Quadra Politica

Woord vooraf V

1 De spelregels van het openbaar bestuur 1
1.1 ‘Als een ambtenaar een fout maakt, dan ontslaan we de wethouder’ 1
1.2 D e vierde macht 3
1.3 Veranderende spelregels: verander het ontslagrecht 4
1.4 Quadra Politica 6

2 Problemen met de vierde macht 7
2.1 Inleiding en aanleiding 7
2.2 D e economische modelleringen 8
2.3 New Public Management 11
2.4 NPM in Nederland 12
2.5 D e beschrijvende wetenschap 13
2.6 A mbtelijke ‘oplossingen’ leiden tot steeds meer problemen 15
2.7 D e opdracht 16

3 We gaan het anders doen 17
3.1 De bestuurskunde beschrijft, maar ontwerpt niet 17
3.2 Tijd voor een bestuurskundige ontwerpbenadering 17
3.3 De ontwerpfilosofie 18
3.4 Sociaal determinisme 20
3.5 ‘The trigger’ 21
3.6 D e speltheorie 22

4 Weerbarstige problemen 23
4.1 O plossingen voor weerbarstige problemen 23
4.2 Het Nash-evenwicht 25
4.3 Stabiele afspraken 26
4.4 A lleen eigenbelang: de verkeerde aanname van de speltheorie 28
4.5 Het vertrouwensdilemma: instabiele afspraken 30
4.6 Samenwerking komt (helaas) tot stand door straffen 35
4.7 Veranderende spelregels 38
4.8 Zelfsturende teams en agile management 39
4.9 Straf mijden door informatie achter te houden 41
4.10 Niet controleren maar spelregels veranderen 41

5 De vierde macht 45
5.1 Leiderschap en macht 45
5.2 D e ambtenaar als sociaal ingenieur 46
5.3 D e vierde macht als macht(hebber) 47
5.4 D e tragedy of the commens: de groei van de ambtelijke macht 48
5.5 Hoe houden ambtenaren hun macht? 51
5.6 Hoe de overheid richting haar burgers werkt: met straffen en belonen 52
5.7 Slecht mensbeeld 58

6 De cultuur van ambtelijke organisaties veranderen is Nash-evenwichten veranderen 63
6.1 Cultuur veranderen is spelregels veranderen 63
6.2 Cultuurproblemen 68
6.3 D oor verandering van spelregels verandert de cultuur 75
6.4 Spelregels ontwerpen en vaststellen 78

7 De spelregels van de Quadra Politica 79
7.1 De spelregels onder de Trias Politica 79
7.2 Wet normalisering rechtspositie ambtenaren is nog niet af 81
7.3 Van Trias Politica naar de Quadra Politica 82
7.4 Quadra Politica 84
7.5 De nieuwe spelregels in een organisatieverordening 86

8 Personele regelingen voor ambtelijke organisaties: FUNTOTAAL 87
8.2 FUNPRO F©: stap 1 in de modernisering van uw HRM-beleid 88
8.3 FUNWAAR©: stap 2 in de modernisering 99
8.4 FUNINT©: concrete spelregels voor integriteit 100
8.5 FUNWER©: Werving en selectie 101
8.6 D e eerste stap naar FUNTOTAA L: de invoering van FUNPRO F© in uw organisatie 105

De politiek is aan zet 107
Geraadpleegde literatuur 109
Curriculum vitae 115