Dankbaarheid cultiveren binnen je team en organisatie

In een tijd waarin werkdruk en prestatiedruk vaak de boventoon voeren, kan dankbaarheid een krachtig tegenwicht bieden. Dankbaarheid op de werkvloer is meer dan alleen 'dank je wel' zeggen - het is een cultuur van waardering en erkenning die leidt tot betere samenwerking, meer betrokkenheid en uiteindelijk betere resultaten. Uit onderzoek blijkt dat teams waarin dankbaarheid een centrale plaats inneemt, niet alleen gelukkiger zijn, maar ook productiever en innovatiever. Maar hoe creëer je zo'n cultuur van dankbaarheid in je team of organisatie? In deze gids ontdek je praktische strategieën om dankbaarheid te implementeren in je dagelijkse werkpraktijk.

Waarom dankbaarheid belangrijk is op de werkvloer

Dankbaarheid is niet slechts een 'zachte' waarde, maar heeft concrete voordelen voor zowel medewerkers als organisaties. Ernst Bohlmeijer en Monique Hulsbergen leggen in hun boek >De kracht van dankbaarheid uit dat dankbaarheid een positief effect heeft op ons mentale welzijn en onze sociale relaties. Op de werkvloer vertaalt dit zich naar lagere verzuimcijfers, hogere medewerkerstevredenheid en betere teamprestaties.

Uit een grootschalig onderzoek blijkt dat maar liefst 83 procent van je effectiviteit als leidinggevende afhangt van een handjevol gedragingen, waaronder het tonen van erkenning voor geleverde prestaties. Mensen hebben een fundamentele behoefte om ertoe te doen en gewaardeerd te worden voor hun bijdrage.

De wetenschap achter dankbaarheid op het werk

Waarom werkt dankbaarheid zo goed in teams? Vanuit de positieve psychologie weten we dat dankbaarheid een van de sterkste voorspellers is van welzijn en geluk. In het boek >Zuurstof voor het brein laten de auteurs zien dat een waarderings- en geefcultuur niet alleen het welzijn van medewerkers verbetert, maar ook tot betere bedrijfsresultaten leidt.

Dankbaarheid is een effectief tegengif voor de huidige prestatiecultuur waarin veel organisaties gevangen zitten. Het helpt om stress te verminderen, veerkracht te vergroten en zorgt voor meer verbinding tussen teamleden.

Praktische manieren om dankbaarheid te cultiveren

Dankbaarheid implementeren hoeft niet ingewikkeld te zijn. Hier zijn enkele praktische strategieën die je meteen kunt toepassen:

1. Begin bij jezelf: het dankbaarheidsdagboek

Een eenvoudige manier om dankbaarheid in je eigen leven te versterken is het bijhouden van een dankbaarheidsdagboek. Ernst-Jan Pfauth schrijft in zijn >Dankboek: "Er is een eenvoudig en makkelijk vol te houden ritueel dat je de positieve effecten van dankbaarheid laat ervaren: het bijhouden van een dankbaarheidsdagboek. Als je een paar keer per week opschrijft waar je dankbaar voor bent, en waarom, word je daar tevredener, optimistischer en socialer van."

Als leider kun je dit principe ook in je team introduceren, bijvoorbeeld door aan het begin van vergaderingen iedereen uit te nodigen om kort te delen waar hij of zij dankbaar voor is in het werk.

2. Creëer dankbaarheidsrituelen in je team

Rituelen zijn krachtige manieren om cultuur te verankeren. In het artikel "Een succesvolle fusie begint met gedeelde rituelen" wordt een mooi voorbeeld gegeven: "Een betekenisvol ritueel kan ervoor zorgen dat mensen hun werk als meer zingevend gaan zien. Bijvoorbeeld door de dag te beginnen met een huddle en een shout-out, 's middags samen te gaan lunchen, of de week af sluiten met een vrijmibo."

Je kunt specifieke dankbaarheidsrituelen introduceren, zoals een wekelijks moment waarop teamleden elkaar bedanken voor hulp of ondersteuning, of een 'wall of appreciation' waar iedereen positieve notities kan achterlaten voor collega's.

3. Leer effectief complimenten geven

Complimenten zijn een directe vorm van dankbaarheid uiten, maar veel mensen vinden het lastig om dit effectief te doen. In >De kracht van het compliment wordt uitgelegd dat erkenning een fundamentele behoefte is waar complimenten aan voldoen, wat leidt tot betere resultaten.

Een goed compliment is specifiek, oprecht en tijdig. In plaats van een algemeen "goed werk", is het effectiever om te zeggen: "Ik waardeer hoe grondig je deze presentatie hebt voorbereid. De manier waarop je de data hebt gevisualiseerd maakte het complex onderwerp begrijpelijk voor iedereen."

4. Vier successen, klein en groot

Te vaak gaan we direct door naar het volgende project zonder stil te staan bij wat er is bereikt. In het artikel "Sta missers toe en vier je successen" wordt dit mooi verwoord: "En gaat er juist iets goed? Vier dat dan! Benoem expliciet elk collectief succes en elke individuele vooruitgang. Vertel het goede nieuws tijdens een bijeenkomst, geef iemand een compliment, wijd er een nieuwsbericht aan of hef samen het glas."

Het vieren van successen versterkt niet alleen het gevoel van dankbaarheid, maar bouwt ook aan een cultuur waarin prestaties worden erkend en gewaardeerd.

