Dat klinkt erg genoeg, maar is niet het enige negatieve bijeffect van het internet. Als we niet oppassen, zo waarschuwt Carr in de pas verschenen opvolger De glazen kooi, leidt de voortschrijdende automatisering tot een uitgeholde beroepsbevolking die alleen werk biedt aan hamburgerbakkers op de bodem en financiële experts aan de top. Bijna alles wat daar tussen valt, of het nu gaat om laboranten, elektriciens, verzekeringsagenten of accountants kan in principe worden overgenomen door machines.
Carrs doemscenario had op geen treffender moment kunnen komen: eerder deze maand maakte adviesbureau Deloitte bekend dat de robotisering Nederland op termijn twee tot drie miljoen banen kan gaan kosten. Toch is het verlies van werkgelegenheid pas het puntje van de ijsberg, aldus Carr. Werkelijk gevaarlijk wordt het als we ook ons verantwoordelijkheidsgevoel gaan afwentelen op machines. Carr citeert een Brits onderzoek waaruit blijkt dat radiologen die software gebruiken om een mammogram te scannen slordiger worden in de diagnosering. Sommige zijn inmiddels zo afhankelijk van technologie dat ze op röntgenfoto's alleen nog de grote tumoren kunnen spotten, en subtiele afwijkingen over het hoofd zien. Ook in de luchtvaart heeft de robotisering soms averechtse gevolgen. Twee vliegtuigongelukken in 2009 door menselijk falen laten volgens Carr zien dat áls de automatische piloot het laat afweten, de kans dat het goed misgaat meteen een stuk groter is.
Carr is geen zeloot die de klok wil terugdraaien. Hij geeft genoeg voorbeelden van hoe technologie ons leven fundamenteel heeft verbeterd, maar keert zich tegen een kritiekloze omarming van alles wat technisch mogelijk is. De glazen kooi moet in dat opzicht dan ook gezien worden als een aanzet tot een debat over hoe ver we de automatisering willen laten oprukken, en welke balans we willen aanbrengen tussen mens en machine.
Wat is de lol van autorijden in een zelfsturende auto? Wat is het nut van nooit meer hoeven werken, als werk juist datgene is dat veel mensen een identiteit geeft? Of, zoals Carr het in een recent interview zelf verwoordt: 'Een van mijn zorgen is de overtuiging dat we met computers en automatisering een perfect efficiënte en veilige samenleving kunnen creëren zonder onszelf af te vragen: wie wil er in godsnaam in zo'n maatschappij leven?'
Over Jeroen Ansink
Jeroen Ansink is journalist in New York. Hij schrijft en schreef onder meer voor HP/De Tijd, Elsevier Weekly Magazine en Fortune.com. Voor Managementboek schrijft hij interviews. Ansink voltooide een vrij doctoraal in de Letteren aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en behaalde het certificaat Business Journalism aan de Wharton Business School aan de Universiteit van Pennsylvania.
