Aandelen in de BV in het vermogensrecht

Voorwoord VII
Ten geleide IX
Verkorte inhoudsopgave XIII

Hoofdstuk 1 Inleiding 1
1.1 Algemeen 1
1.2 Algemeen vermogensrecht is rechtstreeks of naar analogie van toepassing 2
1.3 Vennootschapsrecht is burgerlijk recht maar geen vermogensrecht 3
1.4 Boek 2 bevat regelingen van vermogensrechtelijke aard 4
1.5 Analogische toepassing van vermogensrechtelijke bepalingen via schakelbepalingen 6

Hoofdstuk 2 Beheer van en beschikken over aandelen 9
2.1 Inleiding 9
2.2 Beheer 10
2.2.1 Inleiding 10
2.2.2 Belang of een handeling een beheershandeling is 11
2.2.3 Zeggenschapsrechten en opschorting 12
2.2.3.1 Uitoefening zeggenschapsrechten 12
2.2.3.2 Opschorting zeggenschapsrechten op grond van statuten 12
2.2.3.3 ‘Opschorting’ zeggenschapsrechten op grond van wet 13
2.2.4 Uitbrengen van stem en nietigheid en vernietigbaarheid daarvan 14
2.2.5 Vergaderrecht 16
2.2.6 Verzoek om enquête 17
2.2.7 Voorkeursrechten, rechten tot het nemen van aandelen en reflectierechten 17
2.2.8 Financiële rechten, verjaring en opschorting 18
2.2.8.1 Uitoefening financiële rechten 18
2.2.8.2 Verjaring van rechtsvordering tot betaling van dividenden en andere uitkeringen en stuiting daarvan 19
2.2.8.3 Opschorting financiële rechten op grond van statuten 21
2.2.8.4 ‘Opschorting’ financiële rechten op grond van wet 23
2.2.9 Procederen betreffende aandelen 23
2.3 Beschikken 25
2.3.1 Algemeen 25
2.3.2 Beschikken over het recht op (toekomstig) dividend 27

Hoofdstuk 3 Uitgifte van aandelen en verlenen van rechten tot
het nemen van aandelen 29
3.1 Algemeen 29
3.2 Uitgifte van aandelen met voorkeursrecht. Verkoop van voorkeursrechten 32
3.3 Volstorting aandelen 33
3.3.1 Algemeen 33
3.3.2 Verrekening en conversie van schuld in aandelen 35
3.3.3 Aansprakelijkheid tot volstorting na overdracht en toedeling van niet-volgestorte aandelen 36
3.3.3.1 Inleiding 36
3.3.3.2 Vorige aandeelhouders zijn hoofdelijk aansprakelijk 36
3.3.3.3 Draagplicht ter zake van verplichting tot volstorting 37
3.3.3.4 Gevolgen van voldoening aan verplichting tot volstorting 37
3.3.3.5 Gevolgen van ontslag van aansprakelijkheid van een vorige aandeelhouder 39
3.3.3.6 Art. 2:199 BW geldt ook na toedeling van een niet-volgestort aandeel 42
3.4 Verlenen van rechten tot het nemen van aandelen 43

Hoofdstuk 4 Overdracht van aandelen en van rechten tot het nemen of verkrijgen van aandelen 45
4.1 Algemeen 45
4.2 De titel van overdracht van aandelen is niet steeds koop 47
4.2.1 Inleiding 47
4.2.2 Schenking 47
4.2.3 Beheer 48
4.3 Levering van toekomstige aandelen. 50
4.4 Uitsluiting overdraagbaarheid aandelen in statuten 51
4.5 Beperking overdraagbaarheid van aandelen 52
4.5.1 Algemeen 52
4.5.2 De uitoefening van de ten aanzien van overdracht aan de aandeelhouder toekomende rechten en de nakoming van diens verplichtingen ter zake zijn beheershandelingen 53
4.5.3 Blokkeringsregeling is niet van toepassing indien een aandeelhouder verplicht is tot overdracht aan een eerdere aandeelhouder 53
4.5.4 Overdracht in strijd met blokkeringsregeling is ongeldig, maar kan worden geconvalideerd 54
4.5.5 Bevoegdheid van de rechter om in bepaalde gevallen de bepalingen omtrent overdraagbaarheid geheel of gedeeltelijk buiten toepassing te verklaren 55
4.5.5.1 Inleiding 55
4.5.5.2 Executoriaal beslag 57
4.5.5.3 Faillissement en schuldsaneringsregeling 62
4.5.5.4 Afgifte van een legaat 63
4.5.5.5 Toedeling aandelen uit een gemeenschap 65
4.5.5.6 Pandrecht 66
4.5.5.7 Art. 2:195 lid 7 BW is niet doelmatig 68
4.5.5.8 Conclusies ten aanzien van art. 2:195 lid 7 BW 69
4.5.5.9 Verdeling van geblokkeerde aandelen 69
4.6 Rechten tot het nemen of verkrijgen van aandelen 70
4.6.1 Algemeen 70
4.6.2 Beperking overdraagbaarheid van rechten tot het nemen of verkrijgen van aandelen 71
4.6.3 Levering rechten tot het nemen of verkrijgen van aandelen 72
4.6.4 Afstand rechten tot het nemen of verkrijgen van aandelen 72
4.6.5 Verval rechten tot het nemen of verkrijgen van aandelen 73

