vraag & antwoord
Hoe creëer ik een veilige werkomgeving voor mijn team?
Een veilige werkomgeving is de basis voor een succesvol en effectief team. Wanneer teamleden zich veilig voelen, durven ze zich uit te spreken, risico's te nemen en fouten te maken zonder angst voor negatieve consequenties. Dit zorgt niet alleen voor meer werkplezier, maar ook voor betere resultaten, meer innovatie en minder verzuim. Maar hoe creëer je als leidinggevende zo'n psychologisch veilige omgeving? In dit artikel bespreken we praktische handvatten om een cultuur van veiligheid en vertrouwen in je team op te bouwen.
Wat is psychologische veiligheid?
Psychologische veiligheid betekent dat teamleden zich vrij voelen om zichzelf te zijn, vragen te stellen, ideeën te delen en fouten toe te geven zonder angst voor negatieve consequenties. Het is een klimaat waarin mensen interpersoonlijke risico's durven te nemen. Onderzoek toont aan dat teams met een hoge mate van psychologische veiligheid beter presteren, meer leren en innovatiever zijn.
Hans van der Loo
Joriene Beks
Psychologische veiligheid
In Psychologische veiligheid laten Hans van der Loo en Joriene Beks zien dat psychologische veiligheid niet gelijk staat aan een naïeve knuffelcultuur, maar juist een basis vormt voor vrijmoedigheid en hoge prestaties. Het boek biedt concrete handvatten om angstculturen te transformeren naar veilige, vlammende teams.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Waarom is een veilige werkomgeving belangrijk?
Een veilige werkomgeving heeft talrijke voordelen:
- Betere samenwerking en communicatie
- Hogere productiviteit en creativiteit
- Meer betrokkenheid en minder verloop
- Sneller leren van fouten
- Effectievere probleemoplossing
- Meer innovatie
Je hoeft maar een boek over leiderschap open te slaan, of de kreet 'psychologische veiligheid' komt wel voorbij. En terecht. Een veilige werkomgeving is namelijk de onmisbare voedingsbodem waaruit individuen en teams kunnen groeien. Zonder het gevoel veilig te zijn, hebben alle gespreks- en leiderschapsmodellen bar weinig zin.
De onbevreesde organisatie - ‘Snel aanschaffen!’
Henk Jan Kamsteeg
Zoals Amy Edmondson in De onbevreesde organisatie beschrijft, is een veilige werkomgeving de onmisbare voedingsbodem waaruit individuen en teams kunnen groeien. Zonder het gevoel veilig te zijn, hebben alle gespreks- en leiderschapsmodellen bar weinig zin.
SPOTLIGHT: Joriene Beks
Joriene Beks is bedrijfskundige, internationaal spreker, bestsellerauteur en oprichter van Securing Candor, een organisatie die zich toelegt op het creëren van psychologische veiligheid in teams en organisaties. Haar boeken bieden praktische inzichten en tools om veilige en succesvolle werkculturen te bouwen.
Meer over Joriene Beks
Zes strategieën om een veilige werkomgeving te creëren
1. Geef het goede voorbeeld
Als leidinggevende ben je een rolmodel. Door zelf kwetsbaar te zijn, fouten toe te geven en open te staan voor feedback, laat je zien dat dit gedrag gewaardeerd wordt. Veiligheid vergroot je vooral door als leidinggevende zelf het goede voorbeeld te geven. Dat betekent fouten durven maken en je feilbaar en kwetsbaar opstellen.
Teams in flow - Negen elementen van topteams
Diederik Steeman
Zoals Teams in flow aangeeft: "Veiligheid vergroot je vooral door als leidinggevende zelf het goede voorbeeld te geven. Dat betekent fouten durven maken en je feilbaar en kwetsbaar opstellen. Ook is het van belang dat je geregeld benadrukt dat leren een cruciale (team)waarde is voor het halen van de gewenste prestaties."
Sara Leysen
De teamleider als cultuurmaker
In De teamleider als cultuurmaker legt Sara Leysen uit hoe je als leider een veilige plek kunt zijn door in te zetten op drie B's: begrijpen, beschermen en begrenzen. Begrijpen gaat over empathie, beschermen betekent dat je bepaalde waarden en principes bewaakt, en begrenzen houdt in dat je gedrag dat de veiligheid ondermijnt, afgrenst.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
2. Stimuleer open communicatie
Creëer regelmatig momenten waarop teamleden hun ideeën, zorgen en feedback kunnen delen. Luister actief, stel open vragen en reageer constructief. Zorg dat iedereen aan het woord komt en dat verschillende perspectieven gewaardeerd worden.
