De tomaat

Inleiding
De mythische tomaat 11

1 Zaad
Jos Looije over het zaad 23
Eigen tomaat eerst!
Zin en onzin over haar nationale identiteit 27
De angst voor het rode monster
Waar is die genetisch gemodificeerde tomaat? 34
Het goud uit de polder
Hollands familiebedrijf tart chemieconcerns 46
Bloemetjes en bijtjes
Hoe doet de tomaat ‘het’? 51
Gevonden of uitgevonden?
Patent verwerven op tomaateigenschappen 56
• Marktonderzoek
Land van herkomst 63
‘Klein-Holland’ in de Oderbruch
Walter en Frank Schütz speuren naar Van Spronsen-erfgoed 67

2 Kas
Jos Looije over de kas 81
Een reisje langs de Niederrhein
De ruggegraat der natie bijeen 85
Bouwen voor de concurrentie
Wereldtomaat wenst passende behuizing 93
Warmte, water, licht
Overlevingspakket met bonussen 99
• Marktonderzoek
Seizoenen 107

3 Teelt
Jos en Vincent Looije over de teelt 111
De Glazen Stad
Het Westland als tomatenbiotoop 115
Waterschaarste tussen berg en zee
In Spanje tikt de tijd anders 126
Blootgesteld aan zon en lange schaduwen
Roemenië tussen natuur en nieuwe tijden 134
Het verdriet van de tuinder
Van de veiling naar de bank 141
• mMarktonderzoek
Soorten en maten 148
Gevlucht naar het naoorlogse Westland
Gergely en Helga Kosdi-van Spronsen vinden een thuis 151

4 Schade
Vincent Looije over de schade 161
‘Duurzaam’ als dooddoener
Het meest mishandelde woord van de eeuw 165
De mythe van de lokale tomaat
Oostenrijk in de ban van heimwee 176
Grootschalig versus kleinschalig
De wetenschap, de ethiek en de aardbol 188
• Marktonderzoek
Regionale tomaten 198

5 Werk
Vincent Looije over het werk 203
Nog is Nederland niet verloren
Poolse reddingsbrigades gerekruteerd 207
Slavernij bestaat nog
Zuid-Europa’s tomatenplantages 216
• Marktonderzoek
Verpakt en verreisd 222
Telen in vaders voetsporen te Hajdúdorog
Nederlander Sandor Kosdi wil in Hongarije aarden 225

6 Geld
Jos Looije over het geld 237
Brussel als melkkoe en pispaal
eu-subsidies voor land- en tuinbouw 241
Een regeling op Hollandse leest
Het uitgespeelde spel van superverenigde telers 250
Tomaten en varkens
Pecunia, politiek en pers van Sibiu tot Den Haag 257
• Marktonderzoek
Prijzen 268

7 Smaak
Jos en Vincent Looije over de smaak 273
Een Limburger tegen heel Duitsland
De Wasserbombe is hardnekkig genoeg 277
De tomaat als levenselixer
Zin en onzin over de ‘lycopeenbal’ 286
De tomaat als ziektekiem
Zin en onzin over de ‘gifbal’ 295
Nóg meer rode balletjes eten!
De consument en de Acties-Tomaat 306
• Marktonderzoek
Smaak 312
De ondergang van de regionale tuinbouw
Waar zijn nu die Oderbruch-tomaten voor Berlijn? 315

8 Markt
Vincent Looije over de markt 325
Veel liefs uitMoskou
De Russische importstop als uitvlucht en uitdaging 329
‘Food ChainMadness’
Inwisselbare tomaten kruisen elkaar op het continent 339
‘Geiz ist geil’
Detailhandel strijdt om gierige, gulzige koper 351
Hallo, daar zijnweweer!
Berlijnse reünie met Europese vooruitblik 362
• Marktonderzoek
Gesjoemel 371

Geïnterviewden 375
Verantwoording en dank 379