Grondbeginselen van veranderen

Inleiding 11

DEEL I
DE EIGENGEAARDHEID VAN SOCIALE VERANDERKUNDE 23
1 Veranderen 24
1.1 Veranderen is een vorm van handelen 25
1.2 Wie of wat is de veranderaar? 40
1.3 Veranderen is systemisch handelen 48
1.4 Veranderen is omgevingsverandering en leren 55
Tot slot 58

2 Sociaal 60
2.1 Sociaal is de afstemming tussen en binnen mensen 60
2.2 Sociaal is de afstemming tussen mens en omgeving 69
2.3 Sociaal is de morele kwaliteit van mens en samenleving 77
2.4 Sociaal verwijst naar een werkveld 79
Tot slot 85

3 Kennisgebied van sociale veranderkunde 86
3.1 Eigenheid van het kennisgebied 86
3.2 Veranderkundig onderzoek 102
3.3 Criteria van wetenschappelijkheid 112
Tot slot 135

DEEL II
FILOSOFISCHE GRONDSLAGEN 137
4 Visies op waarheid, werkelijkheid en methodologie 138
4.1 Het paradigma vanwaaruit men kijkt 139
4.2 Visies op waarheid 141
4.3 Visies op de werkelijkheid 169
4.4 Visies op methodologie 176
Tot slot 183

5 Een integrale visie op sociale veranderkunde 184
5.1 Een integrale visie 184
5.2 Basisconcepten die verbinden 188
5.3 Een proces van scheiden en verbinden 189
Tot slot 203

DEEL III
METHODOLOGISCHE GRONDSLAGEN 205
6 Verheldering van de vraag 206
6.1 Het sociale vraagstuk 206
6.2 Verhelderen als onderzoeksproces 213
6.3 Mogelijkheden tot beïnvloeding inschatten 216
Tot slot 218

7 Waarden als doelrichting van veranderen 219
7.1 Doelrichting van veranderen 219
7.2 Waardenoriëntering als onderzoeksproces 233
7.3 Een grenzenstellende dialoog 236
Tot slot 248

8 Realisatie van gewenste verandering 249
8.1 Een procesgerichte aanpak 249
8.2 Implementeren zien als onderzoeksproces 258
8.3 Praktische bouwstenen van veranderen 261
8.4 Fasering van het veranderproces 280
Tot slot 282

DEEL IV
SYSTEEMDENKEN ALS BASIS VAN VERANDERKUNDE 285
9 Systeemvisie met zelfregulering als centraal concept 286
9.1 Systeemvisie op samenhang natuur, mens en maatschappij 287
9.2 Zelfregulering als centraal concept 299
Tot slot 305

DEEL V
NABESCHOUWING ONDERZOEK 307
10 Aandachtspunten voor vervolgstudie 308
10.1 Relatie tussen de negen integratieve basisthema’s 309
10.2 De eigengeaardheid van sociale veranderkunde 310
10.3 Filosofische grondslagen van sociale veranderkunde 312
10.4 Methodologische grondslagen van veranderen 313
10.5 Systeemdenken als basis van veranderkunde 313
Tot slot 316

11 Methodische verantwoording van het onderzoek 317
11.1 Kwaliteit van het thematisch onderzoek 318
11.2 Eindverslag functioneren kennisgroep 329
Tot slot 342

Over de auteur en de leden van de kennisgroep 343
Literatuur 351