Macht en tegenmacht in Amerika

Voorwoord 5
Inleiding 13

1. Enkele belangrijke momenten in de staatkundige geschiedenis 17
1.1 Pril begin 17
1.2 De kolonisatie 18
1.3 Koning en kolonie 20
1.4 Drie vormen van koloniale regering 21
1.5 De Opstand 22
1.6 De Onafhankelijkheid in 1776 26
1.7 De nieuwe wereld: het verband tussen religie en de staat 27
1.8 De grondwet van 1787 29
1.9 De commentaren op de nieuwe grondwet 33
1.10 De slavenhandel 35
1.11 De Burgeroorlog 38
1.12 Herstel en uitbreiding van het grondgebied en de staten 41
1.13 Conclusies 44
Literatuur 45

2. Hoe werkt het ‘systeem’? 47
2.1 De basisregels van het systeem 48
2.1.1 Machtenscheiding 49
2.1.2 Twee kernbegrippen: checks and balances en rule of law 51
2.2 De grondwet 54
2.3 Federalisme en de staten 55
2.4 Politieke partijen: context en het begin 59
2.5 Dominantie tweepartijenstelsel 65
2.6 Financiering van politieke partijen en campagnes 68
2.6.1 Dilemma’s en belangenstrijd 69
2.6.2 Gesteggel over campagnewetgeving in het Congres 73
2.6.3 De omstreden Citizens United-uitspraak 75
2.6.4 Stand van zaken in 2020 77
2.7 Kandidaatstelling en de kieswet 79
2.8 De President en het kiescollege 82
2.9 Wat is gerrymandering? 86
2.10 Conclusies 91
Literatuur 93

3. Het Congres 95
3.1 Kandidaatstelling en verkiezing 95
3.2 Primary en caucus 96
3.3 De oversight-functie van het Congres 98
3.4 Het leiderschap in Huis en Senaat 98
3.5 Het commissiestelsel 102
3.6 Hoorzittingen van de commissies 105
3.7 De core business van het Congres: wetgeving 109
3.8 Het budgetrecht van het Congres 115
3.8.1 Grondwet, budgetrecht en tekorten 116
3.8.2 Interne procedure begrotingsbehandeling en verband met wetgeving 120
3.8.3 Shutdown 124
3.8.4 De President, het line-item veto en de rechter 125
3.8.5 ‘Pork barrel’ 126
3.9 De Senaat en het verschijnsel filibuster 127
3.10 Moraliteit en gedrag van leden van het Congres: de Ethische Commissies 130
3.11 Onderzoeksbevoegdheden van het Congres 135
3.12 De staf van Congresleden 139
3.13 Het sterk verdeelde Congres 143
Literatuur 146

4. De President 149
4.1 De verkiezing van de President in 2020 150
4.2 Het afzetten van een President (impeachment) 152
4.2.1 Vier impeachments 154
4.2.2 Het Mueller-onderzoek 158
4.2.3 Tussentijds aftreden van een President 161
4.3 Immuniteit van de President 163
4.3.1 Drie voorbeelden van mogelijke immuniteit: Nixon, Clinton en Trump 164
4.3.2 Emolumenten (anti-corruptie) en President Trump 169
4.4 De grondwet en de uitvoerende macht 170
4.5 De bevoegdheden van de President op basis van de grondwet 173
4.5.1 De vetomacht van de President 173
4.5.2 Benoeming en ontslag 175
4.5.3 De State of the Union 178
4.5.4 Gratiebevoegdheid van de President 179
4.6 De implied powers van de President 181
4.6.1 Noodtoestand op basis van artikel II van de grondwet 183
4.6.2 Delegeren aan de President 185
4.6.3 De President en het legislative veto 187
4.6.4 De ‘Signing Statement’ van de President 189
4.7 De President, het buitenlands beleid en defensie 189
4.7.1 De War Powers Resolution van 1973 192
4.7.2 De ‘War on terrorism’ 195
4.8 Het presidentieel apparaat 198
4.8.1 Het kabinet 199
4.8.2 Departementen en agencies 200
4.9 Lobbyen in Washington D.C. 204
4.10 Conclusies: staat Trump boven de wet? 206
Literatuur 209

5. Rol en invloed van de rechter, met name het Hooggerechtshof 211
5.1 Grondwettelijke positie van de rechterlijke macht 211
5.2 De organisatie van het (federale) rechtspraak 214
5.3 Belang van lagere federale rechtspraak 217
5.3.1 Nut van een statelijke procedure 218
5.3.2 Voorbeelden van lagere rechtspraak 220
5.4 De bevoegdheden van de rechter 221
5.4.1 Wanneer is een federale rechter bevoegd? 223
5.4.2 Het toetsingsrecht 223
5.4.3 Soorten standpunten van rechters: dissents en concurrences 227
5.5 Voordracht en benoeming leden van het Hooggerechtshof 228
5.5.1 De nominatie 230
5.5.2 Rol American Bar Association (ABA) 231
5.5.3 Wie zijn de negen leden van het Hooggerechtshof in 2020? 232
5.6 Kort overzicht van de wijze van behandeling en de soorten uitspraken 240
5.6.1 Hoe werkt het Hooggerechtshof intern? 241
5.6.2 Soorten uitspraken van het Hooggerechtshof: concurrences en dissents 244
5.6.3 Toenemende verdeeldheid in het Hooggerechtshof 248
5.6.4 Wijze van behandeling van doodvonnissen in 2020 249
5.7 Betekenis van de law clerks 250
5.8 Conclusies: de meest kwetsbare tak van de trias politica 253
5.8.1 Gespannen verhoudingen 253
5.8.2 Congres en de benoemingen in het Hof 255
5.8.3 Verhouding tussen Congres en Hof 256
5.8.4 Heeft het Hof het laatste woord? 259

Literatuur 261
Nabeschouwing: waarom 2020 zo belangrijk is 265
Verklarende begrippenlijst 273
De Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring 281
Tekst grondwet Verenigde Staten 287