Regeldruk: wanneer regels hun doel voorbijschieten

Regeldruk is een groeiend probleem in veel organisaties, vooral in sectoren als de zorg en het onderwijs. Het verwijst naar de last die wordt ervaren door het moeten voldoen aan talrijke regels, procedures en administratieve verplichtingen. Deze overdaad aan regels kan leiden tot frustratie, inefficiëntie en een verminderde focus op waar het werkelijk om draait. Steeds meer professionals en managers zoeken naar manieren om regeldruk te verminderen zonder de kwaliteit en veiligheid uit het oog te verliezen.

Waarom regeldruk een probleem is

Regeldruk ontstaat vaak met de beste bedoelingen. Regels worden ingevoerd om kwaliteit te waarborgen, risico's te beheersen en transparantie te bieden. Maar wanneer regels zich opstapelen, kan het middel erger worden dan de kwaal. Professionals besteden steeds meer tijd aan administratie en verantwoording, en steeds minder aan hun kerntaken. Dit leidt niet alleen tot inefficiëntie maar ook tot demotivatie en verminderde innovatie.

Regeldruk is vooral merkbaar in sectoren waar professionals een grote autonomie nodig hebben om maatwerk te kunnen leveren, zoals in de zorg. Juist daar kan een overmaat aan regels contraproductief werken.

De rebellie tegen regels

Steeds meer professionals en organisaties komen in opstand tegen de verstikkende werking van te veel regels. Ze zoeken naar manieren om regels te verminderen zonder afbreuk te doen aan kwaliteit en veiligheid. Deze rebellie is niet zozeer gericht tegen regels op zich, maar tegen de wildgroei ervan en het verlies van zicht op het oorspronkelijke doel.

Zoeken naar ruimte binnen de regels

Een belangrijk inzicht is dat niet alle regels overbodig zijn. Veel regels dienen een belangrijk doel op het gebied van kwaliteit, veiligheid of rechtvaardigheid. De uitdaging is daarom niet zozeer om alle regels af te schaffen, maar om onderscheid te maken tussen zinvolle en zinloze regels, en om ruimte te vinden binnen het regelkader.

Regeldruk in de zorg

De zorgsector wordt vaak gezien als een van de sectoren waar regeldruk het meest voelbaar is. Zorgprofessionals besteden een groot deel van hun tijd aan administratie en verantwoording, tijd die niet aan patiënten of cliënten kan worden besteed. Verschillende zorgorganisaties experimenteren daarom met manieren om regeldruk te verminderen.

Van regels naar waarden

Een veelbelovende benadering in de strijd tegen regeldruk is de verschuiving van regelgestuurd naar waardegestuurd werken. In plaats van gedetailleerd voor te schrijven hoe professionals moeten handelen, ligt de nadruk dan op de waarden en doelen die nagestreefd worden. Dit geeft professionals meer ruimte om hun expertise in te zetten en maatwerk te leveren.

Deze waardegerichte benadering vraagt om vertrouwen in professionals en een cultuur waarin fouten niet meteen leiden tot nieuwe regels. Het vereist ook leiderschap dat bereid is om regeldruk te verminderen, zelfs als dat betekent dat er soms een fout gemaakt wordt.

Praktische stappen tegen regeldruk

Het verminderen van regeldruk begint met het kritisch bevragen van bestaande regels: Dienen ze nog hun oorspronkelijke doel? Wegen de baten op tegen de kosten? Zijn er alternatieven die minder belastend zijn? Organisaties die regeldruk willen verminderen, kunnen beginnen met een 'regelschouw' om onnodige regels op te sporen.

Een andere belangrijke stap is het betrekken van professionals bij het maken en evalueren van regels. Zij weten als geen ander welke regels zinvol zijn en welke vooral tijd en energie kosten zonder veel op te leveren.

Tot slot is het belangrijk om niet alleen naar de formele regels te kijken, maar ook naar de informele cultuur rond regels. In sommige organisaties heerst een cultuur van extreme risicomijding, waardoor er steeds meer regels worden toegevoegd. Het doorbreken van deze cultuur is minstens zo belangrijk als het schrappen van regels.

Conclusie: balans vinden in regeldruk

Regeldruk is geen wet van Meden en Perzen maar een verschijnsel dat we zelf hebben gecreëerd en dat we dus ook kunnen veranderen. De uitdaging ligt niet in het afschaffen van alle regels, maar in het vinden van een gezonde balans tussen noodzakelijke kaders en professionele ruimte.

Door kritisch te kijken naar bestaande regels, professionals te betrekken bij het maken van regels, en een cultuur te creëren waarin het doel belangrijker is dan de regel, kunnen organisaties de negatieve effecten van regeldruk verminderen. Dit leidt niet alleen tot efficiëntere werkprocessen, maar ook tot meer werkplezier en betere dienstverlening.

De boeken en artikelen op deze pagina bieden waardevolle inzichten en praktische handvatten voor iedereen die zich bezighoudt met de strijd tegen onnodige regeldruk.