Iwan Bean: ‘We schieten niets op als we achter stereotypes blijven aanrennen’
Iwan Bean
Een essentiële vraag die je jezelf als leidinggevende moet stellen is: "Ben jij in staat het gesprek over veiligheid goed te voeren? Een omgeving te creëren waarin medewerkers kunnen zeggen wat ze vinden, een ander met respect kunnen tegenspreken en niet meteen in de problemen komen als ze een fout maken?" (Artikel over inclusief leiderschap)
Karin Bosman
Frank Peters
Stop het zwijgen
Stop het zwijgen benadrukt het belang van luisteren als voorwaarde voor een open cultuur. Het boek laat zien dat het creëren van een sociaal veilige cultuur essentieel is en biedt praktische handvatten om een veilige werkomgeving te realiseren.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
3. Maak duidelijke afspraken
Stel samen met je team gedragsregels op die bijdragen aan een veilige omgeving. Denk aan regels over respectvolle communicatie, het geven van feedback en hoe om te gaan met fouten. Zorg dat deze regels voor iedereen duidelijk zijn en dat iedereen zich hieraan committeert.
De teamleider als cultuurmaker - ‘Aan de slag’
Henk Jan Kamsteeg
Sara Leysen benadrukt in De teamleider als cultuurmaker dat het belangrijk is om een cultuur te creëren waarin het echte gesprek tijdens vergaderingen wordt gevoerd, in plaats van bij het koffieapparaat. Als leider is het jouw taak om hiervoor te zorgen.
Lui Leiderschap & Krachtig Kaderen
Een belangrijke les uit Lui Leiderschap & Krachtig Kaderen is dat je als leidinggevende een psychologisch veilige werkomgeving kunt creëren waarin alle teamleden zich vrij voelen om hun mening te geven.
4. Normaliseer fouten en leren
Behandel fouten als leermomenten in plaats van als falen. Bespreek regelmatig wat er goed ging, wat er beter kan en wat ervan geleerd is. Vier successen, maar besteed ook aandacht aan wat er mis ging zonder te beschuldigen.
Sayma Kuipers: ‘Maak een speeltuin van de werkvloer’
Sayma Kuipers
Sayma Kuipers vergelijkt in Maak een speeltuin van de werkvloer de werkvloer met een speeltuin: "Als mens zijn we een van de weinige diersoorten die nog spelen op volwassen leeftijd. We kunnen spelen als we ons psychologisch veilig voelen. Kijk naar het gedrag van kinderen in een speeltuin die is afgebakend met duidelijke grenzen. Binnen die grenzen hebben ze alle vrijheid om te experimenteren, om af en toe te vallen en weer op te staan."
5. Waardeer diversiteit
Erken en waardeer de verschillende perspectieven, achtergronden en ervaringen in je team. Zorg dat iedereen zich gehoord en gerespecteerd voelt, ongeacht hun positie, achtergrond of persoonlijkheid.
Zo werkt de mens - ‘Inzichten en praktische adviezen’
Nico de Leeuw
Een belangrijk advies uit Zo werkt de mens: "Waardeer medewerkers en creëer een veilige omgeving: Zorg dat ze zich vrij voelen om hun mening te geven, vooral als ze het ergens niet mee eens zijn. Dit versterkt vertrouwen."
Hans van der Loo
Joriene Beks
Veldgids Psychologische veiligheid
De Veldgids Psychologische veiligheid biedt concrete tools zoals nudges en voorbeeldgedrag om psychologische veiligheid in teams te vergroten. Het boek helpt je een klimaat te creëren waarin mensen onbevreesd kunnen presteren.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
6. Bouw aan vertrouwen
Vertrouwen is de basis van psychologische veiligheid. Wees betrouwbaar, eerlijk en transparant in je communicatie. Doe wat je belooft en behandel informatie vertrouwelijk wanneer dat nodig is.
De moed om te vertrouwen - 'Inzichtelijk en prettig om te lezen'
Han van der Pool
Zoals De moed om te vertrouwen aangeeft: "Een veilige werkomgeving is belangrijk voor de ontwikkeling van innovatieve en responsieve medewerkers." Vertrouwen is hierbij de sleutel.
