Het seculiere experiment

Voorwoord bij de herziene versie 11
Voorwoord bij de eerste versie 15
Opening en afbakening 19
Waar deze studie over gaat en waarover dus niet
Vervuld zijn 20
Een religieuze warboel 21
Geen noodzakelijk proces 23
Het einde van een monopolie 25
De puzzel 28
De hoofdstukken 30
Een balans 33

Deel 1 – de kwestie 37
Hoofdstuk 1 – het seculiere tijdperk 39
Over de aanloop tot het experiment
Geschiedenis zonder God 40
Radicaal los 42
De secularisering voorbij? 45
Morele verlegenheid 47
De waarde van religieuze argumenten 49
Toch een seculier tijdperk 51
Nieuwe condities 53

Hoofdstuk 2 – een nieuwe sociale orde 55
Of we nog ergens in kunnen geloven
De grote substituties 56
De God van Nietzsche 58
Enig realisme 61
Een esthetische moraal? 66
Veldstudies 68

Deel 2 – de veldstudies 71
Hoofdstuk 3 – de postmoderne zondeval 73
Criminaliteit als lakmoesproef
De katholieke crimineel 74
Secularisering en criminaliteit 76
Het effect van de gemeenschap 78
Islam en criminaliteit 80
Religie als legitimering van geweld 82
Angst voor chaos 84
Besluit 86

Hoofdstuk 4 – een nieuwe voorzienigheid 87
Surveillance als antwoord op de angst
De veiligheid van alles 88
Veiligheidsbeleving als voedingsbodem 90
Populisme en veiligheid 92
Van veiligheid naar surveillance 94
Macht door vrijheid 97
Surveillance als transcendente werkelijkheid 99
Besluit 101

Hoofdstuk 5 – de pornografische arena 103
De onttovering van seksualiteit met behoud van de relatie Seks en de Nederlandse kerk 104
Liefde en lust 106
Seksuele strijd 109
Heilige seks 111
Enkele cijfers over seksueel geweld 113
Het nieuwe ‘gewoon zijn’ 116
Besluit 118

Hoofdstuk 6 – het versleten begrip integratie 121
Superdiversiteit en een wrekende God
Een duizelingwekkend perspectief 122
De geschiedenis van een controverse 125
Besturen van verschillen 128
Verdeeld burgerschap 131
Diversiteit in domeinen 133
De wrekende God 135
Besluit 138

Hoofdstuk 7 – denken in mogelijkheden 141
Sociale wetenschap als indicatie-instituut
Een ambivalente functie 142
Cognitief kapitalisme 145
Wetenschap als roeping 147
Tussen waarheid en werkelijkheid 150
Robuuste kennis 153
Concreter 155
Besluit 158

Deel 3 – de balans 161
Hoofdstuk 8 – de pragmatiek van praktijken 163
Hoe we van God los samenleven
De bevindingen 164
De pragmacratie 167
Perspectief 1: dynamische continuïteit 169
Perspectief 2: normatieve fundamenten 171
Perspectief 3: de esthetiek van praktijken 174
Eind goed, al goed? 176

Hoofdstuk 9 – het gedroomde godenrijk 181
Over nieuwe condities voor strijd en verzoening
Een tragische positie 182
Godenschemering 184
Op het scherp van de snede 187
De nieuwe mens 189
Een emergente God 191
Een bijgesteld experiment 195

Hoofdstuk 10 – hoe nu verder? 197
Van diepe twijfel tot hypermoraal
Een einde aan ‘het idee waarheid’ 198
Snakken naar identiteit 199
Van christendom tot identiteitspolitiek 201
Ressentiment en woede 203
Thymotische strijders 205
Het eigen gelijk als enige waarheid 207
Een politiek van vijandschap 208
Hypermoraal 210
Momenten, verhalen en zwaartepunten 212

Epiloog en verantwoording 215
Eindnoten 217
Literatuur 225