Hoofdstuk 5 Conservatoir en executoriaal beslag op aandelen 75
5.1 Wijze van leggen van conservatoir en executoriaal beslag 75
5.2 Het leggen van beslag en de gevolgen daarvan 76
5.3 Beslaglegger is niet bevoegd tot het beheer over beslagen aandelen 77
5.4 Executie door beslaglegger 77
5.5 Levering aandelen na executie door beslaglegger 79
5.6 Art. 2:195 lid 7 BW 79
5.7 Beslag op vruchtgebruik op aandelen 79
5.8 Beslag op onverdeeld aandeel in aandelen 80
5.9 Beslag op onverdeeld aandeel in aandelen en verdeling 81

Hoofdstuk 6 Statutaire extra-verplichtingen en voortdurende verbintenissen 83
6.1 Extra-verplichtingen voor aandeelhouders op grond van de statuten 83
6.2 Aandeelhouder is niet gebonden aan extra-verplichtingen 85
6.3 ‘Persoonsgebonden karakter’ van niet-gebondenheid. Algemeen 87
6.4 ‘Persoonsgebonden karakter’ van niet-gebondenheid en erfopvolging, juridische fusie en splitsing alsmede legaat 88
6.5 Statutaire kwaliteitseisen 90
6.6 Statutaire verplichting om aandelen aan te bieden en over te dragen 93
6.7 BV is onherroepelijk gevolmachtigd de aandelen aan te bieden en over te dragen 97
6.8 Voortdurende verbintenissen met betrekking tot aandelen 101

Hoofdstuk 7 Wettelijke gemeenschap van goederen en aandelen 105
7.1 Inleiding 105
7.2 Bestuur van de huwelijksgemeenschap 106
7.3 Bestuur van aandelen die niet in de wettelijke gemeenschap zijn gevallen 108
7.4 Relevantie of aandelen, al dan niet in de wettelijke gemeenschap gevallen 108
7.5 Aandelen die niet in de gemeenschap vallen 109
7.6 Vruchten van aandelen. Inleiding 111
7.7 Onderscheiden al naargelang aandelen in wettelijke gemeenschap zijn gevallen 111
7.8 Aandelen vallen niet in wettelijke gemeenschap 112
7.9 Aandelen vallen in wettelijke gemeenschap 116
7.10 Bijzonder vergoedingsrecht van gemeenschap indien aandelen niet in wettelijke gemeenschap vallen 116
7.11 Uitwinning aandelen die in gemeenschap zijn gevallen 118
7.12 Verpanding van aandelen 120
7.13 Ontbinding van wettelijke gemeenschap 121
7.14 Verdeling van aandelen die tot ontbonden huwelijksgemeenschap behoren 122
7.15 Bij oude, wettelijke gemeenschap van goederen zal een aantal van de in dit hoofdstuk aan de orde gestelde vragen eveneens spelen 122

Hoofdstuk 8 Het bewind van de voogd/ouder en curator over aandelen van een minderjarige onderscheidenlijk
een curandus 123
8.1 Inleiding 123
8.2 Machtiging kantonrechter voor bepaalde rechtshandelingen 124
8.3 Inschrijving in (aandeelhouders)register 125
8.4 Verdeling van aandelen 125

Hoofdstuk 9 Beschermingsbewind van afdeling 1.19 BW over aandelen 127
9.1 Inleiding 127
9.2 Inschrijving in (aandeelhouders)register 128
9.3 Verdeling van aandelen en bewind 129
9.4 Zaaksvervanging 130

