Het model van Blanchard toont dat als iemand een nieuwe taak krijgt, hij mogelijk veel directie nodig heeft, ongeacht zijn functieniveau. Naarmate zijn competentie groeit, kan de leider minder sturend en meer ondersteunend worden. Bij hoge competentie is delegeren het meest effectief, wat de autonomie van de medewerker maximaal benut.
David Marquet
Gooi het roer om!
David Marquet biedt in 'Gooi het roer om!' een verfrissende kijk op leiderschap en competentie. Een van zijn drie pijlers is zorgen dat mensen de competenties hebben om beslissingen te nemen die aan hen worden gedelegeerd. Hij laat zien hoe het versterken van competentie bij team-leden zorgt voor betere besluitvorming op alle niveaus.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Wicked Skills - Floreren op de Plek der Moeite
Rudy Vandamme
Het artikel 'Wicked Skills - Floreren op de Plek der Moeite' beschrijft hoe het ontwikkelen van de juiste vaardigheden cruciaal is om te kunnen floreren in complexe omgevingen. De auteur benadrukt dat deze 'wicked skills' je in staat stellen om je dynamisch evenwicht te behouden in een snel veranderende wereld, wat sterk samenhangt met het ontwikkelen van relevante competenties.
Competentie als basisbehoefte in onderwijs en opvoeding
In onderwijs en opvoeding speelt het stimuleren van competentie een essentiële rol in motivatie en ontwikkeling. Kinderen en leerlingen hebben een natuurlijke behoefte om zich bekwaam te voelen en nieuwe vaardigheden te ontwikkelen.
Berthold Gunster
Omdenken in opvoeding
Berthold Gunster beschrijft in 'Omdenken in opvoeding' competentie als een van de drie kernbehoeften van kinderen. Hij laat zien hoe het gevoel van bekwaamheid kinderen motiveert om te leren en nieuwe uitdagingen aan te gaan. Door kinderen succeservaringen te laten opdoen, versterk je hun gevoel van competentie.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Johannes Visser
Is het voor een cijfer?
In 'Is het voor een cijfer?' toont Johannes Visser hoe ons onderwijssysteem soms juist het competentiegevoel van leerlingen kan ondermijnen. Cijfers kunnen de focus verleggen van persoonlijke groei naar competitie, waardoor intrinsieke motivatie vermindert en faalangst toeneemt. Hij pleit voor een andere kijk op beoordeling in het onderwijs.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Bas Kodden: ‘Laten we ophouden van iedereen een zesje te maken’
Eduard van Brakel
Het artikel over Bas Kodden beschrijft zijn onderzoek naar duurzaam presteren, waarin competentie als cruciaal element naar voren komt. Hij benadrukt dat organisaties te veel focussen op het verbeteren van tekortkomingen, terwijl ze beter kunnen inzetten op het maximaliseren van waar mensen goed in zijn. Zijn boodschap: 'Laten we ophouden van iedereen een zesje te maken'.
Competentie en intrinsieke motivatie
Het gevoel van competentie hangt nauw samen met intrinsieke motivatie - de drijfveer om iets te doen omdat het interessant of bevredigend is, niet vanwege externe beloningen. Als we ons competent voelen in wat we doen, zijn we meer intrinsiek gemotiveerd om er mee door te gaan en onszelf verder te ontwikkelen.
Ann De Bisschop
Wellbeing is winst
In 'Wellbeing is winst' identificeert Ann De Bisschop competentie als een van de drie basisbehoeften (ABC - Autonomie, verbondenheid, Competentie) die bijdragen aan werkgeluk en motivatie. Ze laat zien dat wanneer medewerkers hun competenties kunnen inzetten en ontwikkelen, dit direct bijdraagt aan hun welzijn en prestaties.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Matthijs Steeneveld: ‘Laat je medewerkers floreren, dat is belangrijker dan ooit’
Paul Groothengel
In het artikel 'Laat je medewerkers floreren, dat is belangrijker dan ooit' wordt benadrukt dat als medewerkers floreren, dit kan leiden tot meer motivatie en voldoening. Dit hangt nauw samen met het ervaren van competentie. De auteur stelt dat medewerkers die hun competenties kunnen benutten productiever, innovatiever en inclusiever worden.
Organisaties die competentieontwikkeling stimuleren, ervaren dat medewerkers meer betrokken zijn, minder verzuim hebben en betere prestaties leveren. Dit komt niet alleen door de toegenomen kennis en vaardigheden, maar vooral door het versterkte gevoel van bekwaamheid en zelfvertrouwen dat daarmee gepaard gaat.
