Psychische aandoeningen

Inleiding 11

Deel I Algemene inleiding in de kennis van psychische aandoeningen 13
1 Psychische aandoeningen – waar hebben we het over? 15
1.1 Positieve gezondheid 15
1.2 Psychische klachten 19
1.3 De medische benadering van psychische klachten 20
1.4 Het biopsychosociaal model 26
1.5 De sociaalpsychiatrische benadering 29
1.6 Culturele aspecten van psychische klachten en psychische gezondheidszorg 32
1.7 Samenvatting 34
Literatuur 34

2 De herstelgerichte benadering in de hulpverlening 37
2.1 Definitie van herstel 38
2.2 Herstel is een persoonlijk en uniek proces 38
2.3 Herstel verloopt min of meer in fasen 39
2.4 Vier aspecten van herstel 41
2.5 Herstelfactoren 43
2.6 Herstelondersteunende hulpverlening 44
2.7 Diversiteit in de psychische gezondheidszorg 49
2.8 Stigmatisering en destigmatisering 52
2.9 Samenvatting 57
Literatuur 58

3 Hoe ontstaan psychische aandoeningen? 61
3.1 Algemene gezichtspunten 62
3.2 Biologische factoren 64
3.3 Psychische factoren 82
3.4 Sociale factoren 91
3.5 Samenvatting 99
Literatuur 100

4 Een visie op psychische aandoeningen die leidend is voor de rest van dit boek 103
4.1 Het medisch model is ontoereikend 103
4.2 De sociale context waarin psychische klachten ontstaan speelt een cruciale rol 106
4.3 Een persoonlijke benadering is noodzakelijk 107
4.4 Het herstelperspectief is leidend 109
4.5 Samenvatting – positieve psychiatrie 110
Literatuur 111

Deel II Psychische aandoeningen 113
5 Angst 115
5.1 Angstproblematiek 115
5.2 De oorzaak van angstproblematiek 116
5.3 Het beloop van angstproblematiek 117
5.4 Soorten angst 118
5.5 Gevolgen voor het sociale netwerk 122
5.6 Herstellen van angstproblematiek 124
5.7 Samenvatting 130
Literatuur 131

6 Depressie 133
6.1 Depressieve-stemmingsproblematiek 133
6.2 Oorzaken van een depressie 135
6.3 Het beloop van een depressie 137
6.4 Vormen van depressieproblematiek 139
6.5 Gevolgen voor het sociale netwerk 144
6.6 Begeleiden van mensen met een depressieve stemming 145
6.7 Samenvatting 156
Literatuur 156

7 Manie 159
7.1 Wat is een manie? 159
7.2 Fasen van herstel 163
7.3 Gevolgen voor het sociale netwerk 171
7.4 Samenvatting 173
Literatuur 174

8 Dwang en obsessie 177
8.1 Dwanghandelingen en obsessies 177
8.2 De verschillende vormen van dwang en obsessie 177
8.3 Ontstaan van dwang en obsessie 184
8.4 Het beloop van dwang en obsessie 185
8.5 Gevolgen voor het sociale netwerk 185
8.6 Herstellen in fasen 188
8.7 Afsluiting herstellen in fasen 198
8.8 Samenvatting 198
Literatuur 199

9 Psychose 201
9.1 Het fenomeen psychose 201
9.2 De fasen van psychotisch worden en herstellen;
herstelgerichte hulpverlening 216
9.3 Samenvatting 234
Literatuur 235

10 Posttraumatische stress 239
10.1 Het begrip trauma 239
10.2 Posttraumatische stress 242
10.3 Gevolgen voor het sociale netwerk 249
10.4 Herstellen van posttraumatische stress 250
10.5 Samenvatting 258
Literatuur 258

11 Dissociatie 261
11.1 Het verschijnsel dissociatie 261
11.2 Verschillende vormen van dissociatie 264
11.3 De oorzaak van dissociatie 267
11.4 Het beloop van dissociatieve problematiek 269
11.5 Gevolgen voor het sociale netwerk 269
11.6 Herstellen in fasen 270
11.7 Drempels in de begeleiding 280
11.8 Samenvatting 281
Literatuur 282

12 Autisme 285
12.1 De kenmerken van autisme 286
12.2 Theorieën die autisme proberen te verklaren 294
12.3 Mensen met autisme en hun sociale netwerk 302
12.4 Begeleiding en herstelondersteuning van mensen met autisme in de verschillende fasen van het leven 304
12.5 Samenvatting 313
Literatuur 314

13 Persoonlijkheidsproblematiek 317
13.1 Het fenomeen persoonlijkheidsproblematiek 317
13.2 Verschillende vormen van persoonlijkheidsproblematiek 320
13.3 Een alternatief model voor de indeling van persoonlijkheidsproblematiek 331
13.4 Gevolgen voor het sociale netwerk 333
13.5 Begeleiden van mensen met persoonlijkheidsproblematiek 333
13.6 Samenvatting 350
Literatuur 351

14 Verslaving en dubbele diagnose 353
14.1 Verslaving 353
14.2 Verschillende vormen van verslaving 354
14.3 Risicofactoren voor verslaving 367
14.4 Beloop van verslaving 369
14.5 Dubbele diagnose 369
14.6 Gevolgen voor het sociale netwerk 373
14.7 Herstellen van verslaving 374
14.8 Verslaving en criminaliteit 389
14.9 Samenvatting 390
Literatuur 391

15 Problematisch eetgedrag 395
15.1 Problematisch eetgedrag 395
15.2 Vormen van problematisch eetgedrag 399
15.3 Gevolgen voor het sociale netwerk 405
15.4 Begeleiding van cliënten met een eetprobleem, de fasen van herstel 407
15.5 Samenvatting 413
Literatuur 414

16 Lichaam en geest 417
16.1 Het psycho-neuro-immuno-endocriene systeem 417
16.2 Psychische aandoeningen waarbij lichamelijke klachten centraal staan 419
16.3 Lichamelijke gezondheid en leefstijl bij mensen met een psychische aandoening 429
16.4 Samenvatting 430
Literatuur 431

17 Zelfbeschadiging 433
17.1 Vormen en achtergronden van zelfbeschadigend gedrag 433
17.2 Zelfbeschadigend gedrag en herstel 437
17.3 Bejegening van en hulp voor mensen die zichzelf beschadigen 443
17.4 Betekenis van zelfbeschadigend gedrag voor mensen in het sociale netwerk 446
17.5 Samenvatting 447
Literatuur 447

18 Suïcidaal gedrag 449
18.1 Achtergronden van suïcidaal gedrag 450
18.2 Herkennen en bespreekbaar maken van suïcidaal gedrag 455
18.3 Mensen met suïcidaal gedrag herstelgericht begeleiden 459
18.4 Naastbetrokkenen van mensen met suïcidaal gedrag 461
18.5 Na de suïcide 463
18.6 Samenvatting 464
Literatuur 464

Illustratieverantwoording 466
Register 467
Over de auteurs 471