Hoofdstuk 10 Gemeenschap van titel 3.7 BW en aandelen 131
10.1 Inleiding 131
10.2 Beheer 131
10.3 Handelingen die niet onder beheer vallen 132
10.4 Beheer van (wettelijk) gemeenschappelijk pandrecht op aandelen 133
10.5 Beheersregeling 134
10.5.1 Waarin een beheersregeling kan voorzien 134
10.5.2 Regeling van beheer door deelgenoten 135
10.5.3 Regeling van beheer getroffen door kantonrechter 136
10.5.4 Beheersregeling is ook bindend voor rechtverkrijgenden van deelgenoot 137
10.6 Procederen ten behoeve van gemeenschap 137
10.7 Aannemen van op aandelen betaalbaar gestelde dividenden en andere prestaties 139
10.8 Beschikken over (onverdeeld) aandeel in aandelen 139
10.9 Vereffening van bijzondere gemeenschap 140
10.10 Verdeling van aandelen 141
10.10.1 Beperking en uitsluiting van verdeelbaarheid van aandelen 141
10.10.2 Levering overeenkomstig art. 3:186 lid 1 BW 141
10.10.3 Toedeling vruchtgebruik aan een deelgenoot en toedeling aandelen aan andere deelgenoot 142
10.10.4 Verdeling van aandelen indien op het aandeel van een deelgenoot een beperkt recht rust 143
10.10.5 Verdeling door of op last van rechter 143
10.10.6 Verdeling van niet-volgestorte aandelen 144

Hoofdstuk 11 Vruchtgebruik op aandelen 145
11.1 Ontstaan vruchtgebruik 145
11.1.1 Vestiging. Algemeen 145
11.1.2 Vruchtgebruik kan slechts voor beperkte tijd worden gevestigd 147
11.1.3 Vestiging vruchtgebruik op nog niet-uitgegeven aandelen eventueel voorafgaande aan de oprichting van BV 148
11.1.4 Vestiging vruchtgebruik op aandelen waarvan de overdraagbaarheid is beperkt of uitgesloten 149
11.1.5 Vestiging vruchtgebruik op verpande aandelen 149
11.1.6 Vestiging vruchtgebruik op (onverdeeld) aandeel in aandelen 150
11.1.7 Ontstaan vruchtgebruik door verjaring 150
11.2 Overdracht en verpanding vruchtgebruik 151
11.2.1 Algemeen 151
11.2.2 Overdracht vruchtgebruik op (onverdeeld) aandeel in aandelen 153
11.2.3 Overdracht vruchtgebruik aan BV 153
11.3 Stemrecht vruchtgebruiker 154
11.3.1 Toekenning stemrecht aan vruchtgebruiker 154
11.3.2 Toekenning stemrecht aan vruchtgebruiker/legataris 157
11.3.3 Reikwijdte stemrecht vruchtgebruiker 158
11.3.4 Stemrecht van vruchtgebruiker bij overdracht en overgang van vruchtgebruik 159
11.3.5 Overgang stemrecht op grond van art. 2:342 BW 160
11.4 Vergaderrecht van vruchtgebruiker 160
11.4.1 Inhoud vergaderrecht 160
11.4.2 Aan vruchtgebruiker met stemrecht komt vergaderrecht toe 161
11.4.3 Wanneer aan vruchtgebruiker zonder stemrecht het vergaderrecht toekomt 161
11.4.4 Wijziging statutaire regeling betreffende vergaderrecht en stemrecht vruchtgebruiker na vestiging vruchtgebruik 162
11.4.5 De in art. 2:227 lid 4 tweede zin BW neergelegde bepaling is gebrekkig geformuleerd en op de verkeerde
plaats in de wet neergelegd 163
11.5 Uitoefening vergader- en stemrecht door vruchtgebruiker of gevolmachtigde 165
11.6 Enquêtebevoegdheid vruchtgebruiker 167
11.7 Vruchten komen aan vruchtgebruiker toe 167
11.7.1 Algemeen 167
11.7.2 Vruchten van aandelen 168
11.7.3 Uitkeringen op aandelen die geen vruchten zijn 169
11.7.4 Rechten strekkende tot het verkrijgen van aandelen 169
11.7.5 Verjaring van rechtsvordering van vruchtgebruiker tot betaling van dividenden 170
11.8 Belang van bewind over recht van vruchtgebruik op aandelen 171
11.9 Wijziging statutaire rechten vruchtgebruiker na vestiging vruchtgebruik 172
11.10 Bevoegdheid van vruchtgebruiker tot vervreemding en bezwaring van (geblokkeerde) aandelen 173
11.11 Zaaksvervanging 175
11.12 Tenietgaan vruchtgebruik 176