Patrick Wessels
Geld maakt wél gelukkig (als je weet hoe je het moet uitgeven)
Patrick Wessels toont in 'Geld maakt wél gelukkig (als je weet hoe je het moet uitgeven)' hoe competentie een van de drie belangrijke basisbehoeften is die bijdragen aan geluk. Hij laat zien hoe bestedingskeuzes die bijdragen aan het gevoel van bekwaamheid meer geluk opleveren dan uitgaven die alleen gericht zijn op kortstondig plezier.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Building Positive Organisations
Han van der Pool
Het artikel 'Building Positive Organisations' bespreekt hoe succesvolle, moderne bedrijven inzichten uit de positieve psychologie benutten, waaronder het PERMA-model van Martin Seligman. Competentie speelt hierin een rol via de A (Accomplishment) - het gevoel resultaten te behalen en succesvol te zijn draagt bij aan het ervaren van competentie en werkgeluk.
Wanneer competentie onder druk staat: impostersyndroom en faalangst
Zelfs wanneer mensen objectief gezien zeer competent zijn, kunnen zij soms twijfelen aan hun eigen bekwaamheid. Fenomenen als het impostersyndroom (het gevoel een bedrieger te zijn ondanks bewezen succes) en faalangst kunnen het ervaren van competentie ondermijnen.
Ellen Dreezens
Hoe we tegen een stootje kunnen
Ellen Dreezens behandelt in 'Hoe we tegen een stootje kunnen' hoe competentie een belangrijk element van veerkracht is. Ze bespreekt onder andere het impostersyndroom en faalangst, en biedt praktische handvatten om deze obstakels te overwinnen en een gezond gevoel van competentie te ontwikkelen.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Het impostersyndroom komt veel voor, vooral onder hoogopgeleide professionals. Het gevoel dat successen aan geluk of externe factoren te danken zijn en niet aan eigen competentie, kan leiden tot chronische zelftwijfel en stress. Juist in omgevingen waar excellentie de norm is, zoals in academische of competitieve bedrijfsomgevingen, kan dit fenomeen floreren.
"Veel mensen lijden aan het impostersyndroom - het gevoel dat je anderen voor de gek houdt met je vermeende competentie. Je bent bang dat anderen op een dag zullen ontdekken dat je eigenlijk niet zo bekwaam bent als je lijkt. Dit kan je veerkracht ernstig ondermijnen. Paradoxaal genoeg komt dit het meest voor bij mensen die objectief gezien zeer competent zijn."
Uit: Hoe we tegen een stootje kunnen
Competentie ontwikkelen en stimuleren
Hoe kunnen we onze eigen competentie vergroten of die van mensen om ons heen stimuleren? Dit vraagt om een bewuste aanpak gericht op groei, met ruimte voor uitdaging, feedback en reflectie.
Pepijn Dousi
Sam Moeke
Aarnoud van Nieuwenhuijze
Nathalie Aelterman
Motiverend lesgeven. Hoe? Zo!
In 'Motiverend lesgeven. Hoe? Zo!' beschrijven de auteurs hoe competentie-ondersteunend docentgedrag kan bijdragen aan het motiveren van leerlingen. Het boek biedt praktische handvatten voor docenten om de competentiebeleving bij leerlingen te versterken, als onderdeel van de ABC-mindset (Autonomie, verbondenheid, Competentie).
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Motiverend lesgeven. Hoe? Zo!
Een essentiële les uit dit boek is dat het ontwikkelen van competentie om meer vraagt dan alleen instructie. Het gaat om het creëren van een leeromgeving waarin leerlingen structuur ervaren, persoonlijke groei zien, constructieve feedback krijgen, en waarin leraren hoge maar realistische verwachtingen hebben die het zelfvertrouwen versterken.
De 11 coachcompetenties in woord en beeld
Roy van den Anker
In 'De 11 coachcompetenties in woord en beeld' wordt benadrukt dat competentie voor coaches meer is dan alleen technische vaardigheid. Het gaat ook om ethische normen, partnerschap met de coachee, en het voortdurend ontwikkelen van de eigen vaardigheden. De coach helpt de coachee om vertrouwen in de eigen competentie te ontwikkelen.
De balans tussen competentie en karakter
Terwijl competentie cruciaal is, is het niet het enige dat telt voor effectief functioneren. Er is een delicate balans tussen wat we kunnen (competentie) en wie we zijn (karakter). Vooral in leiderschapsrollen is deze balans essentieel.
