Perfectionisme wordt regelmatig gezien als iets positiefs. Enerzijds terecht, want het kan ambitie, vooruitgang en prachtige resultaten opleveren. Tegelijkertijd zie ik dat de schaduwzijde van perfectionisme nog steeds zwaar onderschat wordt. Perfectionisme is een van de belangrijkste oorzaken van een burn-out. Uit onderzoek blijkt bovendien allang dat het kan leiden tot allerlei psychische en lichamelijke klachten (bv depressiviteit, migraine, chronische pijnen) en compensatiegedrag (zoals verslavingen en eetstoornissen).
Overdreven perfectionisten zijn bang om fouten te maken, bang om te falen en hebben bovendien de neiging dingen te willen controleren. Ze betalen een hoge prijs, want hun leven wordt beheerst door angsten, de druk van moeten en presteren, schuldgevoelens en stress.
Binnen bedrijven, maar ook binnen het ondernemerschap kan perfectionisme zich op allerlei manieren uiten. Vaak werkt het vertragend en kostenverhogend:
- ‘Ploeterende perfectionisten' doen er lang over voordat hun werk in hun ogen het stempeltje ‘o.k.' mag krijgen. Terwijl een 8 meestal prima is, gaan ze het liefst voor een 10.
- ‘Falende perfectionisten' zijn juist goed in zaken of beslissingen eindeloos uitstellen, omdat ze ergens als een berg tegen opzien of op voorhand denken dat ze iets niet kunnen.
- Perfectionisten zijn bang om ‘domme' vragen te stellen omdat ze denken dat ze nog niet genoeg weten of niet goed genoeg zijn.
- Perfectionisten die graag zelfstandig willen ondernemen, aarzelen lang voordat ze de stap zetten: ‘Wie zit er nu op mij te wachten?' Vervolgens zijn ze bang om zichzelf zichtbaar te maken (een must in deze steeds digitaler wordende wereld!)
- Veel ondernemende perfectionisten vinden ‘een goede prijs vragen' een groot struikelblok. Dit heeft alles te maken met hun gebrek aan ‘eigenwaarde'.
- Perfectionisten hebben moeite met beoordelingen en feedback. Wanneer je een perfectionist een aanwijzing voor verbetering wilt geven, moet je niet verbaasd zijn dat hij emotioneel reageert. Hij is meester in dingen persoonlijk opvatten of als een aanval zien.
- Een perfectionist lijkt misschien een ideale werknemer, want het is een harde werker die zelden of nooit zeurt of nee zegt. Maar dit is meteen de valkuil. Dit type is erg vatbaar om opgebrand te raken!
- Wat slechts weinigen lijken te beseffen, is dat je echt niet voor de lol zo veeleisend bent voor jezelf. Daarom werken oplossingen die doorgaans aangedragen worden om je perfectionisme los te laten (zoals ‘gewoon je wilskracht gebruiken' of allerlei rationele tips toepassen) zelden of niet. Ze komen namelijk niet tot de kern van het probleem. Perfectionisme zit dieper dan je denkt. Het heeft te maken met onbewuste saboterende patronen. Een perfectionist gelooft namelijk diep van binnen dat hij niet goed genoeg is zoals hij is. Vaak ontstaat die overtuiging al op jonge leeftijd.
Regelmatig zit zijn onzekerheid zo diep verborgen, dat hij het zelf ontkent. Stap 1 van mijn P.R.I.M.A.-methode staat dan ook voor Probleem (h)erkennen. Via stap 2 (Resultaat) en 3 (Inspiratie) komen we bij de kern van het boek uit, stap 4: Mindset. Hier maak ik de perfectionist bewust van zijn onbewuste patronen en geef ik concrete tips en technieken om deze zelf te veranderen. Stap 5 (Actie) bevat een aantal belangrijke punten om ervoor te zorgen dat hij ‘bij de les blijft' en focust op de veranderingen die hij al heeft bereikt.
Al tijdens het lezen van de eerste hoofdstukken zal het menig perfectionist pijnlijk duidelijk worden dat vasthouden aan zijn huidige saboterende patronen geen optie is. Perfectionisme staat namelijk haaks op ontspannen en vanuit (zelf)vertrouwen kunnen genieten van een gezond en vreugdevol leven.
Astrid Davidzon is expert op het gebied van perfectionisme. Ze is Masterpractitioner NLP en hypnose, en coacht mensen bij het loslaten van hun perfectionisme. Ze is de auteur van PRIMA is Perfect - In 5 stappen je perfectionisme loslaten.