Hoofdstuk 12 Pandrecht op aandelen 179
12.1 Vestiging pandrecht 179
12.1.1 Algemeen 179
12.1.2 Vestiging tweede pandrecht 181
12.1.3 Vestiging pandrecht op niet-uitgegeven aandelen, eventueel voorafgaande aan oprichting van BV 183
12.1.4 Vestiging pandrecht op aandelen waarvan de overdraagbaarheid is beperkt of uitgesloten 184
12.1.5 Openbaar pandrecht 185
12.1.6 Stil pandrecht 185
12.1.7 Vestiging pandrecht op (onverdeeld) aandeel in aandelen 188
12.1.8 Vestiging pandrecht op vruchtgebruik aandelen 188
12.2 Overgang pandrecht 189
12.3 Stemrecht pandhouder 190
12.3.1 Toekenning stemrecht aan pandhouder 190
12.3.2 Reikwijdte stemrecht pandhouder 192
12.3.3 Stemrecht van pandhouder indien ander in rechten pandhouder treedt 193
12.3.4 Overgang stemrecht op grond van art. 2:342 BW 195
12.4 Vergaderrecht aan pandhouder 195
12.4.1 Inhoud vergaderrecht 195
12.4.2 Aan pandhouder met stemrecht komt vergaderrecht toe 195
12.4.3 Wanneer aan pandhouder zonder stemrecht het vergaderrecht toekomt 196
12.4.4 Wijziging statutaire regeling betreffende stemrecht pandhouder na vestiging pandrecht 197
12.4.5 Wijziging statutaire regeling betreffende vergaderrecht pandhouder na vestiging pandrecht 198
12.4.6 De in art. 2:227 lid 4 tweede zin BW neergelegde bepaling is gebrekkig geformuleerd en op verkeerde plaats in wet neergelegd 199
12.5 Uitoefening van aan aandelen verbonden rechten 199
12.5.1 Uitoefening stemrecht door aandeelhouder 199
12.5.2 Uitoefening vergader- en stemrecht door pandhouder of gevolmachtigde 200
12.5.3 Enquêtebevoegdheid pandhouder 200
12.5.4 Uitoefening financiële rechten door pandhouder 200
12.6 Executie door pandhouder 201
12.6.1 Inleiding 201
12.6.2 Executie is beheershandeling 202
12.6.3 Wijze van parate executie 202
12.7 Executie van geblokkeerde aandelen 202
12.7.1 Inleiding 202
12.7.2 Art. 2:198 lid 6 BW 203
12.7.3 Art. 2:195 lid 7 BW 204
12.7.4 Art. 3:248 e.v. BW 205
12.7.5 Het belang dat art. 3:248 e.v. BW ook van toepassing zijn in geval van executie van geblokkeerde aandelen 206
12.7.6 HR 22 juni 2018 heeft duidelijkheid gegeven 208
12.7.7 Openbare verkoop van geblokkeerde aandelen is soms wel mogelijk en zinvol 210
12.7.8 Pandhouder en pandgever kunnen een niet-openbare verkoop overeenkomen 212
12.7.9 Conclusie over verhouding art. 2:198 lid 6 BW en art. 3:248 e.v. BW 213
12.8 Executie en extra-verplichtingen en eisen op de voet van art. 2:192 lid 1 BW 213
12.9 Zaaksvervanging 214
12.10 Tenietgaan pandrecht 214