Orly Polak
Teams in Veiligheid
Teams in Veiligheid van Orly Polak benadrukt dat psychologische veiligheid een voorwaarde is voor organisaties om te leren, verbeteren en innoveren, wat uiteindelijk leidt tot betere fysieke veiligheid op de werkplek.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Herkennen van onveiligheid in je team
Om te werken aan een veilige werkomgeving, is het belangrijk om signalen van onveiligheid te herkennen:
- Weinig participatie in vergaderingen
- Gebrek aan open feedback
- Defensieve reacties op suggesties
- Onderlinge spanningen en conflicten
- Vermijden van verantwoordelijkheid
- Angst om fouten te maken
- Gebrek aan innovatie en creativiteit
Psychologische veiligheid - 'Uiterst leesbaar'
Corien Plaisier
In Psychologische veiligheid worden "veiligheidsvreters" besproken - factoren die een gezond teamklimaat ondermijnen, zoals angstcultuur en autoritair gedrag. Het boek biedt een schema met een veranderformule om een veilig team te vormen.
SPOTLIGHT: Amy Edmondson
Amy Edmondson is een toonaangevende expert op het gebied van psychologische veiligheid. Haar werk laat zien dat het creëren van een veilige werkomgeving begint met het bereiden van de weg (creëer kader voor het werk, benadruk het doel), uitnodigen tot participatie en productief reageren op input van teamleden.
Meer over Amy Edmondson
Praktische tools voor het creëren van psychologische veiligheid
Patrick van Veen
Help! Het is hier een beestenbende
Help! Het is hier een beestenbende biedt concrete stappen om een veiligere werkomgeving te creëren waar mensen elkaar durven aan te spreken, wat essentieel is voor het opbouwen van een open en eerlijke teamcultuur.
Boek bekijken
Vandaag voor 23:00 besteld, morgen in huis
Veldgids Psychologische veiligheid - 'Maakt eerdere theorie praktisch'
Henk Jan Kamsteeg
In Veldgids Psychologische veiligheid worden praktische nudges gedeeld, zoals: "Verzamel documenten van je organisatie en screen deze op onbewuste associaties en blinde vlekken", "Herkader met een krachtige vraag", "Ongeschreven regels doorbreken" en "Laat tegengestelde meningen horen". Deze nudges helpen om gewenst gedrag te bevorderen.
Het belang van voorbeeldgedrag
Als leidinggevende is jouw gedrag cruciaal voor het creëren van een veilige werkomgeving. Enkele belangrijke voorbeeldgedragingen zijn:
- Handel vanuit een groeigerichte mindset
- Let op je lichaamstaal
- Maak tijd voor diep werk
- Blijf kalm onder druk
- Toon kwetsbaarheid
- Luister actief
- Geef constructieve feedback
Het waait niet vanzelf over - ‘Komt als geroepen’
Henk Jan Kamsteeg
Zoals beschreven in Het waait niet vanzelf over: "Momenteel begeleid ik een groep leidinggevenden in hun zoektocht naar het antwoord op de vraag hoe te werken aan een psychologisch veilige werkomgeving. Voor hun medewerkers én voor henzelf. We begonnen met eerlijk naar onszelf - onze verantwoordelijkheden, onze zorgen, onze valkuilen - en naar de bestaande en gewenste situatie binnen het bedrijf te kijken."
Hoe help je een leidinggevende die op kruistocht gaat?
Manon Bongers
Een praktijkvoorbeeld uit Hoe help je een leidinggevende die op kruistocht gaat?: "Stap voor stap leert Monique om te werken aan een psychologisch veilig werkklimaat. Ze ziet dat haar teamleden zich gewaardeerd voelen, rechtstreeks met elkaar in gesprek durven gaan, hulp vragen en samen kwalitatief beter werk leveren."
Conclusie: Een veilige werkomgeving creëren is een continu proces
Het creëren van een veilige werkomgeving is geen eenmalige actie, maar een continu proces dat aandacht en toewijding vereist. Door consistent te werken aan open communicatie, vertrouwen, waardering van diversiteit en een lerende cultuur, leg je de basis voor een team waarin iedereen zich veilig voelt om zich uit te spreken, risico's te nemen en samen te groeien.
Onthoud dat jij als leidinggevende een sleutelrol speelt in dit proces. Door het goede voorbeeld te geven en actief te werken aan een cultuur van psychologische veiligheid, creëer je niet alleen een prettigere werksfeer, maar ook een omgeving waarin je team kan excelleren en innoveren.
De bestsellers
-
€ 34,99
-
€ 22,99
-
€ 24,50
-
€ 25,95
-
€ 23,50