Henk Jan Kamsteeg
Dienend leiderschap
Henk Jan Kamsteeg beschrijft in 'Dienend leiderschap' hoe competentie belangrijk is, maar niet voldoende voor effectief leiderschap. De balans tussen competentie en karakter is een centraal thema. Een leider kan zeer competent zijn in technische zin, maar zonder de juiste karaktereigenschappen (integriteit, nederigheid, dienstbaarheid) kan dit zelfs contraproductief werken.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
De combinatie van competentie met karaktereigenschappen als integriteit, empathie en nederigheid vormt de basis voor dienend leiderschap. Zonder deze balans kan competentie zelfs leiden tot arrogantie of machtsmisbruik. Juist de leider die zijn competenties inzet om anderen te laten groeien, heeft de grootste impact.
Henk Jan Kamsteeg
De kracht van het compliment
In 'De kracht van het compliment' legt Henk Jan Kamsteeg uit hoe complimenten kunnen worden afgestemd op het competentieniveau van de ontvanger. Een compliment dat precies aansluit bij iemands ontwikkelingsfase en inspanning, versterkt het gevoel van competentie en motiveert tot verdere groei.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Hoe leiders denken
Rudy Kor
Het artikel 'Hoe leiders denken' bespreekt hoe effectieve leiders niet alleen sturen op cijfers, maar ook op de ontwikkeling van mensen. Drie mentale eigenschappen zijn essentieel: mindfulness, onbaatzuchtigheid en compassie. Deze eigenschappen helpen leiders om de competentie van medewerkers te erkennen en stimuleren.
Competentie in een snel veranderende wereld
In een VUCA-wereld (Volatiel, Onzeker, Complex, Ambigu) verandert de aard van competentie. Het is niet langer voldoende om specifieke vaardigheden te beheersen; adaptief vermogen en levenslang leren worden steeds belangrijker.
An Everyone Culture
Nico Jong
In 'An Everyone Culture' wordt besproken hoe organisaties een cultuur kunnen creëren die ieder lid elke dag meesleurt op een continue ontwikkelingsreis. Zulke 'Deliberately Developmental Organizations' zien de organisatie zelf als broedplaats voor bekwaamheid, waar medewerkers hun beperkingen en blinde vlekken overwinnen om steeds uitdagender werk aan te kunnen.
De smaak van perfectie - Een kookboek voor organisatieverbeteraars
André van Hofwegen en Willem-Jan Vos
Het artikel 'De smaak van perfectie - Een kookboek voor organisatieverbeteraars' illustreert hoe continu verbeteren een cyclisch proces is waar verschillende technieken kunnen worden ingezet afhankelijk van de aard van het probleem en de aanwezige competenties. Dit sluit aan bij het idee dat competentie context-specifiek is en voortdurend ontwikkeld moet worden.
Van competentiemanagement naar continue ontwikkeling
Waar organisaties voorheen vaak werkten met statische competentieprofielen, verschuift de aandacht nu naar het vermogen om snel nieuwe competenties te ontwikkelen. Het gaat niet meer alleen om wat je nu kunt, maar vooral om hoe snel je nieuwe vaardigheden kunt verwerven.
De praktijk van de positieve psychologie - Over interventies
Louis Thorig
In 'De praktijk van de positieve psychologie' wordt benadrukt hoe de positieve psychologie zich richt op het versterken van krachten in plaats van het minimaliseren van tekortkomingen. Dit past bij een benadering van competentieontwikkeling die uitgaat van talenten en sterktes, en deze verder uitbouwt in plaats van zich primair te richten op het wegwerken van zwaktes.
Conclusie: Competentie als sleutel tot floreren
Competentie is een fundamentele menselijke behoefte die van grote invloed is op ons welzijn, onze motivatie en ons functioneren. In zowel werk, onderwijs als persoonlijke ontwikkeling speelt het ervaren van bekwaamheid een cruciale rol.
Het stimuleren van competentie vraagt om een balans tussen uitdaging en ondersteuning, tussen het benutten van bestaande vaardigheden en het ontwikkelen van nieuwe. In een snel veranderende wereld wordt het vermogen om continu te leren en aan te passen steeds belangrijker.
Organisaties en leiders die begrijpen hoe ze competentie kunnen stimuleren bij hun medewerkers, creëren niet alleen betere prestaties, maar ook meer werkgeluk en betrokkenheid. En individuen die bewust werken aan hun eigen competentieontwikkeling, vergroten niet alleen hun effectiviteit maar ook hun veerkracht en voldoening.
De weg naar competentie is geen eindbestemming maar een continu proces van groei, leren en ontwikkelen - een reis die zowel uitdagend als vervullend kan zijn.