Hoofdstuk 13 Erfrecht en aandelen 217
13.1 Inleiding 217
13.2 Wettelijke verdeling en gemeenschap van nalatenschap 218
13.3 Er is geen erfrechtelijke functionaris in functie 218
13.4.1 Er is executeur in functie. Taak executeur 219
13.4.2 Bevoegdheden van executeur ten aanzien van aandelen. Vervolg 220
13.4.3 Bevoegdheden erfgenamen/erfgenaam ten aanzien van aandelen gedurende de executele 221
13.5 De nalatenschap wordt overeenkomstig de wet vereffend 222
13.5.1 Inleiding 222
13.5.2 Vereffening van nalatenschap in geval van beneficiaire aanvaarding door een of meer erfgenamen 223
13.5.3 Vereffening gemeenschap na benoeming vereffenaar door rechter 224
13.5.4 Bevoegdheden vereffenaar ten aanzien van aandelen. Algemeen 224
13.5.5 Bevoegdheden vereffenaar ten aanzien van aandelen 225
13.5.6 Overige gevolgen van vereffening van gemeenschap (van nalatenschap) 226
13.5.7 Bevoegdheden erfgenamen ten aanzien van aandelen gedurende vereffening 226
13.6 Over (een aandeel in) de nalatenschap is een testamentair bewind ingesteld 227
13.6.1 Bewind over nagelaten of vermaakte aandelen 227
13.6.2 Strekking van bewind 228
13.6.3 Duur van het bewind 229
13.6.4 Bevoegdheden van bewindvoerder ten aanzien van aandelen gedurende bewind 229
13.6.5 Bevoegdheden van rechthebbende ten aanzien van aandelen gedurende bewind 230
13.6.6 Verdeling van aandelen in BV en bewind 231
13.6.7 Zaaksvervanging en bewind over vruchten 232
13.6.8 Bewind over geschonken aandelen 232
13.6.9 Inschrijving van bewind in aandeelhoudersregister 233
13.7 Verhouding executele, vereffening, bewind en beheersregeling 234
13.8 Legaat van aandelen 234
13.8.1 Legaat van aandelen. Algemeen 234
13.8.2 Op gelegateerde aandelen uitgekeerde dividenden 236
13.8.3 Legaat van geblokkeerde aandelen. Algemeen 237
13.8.4 Rechter kan blokkeringsregeling gedeeltelijk buiten toepassing verklaren 237
13.8.5 Naleving blokkeringsregeling 238
13.8.6 Blokkeringsregeling en aandelen die tot overig vermogen erfgenaam behoren 238
13.9 Erfrechtelijke vruchtgebruiken op aandelen 239
13.9.1 Inleiding 239
13.9.2 Stemrecht en het verzorgingsvruchtgebruik 240
13.9.3 Stemrecht en het voorbehouden vruchtgebruik 241
13.9.4 De overdraagbaarheid van de erfrechtelijke vruchtgebruiken 243
13.10 Legaat van vruchtgebruik van aandelen 243
13.10.1 Blokkeringsregeling staat niet in de weg aan afgifte legaat van vruchtgebruik 243
13.10.2 Bewind over gelegateerd vruchtgebruik 244
13.10.3 Voorafgaande aan vestiging vruchtgebruik uitgekeerde dividenden 246
13.11 Overdracht van aandelen tegen redelijke prijs aan (stief)kind 246
13.12 Fideï-commissair(e) erfstelling, legaat en schenking 247
13.12.1 Fideï-commissaire erfstelling 247
13.12.2 Fideï-commissair legaat 250
13.12.3 Fideï-commissaire schenking 254

Hoofdstuk 14 Koopovereenkomst van aandelen en ontbinding en vernietiging 257
14.1 Koopovereenkomst van aandelen 257
14.1.1 Toepasselijkheid van titel 7:1 BW 257
14.1.2 (Balans)garanties 257
14.2 Rechten van derden ter zake van verkochte aandelen 258
14.3 Ontbinding koopovereenkomst 262
14.3.1 Ontbinding wegens vervulling ontbindende voorwaarde 262
14.3.2 Ontbinding wegens wanprestatie 263
14.3.3 Ontbinding wegens onvoorziene omstandigheden 265
14.4 Vernietiging koopovereenkomst 265

Hoofdstuk 15 Noodzaak verbetering wettelijke regeling aandeelhoudersregister 267
15.1 Wettelijke regeling van het aandeelhoudersregister 267
15.2 Beperkte kenbaarheid aandeelhouderschap en gerechtigdheid beperkte rechten uit aandeelhoudersregister 270
15.3 Beperkte toegankelijkheid register van aandeelhouders 272

Hoofdstuk 16 Bescherming tegen beschikkingsonbevoegdheid over aandelen 277
16.1 Gevallen van beschikkingsonbevoegdheid 277
16.2 Art. 3:88 BW geeft slechts beperkte bescherming aan ‘verkrijger’ te goeder trouw. 279
16.3 Wanneer de verkrijger te goeder trouw is 281
16.4 Bescherming op grond van art. 2:196a lid 3 BW 283
16.5 Bescherming tegen beschikkingsonbevoegdheid in het erfrecht 284
16.5.1 Inleiding 284
16.5.2 Specifieke regels van derdenbescherming in het erfrecht 285
16.5.3 Geen algemene regeling ten aanzien van bescherming tegen beschikkingsonbevoegdheid in het erfrecht 286
16.5.4 Verdergaande bescherming van verkrijger van registergoed 287
16.5.5 Bescherming van verkrijger van aandelen 289
16.5.6 Bescherming en Europese erfrechtverklaring 289
16.5.7 Wenselijke bescherming en (nationale) verklaring vanerfrecht 290
16.6 Pleidooi voor verdergaande derdenbescherming tegen beschikkingsonbevoegdheid 291
16.7 Verkrijgende verjaring 294
16.8 Bescherming in geval van vestiging van vruchtgebruik en pandrecht en in geval van (beoogde) overdracht van vruchtgebruik 295

(Verkort) aangehaalde literatuur 297
Jurisprudentieregister 307
Artikelenregister 311