Recht en technologie

Voorwoord: recht en technologie, een constructief tweespan of gedwongen huwelijk? 15
H.J. Snijders
Lijst van afkortingen 19

Deel I Algemene beschouwingen
A distant mirror: recht en technologie in de lange negentiende eeuw – Over de rol van wetgever en rechter bij het omgaan met nieuwe technologieën 25
J.T.J. van de Riet
1 Inleiding 25
2 De Nederlandse rechtswetenschap in de negentiende eeuw en de verhouding tussen rechter en wetgever 28
2.1 Staatkundige achtergrond: de rechter als ‘bouche de la loi’ 29
2.2 Het Nederlandse legisme in de negentiende eeuw 30
2.3 Antilegistische tegenbewegingen rond 1900 33
2.4 De Hoge Raad en de onrechtmatige daad 36
3 Twee praktijkvoorbeelden 38
3.1 Technologie en het privaatrecht: nieuwe communicatiemiddelen 38
3.2 Technologie en het strafrecht: onstoffelijke goederen 40
4 Conclusie 43

Deel II Recht en algoritmen
Big data analytics for legal fact-finding 47
J.C. Scholtes en H.J. van den Herik
1 Introduction 47
2 What is e-Discovery? 48
3 Challenges in e-Discovery 48
3.1 A legal related origin 48
3.2 A process-related origin 49
3.3 A data-related origin 50
3.4 A human-related origin 50
4 Search in e-Discovery 51
4.1 Search 51
4.2 Boolean search to identify responsive documents 52
5 The rise of technology assisted review 53
5.1 Continuous active learning 54
5.2 How about review for privileged information? 55
5.3 Redactions for privileged data and data protection 55
5.4 Analytics for early case assessment: strategic decision support 56
6 Four examples of technology assisted review 57
6.1 NMF modeling 57
6.2 Community detection 58
6.3 Topic rivers 59
6.4 Emotion mining from song lyrics 60
7 Conclusions 61
8 Possible future developments 62

Deel III Regulering en digitalisering
Mededingingsbeperkingen in de Europese e-commerce sector – De verenigbaarheid van de Europese digitale handel in consumptiegoederen met het Europees mededingingsrecht 65
J.A.F. Boekhorst
1 Inleiding 65
2 Prijsbepaling van consumentenproducten 66
2.1 Prijstransparantie en prijsconcurrentie 66
2.2 Prijsbeperkingen 68
2.3 Prijsbeperkingen in de consumentenelektronica 69
3 Marktplaatsbeperkingen 69
3.1 De ontwikkeling van de e-commerce bezien vanuit de fabrikant 69
3.2 Selectieve distributieovereenkomsten 70
3.3 Pierre Fabre: Algemeen en absoluut verbod van verkoop via internet 72
3.4 Coty: Verbod op het inschakelen van een niet-erkende derde bij internetverkoop 73
3.4.1 Eerste vraag 73
3.4.2 Tweede vraag 74
3.4.3 Derde en vierde vraag 75
3.4.4 Uitkomst van Coty 75
4 Conclusie 76

Belastingheffing en digitale ondernemingen 77
B.H.T. Bots
1 Inleiding 77
2 Invloed op de economie 79
2.1 Onderscheid traditionele economie 80
2.2 Nieuwe businessmodellen 82
2.2.1 B2C-ondernemingen 82
2.2.2 B2B-ondernemingen 82
3 Internationaal 83
3.1 OESO 84
3.2 EU: Common Consolidated Corporate Tax Base 86
3.3 Kanttekeningen 87
3.4 Vaste inrichting herzien 88
4 Conclusie 89

Privacy en real-time bidding – In hoeverre kunnen we de privacycomponent meten? 91
R.J.W. van Eijk en H.J. van den Herik
1 Inleiding 91
2 Een veranderend juridisch kader voor privacy online 92
3 Real-time bidding 93
4 Het meetbaar maken van privacy 96
4.1 Web privacy measurement 96
4.2 Het belang van web privacy measurement 97
5 ‘Graafgebaseerde methodologische aanpak’ 99
6 Conclusies 102

Deel IV Het contractenrecht in 2025
The role of CODR in future smart contracts 105
D. Dimov, F. Ast en H.J. van den Herik
1 Introduction 105
2 The use of CODR in smart contracting 107
2.1 Kleros 108
2.2 JUR 109
2.3 COTI 109
2.4 Telos 110
3 Forecasting the role of CODR by 2025 111
3.1 Heading towards standardization 111
3.2 Adoption by governmental authorities 112
3.3 Appearance of oligopoly in the field of blockchain-CODR 113
4 Conclusion 113

Een juridische beschouwing van smart contracts uitgevoerd op een blockchain 115
M.R. Heijmerink
1 Inleiding 115
2 Blockchain 116
2.1 De technologie 116
2.2 Gedecentraliseerd 117
2.3 Onveranderlijk 118
3 Wat zijn smart contracts? 120
3.1 Smart contracts in gebruik 122
3.2 Voordelen 124
4 Juridisch kader 126
5 Moeilijkheden 129
6 Conclusie 131

Contractenrecht in de praktijk van 2025 133
B.L.P. van Reeken
1 Inleiding 133
2 Ervaringen geven zicht op ontwikkelingen 134
3 Consequentie voor de praktijk 136
4 Conclusie: behoefte aan wetgeving? 137

Deel V Aansprakelijkheid en rechtssubjectiviteit
Responsibility in robot and AI environments 141
E. Fosch-Villaronga
1 Introduction 141
2 Robots and AI usually involve complex ecosystems 143
2.1 In theory 143
2.2 In practice 143
3 Sources of liability 145
4 The responsibility gap 146
5 Who is responsible, then? 148
6 Human responsibility 151
7 Conclusion 152

Zelfrijdende auto’s en het recht – Enkele beschouwingen over verkeersrechtelijke en aansprakelijkheidsrechtelijke implicaties 153
K.A.P.C. van Wees
1 Inleiding 153
2 Niveaus van automatisering en autonomie 153
3 Voertuigautomatisering en het verkeersrecht 156
3.1 De bestuurder in het verkeersrecht 156
3.2 Volledig zelfrijdende auto zonder bestuurder 157
3.3 Deels- of parttime zelfrijdende auto 157
4 Civielrechtelijke aansprakelijkheid 161
5 Conclusie 166