Dankbaarheid structureel verankeren in de organisatiecultuur

Om dankbaarheid duurzaam te maken in je organisatie, is het belangrijk om het structureel te verankeren in de cultuur en systemen.

1. Integreer dankbaarheid in je leiderschapsstijl

Als leider heb je een grote invloed op de cultuur van je team. In >Spanning op het werk wijden Adrian Gostick en Chester Elton een heel hoofdstuk aan "Dankbaarheid als middel om zelfverzekerder te worden". Ze laten zien hoe leiders door dankbaarheid te tonen niet alleen hun teams versterken, maar ook zelf groeien in hun rol.

Een belangrijk aspect is het consistent tonen van dankbaarheid, niet alleen bij grote successen maar ook bij de dagelijkse inspanningen van je team. Dit creëert een veilige omgeving waarin mensen zich gewaardeerd voelen.

2. Creëer een waarderingscultuur

In het boek >Team Smile wordt het belang van een waarderingscultuur benadrukt: "Een tweede gewoonte: Dankbaar zijn en het benoemen". De auteurs laten zien hoe teams die gewend zijn om dankbaarheid te uiten, beter presteren en meer plezier hebben in hun werk.

Een waarderingscultuur gaat verder dan incidentele momenten van dankbaarheid; het wordt een manier van werken waarin mensen automatisch elkaars bijdragen erkennen en waarderen.

3. Gebruik Appreciative Inquiry

Appreciative Inquiry (waarderend onderzoek) is een methodiek die uitgaat van wat er goed gaat in plaats van wat er mis is. In het artikel "De verandering begint bij jou" wordt uitgelegd: "Verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat hoe meer teamleden waarderend naar de organisatie kijken des te positiever de cultuur wordt."

Deze methode kan worden toegepast in teamoverleggen, evaluaties en verandertrajecten, waarbij de focus verschuift van probleemgericht denken naar waarderend onderzoeken wat er werkt en hoe dit kan worden versterkt.

4. Maak ruimte voor persoonlijke groei door dankbaarheid

Paul de Blot schrijft in zijn boek >Dankbaarheid over hoe dankbaarheid kan dienen als een spirituele kracht in ons leven en werk. Hij laat zien hoe dankbaarheid ons helpt om te gaan met tegenslagen en hoe het kan bijdragen aan persoonlijke groei.

Door in je team ruimte te maken voor reflectie op dankbaarheid, help je mensen niet alleen om beter werk te leveren, maar ondersteun je ook hun persoonlijke ontwikkeling.

Obstakels bij het cultiveren van dankbaarheid

Het implementeren van dankbaarheid in je team kan op weerstand stuiten. Hier zijn enkele veelvoorkomende obstakels en hoe je ermee om kunt gaan:

1. Cynisme en scepsis

In sommige organisatieculturen kan dankbaarheid worden gezien als 'soft' of niet passend. In >Aanspreken? Gewoon doen! wordt besproken hoe belangrijk het is om een balans te vinden tussen waardering en het aanspreken op gedrag. Dankbaarheid betekent niet dat je geen kritische feedback meer geeft, maar creëert juist de veilige basis die nodig is om constructieve gesprekken te voeren.

Om cynisme te overwinnen, is het belangrijk om dankbaarheid authentiek te houden en kleine, concrete stappen te zetten die passen bij de cultuur van je organisatie.

2. Tijdsdruk en prioriteiten

Een veelgehoord bezwaar is dat er geen tijd is voor dankbaarheid in een drukke werkomgeving. Maar zoals beschreven in >Van weten naar doen, kan het 'betrappen van mensen op het moment dat ze iets goed doen' juist tijd besparen doordat het leidt tot meer betrokkenheid en minder fouten.

Het integreren van korte dankbaarheidsmomenten in bestaande processen, zoals stand-ups of wekelijkse updates, kost weinig extra tijd maar kan grote impact hebben.

3. Gebrek aan vaardigheden

Niet iedereen is van nature goed in het uiten van waardering. In het artikel "Positieve Cultuur Doe Je Samen" schrijft Marcella Bremer: "Een positieve organisatiecultuur denkt positief en kijkt naar wat er goed gaat, verbetert wat kan en bereikt positieve deviatie (buitengewone prestaties)."

Het ontwikkelen van deze vaardigheden kan worden ondersteund door training, rolmodellen en het creëren van een veilige omgeving waarin mensen kunnen oefenen met het geven en ontvangen van waardering.

Artikelen over dankbaarheid in organisaties

Hier volgen enkele artikelen die je kunnen helpen bij het implementeren van dankbaarheid in je team of organisatie:

Conclusie: dankbaarheid als investering in je team

Het cultiveren van dankbaarheid binnen je team en organisatie is geen luxe, maar een essentiële investering in de kwaliteit van samenwerking, het welzijn van medewerkers en uiteindelijk de resultaten van je organisatie. Door dankbaarheid te integreren in je dagelijkse praktijk, te verankeren in rituelen en systemen, en te ondersteunen met de juiste vaardigheden, creëer je een cultuur waarin mensen zich gewaardeerd voelen en tot bloei kunnen komen.

Begin klein, wees consistent en authentiek, en vier de momenten waarop dankbaarheid zichtbaar wordt in je team. Zoals Ernst Bohlmeijer en Monique Hulsbergen het verwoorden: dankbaarheid is een kracht die niet alleen individueel welzijn bevordert, maar ook sociale verbindingen versterkt - precies wat nodig is voor succesvolle teams en organisaties in de complexe wereld van vandaag.