Een interessante vraag om bij stil te staan vanuit je rol als manager is: welk gedrag wordt beloond en welk gedrag wordt afgekeurd in de organisatie waarin je werkzaam bent? Dit bepaalt namelijk welk gedrag bij jou wordt gestimuleerd en tot welk gedrag je jezelf en je medewerkers uitnodigt.
Gedrag waar je aandacht voor krijgt, ga je meer inzetten. Hierdoor wordt effectief, maar ook ineffectief gedrag op de werkvloer in stand gehouden of zelfs meer ingezet. Inzicht in waarderingsvormen helpt je om effectieve gedragspatronen in stand te houden en ineffectieve gedragspatronen te doorbreken.
Organisatiecultuur
De cultuur van de organisatie waarin je werkt kan een stimulerende of belemmerende invloed op je gedrag, persoonlijk functioneren en de werkrelatie hebben. Stel, de organisatie waarin je werkzaam bent, keert een bonus uit als je 10% boven de begrote omzet haalt. De manier waarop je de omzet realiseert, is niet van belang. Dit kan leiden tot solistisch gedrag, waarbij je weinig tot geen rekening houdt met de collega’s in je team. Stel, je vindt het belangrijk dat je gezamenlijk de gestelde outputdoelen haalt. In dat geval ligt de focus zowel op de input als de output. Dit nodigt je uit om medewerkers samen te laten werken, rekening met elkaar te houden en elkaar te ondersteunen.
Functioneel en disfunctioneel gedrag
Onbewust heb je van jongs af aan aandacht gekregen voor gedrag dat je wel of juist niet vertoonde. Bepaalde gedragingen werden beloond en daardoor gestimuleerd, andere gedragingen juist verboden en bestraft. Hierdoor heb je een bepaald gedragspatroon in wisselwerking met je omgeving ontwikkeld. De manier waarop je vroeger hebt geleerd om aandacht te vragen, te ontvangen en te weigeren, herhaal je vaak onbewust. Als in je noodzakelijke behoeften aan een gezonde waardering en erkenning voorzien wordt, is dat stimulerend voor je persoonlijke groei. Zo ontstaat functioneel gedrag. Als niet wordt voorzien in je behoeften aan waardering en erkenning, belemmert dit je persoonlijke groei. Zo ontstaat disfunctioneel gedrag, dat anderen vaak als ‘lastig’ bestempelen. Je kunt voor jezelf onderzoeken welk gedrag je bij jezelf en anderen stimuleert, en wat je daardoor hebt gecreëerd en in stand houdt. Vanuit deze bewustwording kom je tot gewenste verbeteringen in de ‘aandachtseconomie’ bij jezelf en in relatie tot je medewerkers.
Overleven
Als je jezelf niet voorziet in je basisbehoeften en/of dit gebeurt niet op je werk, dan leidt dat tot een verstoring in de ontwikkeling van je persoonlijkheid. De mate van overleven en het werken vanuit overlevingsreacties wordt vergroot. Als je behoeften niet vervuld worden, ga je andere manieren inzetten om dit gemis te compenseren. Als volwassene ben je in staat om deze jong ontstane patronen om te buigen.
Steeds harder werken
In de volgende casus is Peter steeds harder gaan werken om gebrek aan waardering te compenseren. Peter is een ‘harde werker’, hij ontleent zijn gevoel van eigenwaarde aan de functie die hij vervult op zijn werk. Hij besteedt daarom veel tijd aan zijn werk, ook ’s avonds en in het weekend. Peter weet niet beter en denkt er verder ook niet over na. Als oudste zoon in een gezin van acht kinderen zorgde hij voor zijn broers en zussen. Hij heeft jong geleerd om meer verantwoordelijkheden op zich te nemen dan eigenlijk goed voor hem was. In het begin krijgt hij nog weleens waardering voor zijn grote inzet en de resultaten die hij boekt. Na verloop van tijd blijft dit uit, waardoor Peter nog harder gaat werken. Zijn sociale leven staat op een laag pitje. Peter kan dit patroon doorbreken, door de waardering die hij al dan niet krijgt van anderen los te koppelen van zijn gevoel voor eigenwaarde en zijn psychologische behoeften te vervullen.
Manon Bongers is expert in de gedragspsychologie, gedragstrainer, coach, therapeut®, procesbegeleider en auteur van de managementboeken Psychologie voor managers en Dealen met je baas. Zij is internationaal erkend opleider en supervisor in de Transactionele Analyse. Sinds 2006 is Manon directeur en eigenaar van Bongers & Partners, een bedrijf gespecialiseerd in 'Management van Mensen'.
Manon Bongers verzorgt het Incompany programma Psychologie en leidinggeven.
Over Manon Bongers
Manon Bongers is expert op het gebied van gedrag van mensen in organisaties. Ze is psychologie trainer, coach, therapeut en auteur van verschillende managementboeken. Manon is internationaal erkend opleider en supervisor in de Transactionele Analyse en gecertificeerd trainer in het Process Communication Model®. Sinds 2006 is ze eigenaar van Opleidingsinstituut Bongers & Partners.
