Er moet iets veranderen aan de manier waarop wij organisaties besturen?
Ja, evident. We werken met een leiderschapsmodel en een organisatiemodel die dateren uit de tijd van de farao’s. Misschien voor de bouw van de piramides nog wel toepasselijk, maar als wij gaan samenwerken in de kennismaatschappij, dan is dat model niet zo handig. Omdat je ervan uitgaat dat alle informatie aan de top zit en ook alle beslissingen aan de top worden genomen. Dat is in een kenniseconomie, waarin kennis verdeeld is over verschillende mensen en verschillende organisaties, natuurlijk geen handig mechanisme.
Wat gebeurt er als we zo door blijven gaan?
Ik las vandaag nog een tweet van Bas van de Haterd waarin hij schrijft dat tachtig procent van de organisaties die wij nu kennen, over zo’n tien, twintig jaar gewoon helemaal niet meer bestaan.
Gewoon omgevallen?
Nou, opgaan in andere organisaties, uit elkaar vallen, lokaal georganiseerd gaan worden... Er zijn organisaties, die beschrijven we ook in het boek, waar op tweehonderd verschillende plaatsen productie, ontwerp en dergelijke gedaan wordt en waar alles via internet op elkaar wordt afgestemd. En in feite is er geen ratio meer om dat soort onderdelen bij elkaar in een concern te houden.
Maar wat is het alternatief? Jullie zoeken het antwoord in het idee van Gedeeld leiderschap. Kunt u uitleggen wat dat is?
Ja, gedeeld leiderschap kennen we in verschillende vormen. Het begint met de schaal waarin we werken. Eigenlijk is een schaal van zo’n 150 mensen nog redelijk behapbaar. Dan kunnen we met elkaar communiceren en goed samenwerken. Naarmate de schaal groter wordt, wordt het lastiger. En je ziet in natuurlijke situaties, in oude stammensituaties, dat leiderschap verregaand verdeelt is en steeds wisselt. Als je bijvoorbeeld bessen gaat zoeken, heb je een andere leider nodig, iemand die heel goed bessen kent, dan wanneer je oorlog gaat voeren. Het is natuurlijk heel onhandig dat je net iemand als leider hebt benoemd die heel goed is in bessen zoeken en je gaat dan oorlog voeren. En dat die leider dan de troepen moet aanvoeren. Dat werkt niet. Dus in de natuur zie je dat het veel makkelijker wisselt. En dat zie je ook bij multiplayer gaming, dat er verschillende taken of onderdelen van leiderschap zijn. De een is beter in het ene en de ander beter in het ander. En als je dat dan samenbrengt en niet noodzakelijkerwijs bij één persoon, dan kun je dus een veel effectievere vorm van leiderschap ontwikkelen. En aangezien omstandigheden of situaties steeds wisselen, is het belangrijk om steeds per situatie te analyseren en te evalueren: is onze leiderschapsstructuur nog wel goed, moeten we het misschien veranderen?
Wat is dan nog de rol van de manager?
Laten we hopen dat de managers die we nu nog hebben, zo’n 400.000, gaan meewerken aan het veranderingsproces waar we mee bezig zijn. Mijn zus is manager bij een verzekeringsmaatschappij en zij is heel erg bezig met het transitieproces. Zij vervult daar een hele positieve rol in. Dus dat kan heel goed.
Over Ben Kuiken
Ben Kuiken is filosoof, schrijver en ontregelaar. Als organisatiefilosoof helpt hij mensen om anders te denken, te kijken en te praten over organisaties en de problemen die daar ontstaan. Ben is auteur van een groot aantal boeken over organiseren, spelen, en filosofie, waaronder De laatste manager, De Organisatiefilosoof, en Het Zinnigste boek dat je ooit zult lezen.
