1 Inleiding 11
2 Wat is politie? 13
2.1 Inleiding 13
2.2 Politiefunctie 14
2.2.1 Noodhulp en hulpverlening 14
2.2.2 Ordehandhaving 15
2.2.3 Meldkamers: hart van politiewerk 16
2.2.4 Gebiedsgebonden politiewerk 16
2.2.5 Geweldsmonopolie 16
2.2.6 Misdaadbestrijding 18
2.2.7 Informatiemakelaars 18
2.2.8 Waardegedreven 19
2.3 Netflix-criminologie 20
2.3.1 Wisselwerking politiek, media en politiezorg 20
2.3.2 Opsporingsmythen 21
2.4 Twee politieverhalen 21
2.5 Drie argumenten voor een nieuwe visie op de politiefunctie 23
2.5.1 Politie van de staat of van de burger? 27
3 Nieuwe sturing, monitoring en verantwoording 29
3.1 Inleiding 29
3.2 Politieke sturing: ‘liaisons dangereuses’ 30
3.2.1 Kamervragen en moties 32
3.2.2 Enkele voorbeelden 33
3.2.3 ‘Tweede Kamer stelt politietop onder curatele’ 35
3.2.4 Hoofddoek en politie 36
3.2.5 Wet en praktijk 37
3.2.6 Politiebonden 37
3.2.7 Wet en praktijk 40
3.2.8 Het ministerie en de Nationale Politie 40
3.2.9 Het ministerie en het Openbaar Ministerie 43
3.2.10 Onderdeel van een groter geheel 43
3.3 Beleidsturing: de minister en het LOVP 44
3.3.1 De nationale beleidsagenda 44
3.3.2 Ondermijning Prio 1 45
3.3.3 Ondermijning en meer 46
3.3.4 Trend: van kwantitatieve naar kwalitatieve doelstellingen 48
3.3.5 Rest van de politiefunctie: gezag en lokale veiligheidszorg? 48
3.3.6 Wel een Justitie-initiatief, maar met instemming van het gezag 49
3.4 Beleidsturing: de burgemeester en ondermijning 50
3.4.1 Rolvastheid (De Graaf, 2019) 50
3.4.2 Visiedocument ondermijning VNG (2017) 51
3.4.3 Het Ondermijningsfonds 51
3.4.4 Manifest ondermijnende criminaliteit (2021) 52
3.5 Beheersturing: Justitie 52
3.5.1 Financiering ondermijning 53
3.5.2 Gelijktijdige bezuinigingen en investeringen 53
3.5.3 Bezuinigen: plankzaken en legitimiteit 55
3.5.4 Claims op de politiecapaciteit: bewaken en beveiligen 57
3.5.5 Begroting Justitie 2023 57
3.5.6 Meerjarig budgettair kader politie 2024-2028 58
3.5.7 Jekyll & Hyde-gedaanten 58
3.5.8 Hermans-gelden 60
3.6 Beheersturing: Kaderbrieven 60
3.6.1 Ontwikkeldoelstellingen 2024-2028 61
3.6.2 Nieuwe bijdragen in de Kaderbrief 62
3.7 Sturing politieleiderschap 66
3.8 Taalsturing 67
3.9 Gezag- en beheerdialogen: op zoek naar rolvastheid 69
3.9.1 Bestuurlijke cultuur 70
3.9.2 Rechtsstatelijkheid 71
3.9.3 Gezag- en beheerdialogen 3.0 72
3.9.4 Het taboe van de sterkteverdeling 74
4 Gezag en politie in Limburg 77
4.1 Inleiding 77
4.2 Context 78
4.2.1 Klein, vergrijsd, onder druk 78
4.2.2 Basispolitiezorg 79
4.2.3 Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO) 81
4.2.4 Verbinding met de samenleving 82
4.2.5 Opsporing 82
4.3 Politieke sturing 83
4.4 Beleidsturing: de landelijke beleidsagenda 84
4.4.1 De regionale beleidsagenda (2020-2023) 84
4.5 Beleid- en beheersturing: Kaderbrieven Nationale Politie 85
4.6 Opstandige betrokkenheid 87
4.6.1 Opstandige burgemeesters 88
4.6.2 Gezag- en beheerdialogen 90
4.6.3 Meer opstandigheid, minder betrokkenheid burgemeesters 97
4.6.4 Openbaar Ministerie 101
4.6.5 Politie 102
4.6.6 Regionale beleidsagenda’s en Kaderbrieven 103
4.6.7 Landelijke programma’s korpsleiding Den Haag 106
4.7 Leiderschap: het beest in de bek kijken 106
4.7.1 Schaarste is overal, maar hoe ga je ermee om? 107
4.8 Afbreukrisico’s en de noodzaak van teamplaying 115
5 Aanbevelingen 117
5.1 Inleiding 117
5.2 Helden van de terugtocht 117
5.3 Rechtsstaatprincipes en verbeeldingskracht 122
5.3.1 De grote afwezige: het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijks relaties 124
5.3.2 Op zoek naar de burger 124
5.3.3 Raad voor de Politie 125
5.3.4 Houding en gedrag: over omgangsvormen 125
5.3.5 Professionele verantwoordelijkheid 126
5.3.6 Doorontwikkelen begroting en budgetsysteem 127
5.3.7 Rijker verantwoorden 128
5.3.8 Dialogen over in control statements in plaats van afvinken 129
5.3.9 (Zelf)evaluatie van het LOVP 130
5.3.10 Het gelijkheidsbeginsel in de sterkteverdeling 132
5.3.11 Preventie 132
5.3.12 Verbeeldingskracht: een nieuw politieverhaal 132
5.3.13 Verbeeldingskracht: maatschappelijke discussie over het drugsbeleid 134
5.3.14 Verbeeldingskracht: digitale politie 135
5.3.15 Verbeeldingskracht: internationalisering 136
5.3.16 Verbeeldingskracht: politie als proces 138
5.3.17 Verbeeldingskracht: economische veiligheid 140
Literatuur 143
Samenvatting 149
Bijlage 1. Wat heb ik gedaan? 161
Bijlage 2. Vragenlijsten (regio)burgemeesters 163
